شفقنا – حجت الاسلام علیرضا سبحانی فرزند حضرت آیت الله العظمی سبحانی درنوشتاری با عنوان حوزهای علمیه در برابر رخدادهای ناگوار که دراختیار شفقنا قرار داده این گونه آورده است:
هر پديده اى كه در عالم رخ می دهد قطعاً حكمتى در آن نهفته است، برخى از اين پديده ها بدست بشر اتفاق مى افتد، مانند جنگ ها، و برخى رخدادها طبیعى نیز است مانند: سيل و زلزله…؛ برخى از این وقایع خيراست و برخى از آنها شرّ میباشند كه در مباحث علم كلام بدان پرداخته شده است.
به اعتقاد كارشناسان بعد از جنگ جهانى دوم (1318 ـ 1324ش) که حدود 70 تا 85 ميليون انسان در اين نبرد خانمان سوز، جان خود را از دست دادند، ويروس كرونا مهم ترين رخداد قرن است با اين تفاوت كه اين ويروس همه جامعه جهانى را بمعنای واقعی بخود مشغول ساخته و چند ميليارد انسان، به ناچاردر قرنطينه خانگى با اين پديده نوظهور دست و پنجه نرم مى كنند. انسان گاهى به اين می اندیشد كه بشرى كه آسمانها را توانسته فتح كند، چگونه در مقابل يك ويروس، اظهار عجز وناتوانى مى كند (خُلِقَ الإنْسانُ ضَعيفاً).
جداى از اين كه آيا اين ويروس مُهلك يك حمله بيولوژيك و ساخته و پرداخته آزمايشگاهى است تا بدين وسيله دشمنان بشریت بتوانند به اهداف شوم و غير انسانى خود برسند و يا يك رخداد طبيعى است، جامعه امروز جهانى را بشدت با چالش بى سابقه اى مواجه ساخته و بسيارى از مشاغل، از كشاورزان و صنعت گران گرفته تا جوامع علمى را درگير اين متغيّر نموده است.
اوّلين اقدام
يك روز قبل از انتخابات مجلس شوراى اسلامى يكى از مسئولين در مورد شرايط پيش آمده با بنده تماس گرفتند و در مورد اتفاقات اخير در قم بحث شد و مقرر گرديد به اطلاع والد رسانده شود، و با هماهنگى برخى اعاظم، روز جمعه اطلاع رسانى شد و درس ها از روز شنبه تعطيل شد؛ روز شنبه جناب آقاى دكتر قدير –رئیش علوم پزشکی قم- به ديدار آيت الله سبحانى آمدند و طى گزارشى درخواست داشتند كه يك پيام ويدئويى از ايشان ضبط شود تا جوّ بسيار سنگينى كه در روزهاى نخستين در فضاى مجازى عليه شهر قم ايجاد شده است مقدارى تلطيف شده و مردم را به آرامش دعوت كنند. متن پيام ايشان:
بسم الله الرّحمن الرحيم
«هر واقعه اى در اين دنيا، بر اساس يك مصلحت است، خلّاق متعال در اين مصیبت چه مصلحتى را در نظر گرفته است ما از آن بى اطلاع هستيم، امّا ما بايد همواره به ياد خدا باشيم. خداوند متعال هميشه نسبت به بندگان رئوف و رحيم است. خداوند در قرآن یاد آور شده است که او حافظانى را براى بشر مى فرستد تا انسان ها را از بسيارى از بلايا حفظ كنند. اميد است با دعا و توسل اين بلا دفع گردد كما اين كه سابقاً هم مشابه آن را دفع كرده است.
قول مسئولان پزشكى، براى همه ما حجت است، مانند پرهيز از اجتماعات عمومى و غير ذلك.ان شاء الله خداوند متعال رحمتش شامل حال ما بشود.والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته»
اين پيام در رسانه هاى داخلى و بيگانه بازتاب گسترده اى داشت و عصر همان روز يكى از پزشكان بيمارستان قم با من تماس گرفت و از اين اینکه ایشان توجهی به هشدار های مسئولان پزشكى و اطباء داده اند، بسيار خرسند بود، چون براى تعطيل شدن برخى اماكن مذهبى، اختلاف نظر وجود داشت كه بحمدالله به تدريج همه مسئولان به اين وحدت نظر رسيدند.
عقلانيّت يكى از ممیزات روحانيت شیعه بوده و حوزه و مراجع انصافاً در اين رخداد خوش درخشيدند، و این در تاريخ ثبت خواهد شد كه علماء نه تنها هيچ مخالفتى با نظر كارشناسان نكردند بلكه همراه آنها نیز بودند، همان ها كه روحانيت را افراد متحجّر مى پنداشتند، امروز در فضاى مجازى، زبان به تمجيد گشوده اند.
روحانيت هميشه در صحنه
از روزهاى نخستين كه مسئله غسل و تجهيز اموات كرونا بحث شد، عدّه اى جان بركف براى تسلّى خانواده هاى داغديدگان به كمك آنها شتافتند و مستندهايى نيز تهيه شده كه نشان از روحيه معنوى و عالى طلاب دارد كه بدون هيچ چشم داشتى چه در مراحل درمانى و چه در مراحل ديگر، به وظايف انسانى و روحانى خود می پردازند، اين صحنه ها در تاريخ ماندگار خواهد ماند چنان كه در گذشته نيز در كمك به هم نوعان خود در مناطق سيل زده و ديگر مواقف، خوش درخشيدند.
كرونا و تعطيلى حوزه
آخرين بارى كه حوزه هاى علميه تعطيل شد در ایام انقلاب بود و والد ما مدتى به جهت شركت در خبرگان قانون اساسى در سال 1358ش، به ناچار تهران رفتند، براى مدت كوتاهى درس ها تعطيل شد، ولى بعد از مدت کوتاهی مجدداً درس و بحث ها با جديّت آغاز گرديد.
بار دیگر در زمان جنگ و حمله هوايى صدام به شهرهائی مانند قم، تهران… حوزه ها تعطيل شد، ولى این تعطیلی استمرار چندانى نداشت.
تعطیلی برای طلبه معنا ندارد، هيچ گاه به ياد ندارم در حوزه علمیه درسى بی جهت تعطيل شده باشد، در این ایام خاص همچنان فعالیتهای علمی و پژوهشی در مؤسسه امام صادق (ع) دائر است.
تعطيلی حوزه اختصاص به ايام شهادت و يا ولادت ائمه معصومين (عليهم السلام) و برخى رخدادهاى ملّى است که البته طلاب در این روزها به وظایف دیگر خود می پردازند. والد در مدت 70 سالی كه در حوزه كرسى تدريس دارند تاكنون بخاطر ندارند که روز 13 فروردين (روز طبيعت) درس ايشان تعطيل شده باشد، امسال شاید اوّلين سالى است كه روز 13 فروردين درس و بحث ايشان تعطيل شده است!
حوزه و امکانات نوین آموزشی
حوزه علميه در آغاز دهه 70 با يك حركت جهشى توانست به كمك نرم افزارهاى علوم اسلامى تحولى را در حوزهIT ايجاد كند و بسيارى از دوره هاى كامپيوتر براى طلاب برگزار مى شد. دهه 90 نیز با تحولى كه در شبكه هاى اجتماعى و تلفن هاى هوشمند ايجاد شد، که به لحاظ تأثيرگذارى، قابل مقايسه با هيچ دوره اى نيست، از این فرصت بهرمند شده است، اخبار و اطلاعات در كمترين زمان، به اقصى نقاط عالم منتشر می شود و تقريباً زندگى بسيارى از مردم با شبکه اطلاعات گِره خورده است البته با استفاده صحيح از فضای مجازی می توان معارف صحيح و اصيل در اختيار علاقمندان قرار گیرد.
صدا وسیما بعلت محدودیت هایی که دارد، شاید نتواند فرصت کافی برای علاقمندان ایجاد کند، اما برخی که در این راه ذوق و علاقه داشته باشند فضای مجازی فرصت بی بدیلی برای آنان خواهد بود، البته برخی بصورت انفرادی قدم هایی برداشته اند که اگر بصورت منسجم برنامه ریزی شود مؤثر تر خواهد بود.
پيشنهاد مى شود، حوزه علميه برای گرایشات مختلف شبكه تلويزيون اینترنتی تأسيس كند و مخاطبين ازاين فضا بتوانند در ايام پیش رو كه محدوديت هايى براى تجمعات وجود دارد، به رسالت خود بپردازند.
تأسيس شبكه هاى ماهواره اى علاوه بر هزينه هاىِ ارزى و نیاز به امکانات پرهزینه شايد فعلاً مقدور نباشد، ولى تأسيس تلويزيون های خانگى در موضوعات مختلف تاریخ، مهدویت، پاسخ به شبهات… بايد سريعاً در دستور كار متصديان امر قرار گيرد.
در پايان از تلاش هاى همه پزشكان، پرستاران، كادر درمانى تشكر مى كنم و به فرموده آيت الله سبحانى، آنان فرشتگانى هستند در لباس انسان كه به بشريت خدمت مى كنند.
والد ما هرگاه دست به دعا مى شوند تنها شيعيان و مسلمانان را دعا نمى كنند، بلكه آرزو دارند اين بلا از بشريّت رخت بركند.
از مجموعه طلاب و روحانيونى كه در اين ايام با وجود مشكلات مالى و غيره مانند هميشه در شهرهاى قم، تهران و… به مدد بيماران و خانواده هاى آنان شتافته اند تشكر مى كنم.
قم – مؤسسه امام صادق (ع)
علیرضا سبحانی