امروز : جمعه 10فروردینماه 1403 | ساعت : 13 : 53

آخرین اخبار

خطیب نماز جمعه تهران: همه می‌دانند مشکل کشور «اقتصادی» است

شفقنا- خطیب نماز جمعه تهران گفت: جهش تولید بسیار...

سخنگوی وزارت خارجه حملات رژیم صهیونیستی به سوریه را محکوم کرد

شفقنا- سخنگوی وزارت خارجه حملات هوایی شب گذشته رژیم...

«نهج البلاغه و امام علی (ع)»؛ قدرت در سیره و سخن امام علی (ع)...

شفقنا- استادیار دپارتمان الهیات دانشگاه مفید گفت: نهج البلاغه...

«آمریکا و اسرائیل: چه کسی تسلیم چه کسی است؟» سرمقاله القدس العربی

شفقنا- «دانیل کورتزر» سفیر اسبق آمریکا در اسرائیل (بین...

مراسم شب قدر در هیئت ثامن الائمه سیدنی برگزار می شود

شفقنا- مراسم احیاء اولین شب قدر در هیئت قرآنی...

القدس العربی: تجمع هزاران اردنی در محکومیت جنگ در غزه و عادی سازی روابط...

شفقنا- هزاران اردنی شامگاه گذشته در مجاورت سفارت اسرائیل...

برنامه‌های تلویزیون برای شب های قدر ماه رمضان 1403  

شفقنا- جزئیات برنامه‌ شب های قدر تلویزیون در سه...

اعمال نخستین شب قدر 

شفقنا- حضرت محمد(ص) می‌فرمایند: «خداوند به امت من شب...

سانا: در نتیجه حمله اسرائیل به حلب تعدادی کشته و زخمی شدند

شفقنا- در اثر تجاوزات اسرائیل به حومه حلب، شماری...

شیعه گراف/ حضرت امام علی بن ابیطالب (ع)

شفقنا – شیعه گراف/ حضرت امام علی بن ابیطالب...

«آموزه های پیامبر(ص) برای امروز ما» در گفت وگو با پنج تن از اساتید و پژوهشگران: قرائت انسانی از سیره پیامبر(ص) از نیازهای ضروری امروز ماست/ شأن اخلاقی و رفتاری پیامبر(ص) دست یافتنی است/ بخش اخلاق دین بی سرپرست و متولی مانده است

شفقنا- سمانه معارف وند؛ پیامبر گرامی اسلام(ص) به عنوان رحمتی الهی برای بشر معرفی شدند و هدیه ای به جامعه بشریت در فراتاریخ، فرازمان و فرامكان هستند؛ رسالت پیامبر گرامی اسلام(ص) شكل گیری مدیریت جهانی و حل معضل های بشری و هدایت عموم انسان ها در پرتو توحید، عدالت و معنویت و همچنین پایانی بر جاهلیت و گسترش تمدن مبتنی بر علم و ایمان بود.

حضرت محمد(ص) هر آنچه از فضایل و بزرگواری ها كه باید یك انسان كامل داشته باشد، در حد اعلا داشت؛ سیره ایشان بشر را از تاریكی و جهل به سوی كمالات و نور رهنمون كرد و ایشان برای پیوند جامعه بشری با مكارم اخلاق تلاش های فراوانی كرد. اما آموزه های پیامبر(ص) برای امروز ما چیست؟ در چه زمینه هایی ضروری است که به سیره پیامبر(ص) بازگردیم و در چه زمینه هایی از این سیره ناب دور افتاده ایم؟

 دلشاد تهرانی: به میزان بسیار زیاد بر خلاف اخلاق نبوی زندگی می کنیم

دکتر مصطفی دلشاد تهرانی نویسنده و پژوهشگر سیره نبوی در گفت وگو با شفقنا به آموزه های پیامبر(ص) برای جامعه امروز ما، اشاره و اظهار کرد: پیامبر(ص) نمونه نمونه هاست، چشمه همه فضایل انسانی در برهوت است و بهترین و برترین الگوی اخلاق است. هر انسانی این استعداد را دارد که کمال انسانی، مهربانی، گذشت و محبت را در خود شکوفا کند و پیامبر اکرم به لطف الهی این استعداد را در اوج به کمال رسانده است؛ خداوند پیامبر(ص) را اینگونه توصیف کرد: «وَ إِنَّکَ لَعَلى خُلُقٍ عَظیمٍ؛ تو بر اخلاق بزرگوارانه عظیمی هستی» و از امام صادق(ع) روایت شده: «خداوند پیامبر(ص) را بر محبت خود تربیت و ادب کرد و سپس گفت: إِنَّکَ لَعَلى خُلُقٍ عَظیمٍ» بنابراین پیامبر(ص) براساس استعداد، خواست و تلاش خود، به لطف الهی به کمالی رسیده که این کمال توانسته آن تحول بزرگ را ایجاد کند.

اگر آن اخلاق رحیمانه و باگذشت و پر محبت پیامبر(ص) نبود، جامعه تغییری نمی کرد

وی ادامه داد: قرآن صریحاً عنوان می کند: «فَبِمَا رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ؛ به سبب رحمتی از جانب خداوند، تو با مردم نرم، ملایم، خوش اخلاق و با گذشت شدی و اگر غلیط، تندخو و خشن بودی قطعاً از گِرد تو پراکنده می شدند» بنابراین اینطور باید در نظر گرفت که برترین ویژگی پیامبر اکرم که موجب شده به سبب آن جامعه را متحول کند، اخلاق است و در آن اخلاق، رحمت و گذشت و رفق و مدارای پیامبر(ص) بیش از همه چیز تأثیر داشته است یعنی اگر آن اخلاق رحیمانه و باگذشت و پر محبت پیامبر(ص) نبود، جامعه تغییری نمی کرد چرا که اصلاً نمی توان جوامع را جز با رحمت، محبت و گذشت تغییر داد. تغییرات اجتماعی، تغییر در جهت اخلاق و اصلاح جز با محبت و گذشت میسر نیست.

پیامبر(ص) بر نجات و هدایت و راه بردن انسان به سوی حق حریص بود

نویسنده و پژوهشگر سیره نبوی گفت: در آیه ۱۰۷ سوره انبیاء آمده است: «وَما اَرْسَلْناکَ اِلّا رَحْمَهً لِلعالَمینَ؛ پیامبر اکرم (ص) به عنوان رحمتی برای همه انسانها و جهانیان آمده نه برای یک گروه خاص» و جالب اینکه در حدیثی که ابویعلیٰ موصلی و دیگران آن را روایت کرده اند، پیامبر(ص) فرمودند: «إنما بعثت رحمه؛ من برای رحمت مبعوث شدم» یعنی آمدم رحمتی برای همه بشر باشم و با رحمت و محبت انسان ها را دگرگون کنم. قرآن کریم به عنوان یک گزارشگر صادق و دقیق درباره اخلاق پیامبر می گوید که پیامبر(ص) اینگونه بود که رنج شما بر او سخت بود. بر نجات و هدایت و راه بردن شما به سوی حق حریص بود، عَزِیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلَیکُم بِالمُؤمِنِینَ رَؤوفٌ رَحیمٌ؛ اینکه شما رنجی بکشید و در رنج و سختی باشید و در گناه و بدبختی و ظلم باشید، بر پیامبر(ص) سخت می آمد و آن حضرت تمام تلاشش را می کرد که انسان ها را با رحمت و محبت نجات دهد. دو آیه در قرآن آمده که شاهد است که پیامبر(ص) تا چه اندازه اهل شفقت و مهربانی و دلسوزی بر همه حتی بر مشرکان، کفار و کسانی که به خود ظلم می کردند، بوده است.

شأن اخلاقی و رفتاری پیامبر(ص) دست یافتنی است

دلشاد تهرانی نسبت به ظرفیت الگوگیری از سیره پیامبر(ص) اشاره و بیان کرد: پیامبر(ص) اموری دارد که همه انسان ها می توانند آن امور را به عنوان اصول کلی عملی ثابت حاکم در زندگی دنبال کنند یعنی مجموعه ای از اخلاقیات که قابل دسترسی و پیروی است البته پیامبر(ص) شئون دیگری هم دارد ولی آن شأنی که برای همه است، و قابل پیروی و دست یافتنی است، شأن اخلاقی و رفتاری پیامبر(ص) و الگو بودن پیامبر(ص) است؛ البته عده ای تلاش کردند که به طور کامل پیامبر(ص) را از دسترس خارج کنند، کاری کنند که پیامبر(ص) در  جایی باشد که کسی نتواند به دنبال او برود و به نظرم این ظلم بزرگی هم به پیامبر(ص) و هم به بشر بوده است و باعث شده که انسان ها از بهترین منبعی که می تواند برای آنها اخلاق و زندگی سالم، عدالت، معنویت و آزادی بیاورد، دور کرده است. بنابراین شأن الگویی پیامبر(ص) دست یافتنی است؛ منتها ما از آن اخلاقی که باید الگو بگیریم و داشته باشیم دور شده ایم. به عبارت دیگر به دلایل متعددی ما از آن اخلاق مطلوب، نیکو، مهربانی، رحمت، گذشت، بردباری، شکیبایی، مدارا و تحمل فاصله گرفته ایم.

از نشانه های انسان مسلمان دل بی کینه است

وی افزود: از نشانه های انسان مسلمان دل بی کینه است و از شواهد مشخص می شود که اسلام به جان ما ننشسسته است. اسلام وقتی می آید و به جان انسان می نشیند، با خود سلم و سلامت می آورد. انسان مسلمان کسی است که همه افراد از او در سلم هستند، به حقوق دیگران حتی با نگاهش، زبانش و دستش تجاوز نمی کند. انسان مسلمان کسی است که طبیعت از او در سلم است یعنی به طبیعت تجاوز نمی کند، هوا را آلوده نمی سازد، به طبیعت آسیب نمی زند، آب را الوده نمی کند، زباله در طبیعت نمی ریزد، اصلاً خیلی زباله تولید نمی کند ؛ و به طور کلی هیچ کس و هیچ چیز را آزار نمی دهد و هیچ گونه تباهگری نمی نماید. بنابراین وقتی معنای مسلمانی را فهمیدیم مشخص می شود که ما از گوهر مسلمانی دور افتاده ایم.

اخلاق و راه و رسم نبوی و همچنین روح دین را کنار گذاشته ایم

نویسنده و پژوهشگر سیره نبوی اظهار کرد: ما اخلاق و راه و رسم نبوی و همچنین روح دین را کنار گذاشته ایم و به موضوعات دیگر اهمیت می دهیم . بنابراین اگر می خواهیم به دنبال پیامبر(ص) برویم باید کینه ها، دشمنی ها، بد دلی ها و بدخواهی ها نباشد و حتی عیب یکدیگر را جست وجو و افشا نکنیم که این خلاف مسلمانی است. البته بحث جرم و تعدی های مالی و حقوقی بحث دیگری است  که آنجا باید نظارت دقیق و برخورد درست باشد .برای ما لازم است که به روح و اخلاق قرآن و همچنین اخلاق نبوی و اخلاق انسانی بازگشت کنیم؛ پیامبر(ص) بسیار تلاش کردند که مسلمانان اینگونه تربیت شوند.

دلشاد تهرانی به برخی از تلاش ها و اقدامات پیامبر اشاره و خاطرنشان کرد: پیامبر(ص) بینش ها را نسبت  به انسان، خدا ، جهان، جامعه و حیوانات و دیگر امور اصلاح کرده بود. پیامبر(ص) ارزش ها را اصلاح کرده بود، دیگر ارزش ها، ارزش های زمان جاهلی نبود که البته بعد از پیامبر(ص) دوباره بازگشت. پیامبر(ص) گرایش و جهت گیری و تعلق انسان را اصلاح کرده بود و به آنها آموخته بود که با اصول اخلاقی و اصولی همچون عدالت، اعتدال، پاسداشت حقوق، مرزبانی و حریم داری و پایبندی به کیفیت استخدام وسیله زندگی کنند. که البته  پس از پیامبر(ص) اینها نیز پس زده شد. پیامبر(ص) به آنها آموخته بود که روش های درستی در زندگی اتخاذ کنند، که این روش ها بعد از پیامبر(ص) آسیب دید. پیامبر(ص) با عمل و ادب گفتاری خود به آنها گفته بود که فعل اخلاقی چگونه فعلی است و چگونه با کرامت و با گذشت باشند. پیامبر(ص) به مسلمانان آموخته بود که دشنام ندهند و زشت گو و لعّان نباشند. پیامبر(ص) از زبان قرآن مسلمانان را تربیت کرده بود که حتی به بت مشرکان دشنام ندهند : وَ لَا تَسُبُّوا الَّذینَ یَدعُونَ مِن دُونِ اللهِ .

به میزان بسیار زیاد بر خلاف اخلاق نبوی زندگی می کنیم

دلشاد تهرانی گفت: پیامبر(ص) این مجموعه را فراهم کرده بود ولی متأسفانه آنها به دلایل متعدد آسیب دید و همینطور جلو آمد تا به جایی رسیده است که ما به میزان بسیار زیاد بر خلاف اخلاق نبوی زندگی می کنیم و متأسفانه دلها، پر از کینه، و رفتارها، رفتارهای غیر اخلاقی ، و زندگی ها پر آسیب است. امید است که به اخلاق قرآنی و نبوی و راه و رسم آن حضرت برگردیم.

مهدوی راد: قرائت انسانی از سیره پیامبر(ص) از نیازهای ضروری جامعه امروز ماست

حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی راد در گفت وگو با شفقنا، قرائت انسانی از سیره پیامبر(ص) و آموزه ستم ناپذیری، عزت، بلندی و بزرگ منشی حضرت را مورد نیاز امروز جامعه دانست و اظهار کرد: به تعبیر امروزی ها ما از سیره و زندگانی رسول الله(ص) و همچنین ائمه معصومین می توانیم قرائت های مختلفی داشته باشیم که هرکدام از این قرائت ها، برای روزگاری با اهمیت تر و فوری تر است وگرنه تمام ابعاد زندگانی آن بزرگوار و سیره معطر و عالیقدر ایشان، مورد توجه و قابل عمل است. وقتی خداوند سبحان فرموده است لَكُم في رَسولِ اللَّهِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ و تأکید کرده است که رسول الله برای شما سرمشق می باشد در واقع قید نزده است که چه بخشی از آن سرمشق است و چه بخشی سرمشق نیست.

این محقق و پژوهشگر ادامه داد: یک نکته بسیار لطیفی در روایات ما وجود دارد که أُمّ سَلَمه بیان کرد و همچنین از امام صادق(ع) سوال کردند، خلق و خو و اخلاق پیامبر(ص) چگونه بود؟ فرمودند:«کانَ خُلقُهُ القُرآن؛ زندگی، رفتار، گفتار و تعامل پیامبر اکرم(ص) تجسم عینی قرآن بود.»

مهدوی راد گفت: من معتقدم که امروز یکی از ضروری ترین قرائت های ما از سیره رسول الله باید قرائت انسانی باشد یعنی نگاه به انسان با نگاه انسانی و به دور از تقسیم بندی ها و خط کشی ها. پیامبراکرم فرمودند: «مَنْ سَمِعَ رَجُلاً يُنَادِي يَا لَلْمُسْلِمِينَ؛ اگر کسی بشنود صدایی را که او را فرا می خواند که مسلمانان به داد من برسید و پاسخ ندهد، مسلمان نیست.» بسیار نکته مهمی است و شاید به اعماق آن توجه نمی کنیم یعنی آنچه انسان برای انسان بودن خود همراه دارد، برای پیامبر(ص) و مکتب و فرهنگ ایشان محترم است.

وی ادامه داد: در یکی از آیات قرآن خداوند سبحان به پیامبر(ص) دستور فرمودند «وَاصْبِرْ عَلَىٰ مَا يَقُولُونَ وَاهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِيلًا؛ پیامبر(ص) اگر خاکستر بر سرت ریختند و خار پیش پایت کاشتند، شکیبایی و صبوری کن و حتی وقتی از کنار آنان رد می شوی، لبخندی به آنان بزن.». همین قرآن به قوم و خویش پیامبر(ص) با فریاد گفته است، «تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ؛ بريده باد دو دست ابولهب و مرگ بر او باد» یا در سوره مدثر با خشم می فرماید:«إِنَّهُ فَكَّرَ وَ قَدَّرَ قُتِلَ الْإِنْسانُ؛ کشته و مُرده باد» اما در مقابل ستمگر، جنایتکار و مستکبر به صبوری و استواری دستور می دهد. این بسیار روشن است که اولین مخاطب انسان مستضعف است، انسان مستضعفی که در کمند مستکبر گرفتار آمد و به دستور مستکبر بر پیامبر(ص) ضربه می زند، خداوند به پیامبر(ص) دستور می دهد که این ضربه ها را با ضربه پاسخ ندهید چون شما برای نجات و هدایت همین انسان  آمده اید.

مهدوی راد گفت: حضرت علی(ع) در اولین خطبه نهج البلاغه وقتی جامعه جاهلی را ترسیم می کنند، می فرمایند: پرچم استکبار و بیرق سمتگر بر دوش مردم است. یعنی وقتی آنان در تور نامرئی جهل مستکبر قرار می گیرند براساس خواسته های او حرکت می کنند و پیامبر(ص) در مقابل آنان نهایت مهربانی و رفعت را دارد.

صبر و مهربانی بی نظیر پیامبر(ص)

این استاد دانشگاه به نمونه از صبر و مهربانی پیامبر(ص) اشاره و خاطرنشان کرد: فردی به پیامبر(ص) گفت: به ما کمک کنید، پیامبر(ص) فرمودند که اکنون چیزی در اختیارم نیست، فرد تکرار کرد و پیامبر(ص) فرمودند: اکنون در اختیارم نیست. آن فرد عبای پیامبر(ص) را گرفت و چنان محکم بر گردن مبارکشان کشیدند که خط سرخی بر گردن افتاد. اصحاب می خواستند او را مجازت کنند، پیامبر(ص) فرمودند: او را رها و آزاد کنید و اجازه دهید که کارش را کند. در واقع انقدر انسان در نگاه و میراث و معارف پیامبر(ص) کرامت و عظمت دارد که اگر جامعه انسانی متوجه شوند که این مکتب چیست، قطعاً خاضع و خاشع او خواهند شد.

وی ادامه داد: در میان آموزه های پیامبر(ص) به نکته دیگری تأکید می کنم و آن ظلم ستیزی، عزت و زیر بار ظلم نرفتن است. پیامبر(ص) این چنین بود و به یاران خود دستور داد که هرگز نباید زیر بار ظلم و ستم و جنایت بروند، ظلم نکنند و ظلم هم نپذیرند.

عبد بودن پیامبر(ص)

مهدوی راد به عبد بودن پیامبر(ص) اشاره و خاطرنشان کرد: امام صادق(ع) فرمودند: پیامبر(ص) مانند انسان های عادی، می پوشید، می خورد، راه می رفت و با همه وجودشان می دانست که بنده و تسلیم خداست. جوانی به دیدن پیامبر(ص) آمد و ابهت پیامبر(ص) این جوان را گرفت، جوان می خواست حرفی بزند، اما نتوانست، پیامبر(ص) با او بدرفتاری نکرد بلکه فرمود: «برادر عزیز من بر خودت آسان بگیر، من فرزند زنی هستم که در بیابان گوشت خشک می خورد.» منظور در زمانی است که پیامبر(ص) در بیابان و در کنار مادر رضایی خود حلیمه سعدیه بود.

مهدوی راد به غنی بودن سیره پیامبر(ص) و لزوم توجه ویژه به شخصیت ایشان تأکید و اظهار کرد: مرحوم استاد شهید مطهری چند سال قبل از شهادتشان در گفت وگویی فرمودند، چند سخنرانی درباره سیره پیامبر(ص) دارم که قصد دارم آنها را بازنویسی کنم تا کتابی شود، ولی هر چه در سیره پیامبر(ص) این سو و آن سو می کنم بیشتر غرق می شوم. واقعاً سیره پیامبر(ص) دریای موج خیز و ناپیدا کرانه ای است.

آیت الله طبسی: کلید حل بسیاری از مشکلات «اخلاق» است

آیت الله نجم الدین طبسی در گفت وگو با شفقنا درباره مهم ترین آموزه های پیامبر(ص) برای زمان امروز، اظهار کرد: عمده آموزه های نبی مکرم اسلام(ص) اخلاق اسلامی بود. ایشان در قلّه اخلاق بودند به گونه ای که خداوند از اخلاق ایشان با عنوان «وَ اِنَّکَ لَعَلَی‌ٰ خُلُقٍ عَظیم» تعبیر کردند بدین معنا که حضرت از اخلاق بسیار والا و عظیمی برخوردار هستند.

وی ادامه داد: بزرگترین هدیه ای که پیامبر(ص) از گذشته تا به امروز و از امروز تا قیامت برای جامعه به ارمغان آورد، «اخلاق» بود. خود حضرت می فرمایند: بُعِثتُ لِاُتَمّمَ مَکارِمَ الاخلاق؛ من مبعوث شدم تا اخلاق و نیکی ها را برای مردم کامل کنم.

آیت الله طبسی کلید حل بسیاری از مشکلات را مساله «اخلاق» دانست و اظهار کرد: اگر در زمان جاهلیت تحولی در میان مردم ایجاد شد، به این دلیل بود که پیامبر(ص) بر روی اصلی ترین گره و مشکل یعنی «اخلاقیات» دست گذاشت. امروز جوامع بشری در انحطاط و حکومت ها با قوانینی که وضع می کنند، در لبه پرتگاه سقوط هستند و به تنها چیزی که اصلاً توجه نمی شود، معنویت و اخلاق است.

استاد حوزه علمیه قم افزود: حکومت ها و جوامع بشری یا نمی دانند که علت اصلی آسیب ها، ضربه ها و گرفتاری ها چیست یا نمی خواهند بدانند یا اگر هم می دانند مساله اخلاق برای آنان مطرح نیست لذا شاهدیم که بسیار راحت ملت یمن را محاصره می کنند و صدای شیون زنان، ناله یتیمان و گریه بی خانمان ها وجدان خواب آنان را بیدار نمی کند. بسیاری از مردم را از شهر و کاشانه خود آواره می کنند فقط برای اینکه حاکمیت دلخواه شیطان بزرگ روی کار بیاید.

آیت الله طبسی گفت: انسان هایی که از نظر اخلاقی در انحطاط کامل هستند، هستی مردم را به باد دادند، حیثیت انسانیت را نابود کردند و احترامی که برای حیوانات قائل هستند، برای انسان قائل نیستند. از حقوق حیوان می گویند، ولی از حقوق انسان خبری نیست و اگر هم بگویند تنها لقلقه زبان است. اگر جوامع می خواهند به کرامت انسان بازگردند و جایگاه خود را پیدا کنند باید آموزه های اخلاقی محمد مصطفی(ص) را سرلوحه برنامه های خود قرار دهند البته می دانم تا زمانی که حکام ظالم و بی اخلاق در رأس امور هستند، این اتفاق و تغییر رخ نخواهد داد و ما منتظر فرزند رسول الله، حضرت مهدی(عج) هستیم.

آیت الله طبسی اظهار کرد: امام عصر(عج) تابع سنت رسول الله است و پس از ظهور به مشکل بد اخلاقی که در جوامع حاکم است، رسیدگی و در جهت حل و رفع آن اقدام می کنند. وقتی این مشکل حل شد، باقی مشکلات از جمله امنیت، اقتصاد، سیاست و مشکلات و مسایل مردمی و دینی حل می شود. امیدواریم که ایران عزیز، قم مقدس، مرجعیت و ولی فقیه زمینه ساز حکومت امام زمان(عج) و فرمایش و هدیه پیامبر(ص) یعنی بُعِثتُ لِاُتَمّمَ مَکارِمَ الاخلاق برای بشریت باشند.

 حمید خویی: بخش اخلاق دین بی سرپرست و متولی مانده است

دکتر حمید خویی در گفت وگو با شفقنا با بیان اینکه رسالت حضرت محمد(ص) همچون همه رسالت های الهی پیشین بر سه محور عقیدتی، شرایع و اخلاق بنا شده است، اظهار کرد: در محور عقیدتی، رسول خدا مردم را به عقیده توحید، نبوت، معاد، امامت و عدل فرا خوانده است. در محور دوم رسالت انبیاء از جمله خاتم الانبیاء شرایع و تکالیفی است که ادیان الهی بر دوش پیروان خود نهاده اند تا با التزام به سلوک دینی به سعادت دنیوی و اخروی دست یابند؛ اما محور سوم که متأسفانه بیشتر مغفول مانده و در شرایط فعلی باید بیشترین تأکید و نگاه ما مبتنی بر همین محور باشد، محور اخلاق است. جمله معروفی که از پیامبر اکرم(ص) در ذهن همگان نقش بسته، این است که پیامبر(ص) هدف بعثت خود را ارتقای سلوک اخلاقی انسان و جوامع بشری معرفی کردند و فرمودند: بُعِثتُ لِاُتَمّمَ مَکارِمَ الاخلاق.

وی ادامه داد: متأسفانه باید از این واقعیت تلخ سخن گفت که متکلمان، عالمان و فلاسفه دین در سده های گذشته متولی بخش عقاید دین بودند و فقهای گرانقدر اسلام متولی بخش شرایع دین بودند و به نوعی بخش اخلاق دین بی سرپرست و متولی مانده است لذا کاملاً قابل ملاحظه است که وجه اخلاقی دین همپای وجه فقهی و عقیدتی دین رشد نکرده و بالندگی نیافته و در فضای اجتماعی بروز و ظهور پیدا نکرده و این در حالی است که می توان گفت جریان ورودی دین، عقاید و محور اصلی این عقاید امامت و جریان خروجی دین، اخلاق و محور اصلی اخلاق، عدل است.

خویی گفت: تمام عقاید و شرایع دینی باید ما را به سمت یک سلوک اخلاقی مورد رضای حضرت پروردگار حرکت دهد و در نهایت آنچه شاخص اصلی و عملی دینداری خواهد شد، التزامات اخلاقی به بایدها و نبایدهایی هست که دین تعریف کرده است. اگر در فرمایشات پیامبر(ص) و ائمه اطهار نگاه کنید، عمدتاً وقتی این بزرگواران بنای تعریف متدین یا مسلمان یا مومن را دارند، بر گزاره های اخلاقی به عنوان شاخص های اصلی این تعاریف تکیه کردند و حتی قرآن کریم را وقتی ملاحظه می کنیم، خداوند در آغاز سوره بقره به عنوان بلندترین سوره قرآن، اعلام می کند که قرآن کتابی است که جای هیچ شک و تردیدی در آن نیست و مایه هدایت پارسایان یا متقیان است. و در آیات بعدی وقتی متقین را با سه خصوصیت اعتقادی، تشریعی و اخلاقی تعریف می کند.

به مقصد و مقصود پیامبر(ص) نه تنها نرسیدیم بلکه نزدیک هم نشدیم!

محقق و پژوهشگر تاریخ و نهج البلاغه اظهار کرد: قرآن وقتی تقوا را نیز تعریف می کند بر سه وجه تشریعی، اعتقادی و اخلاقیِ تفکیک ناپذیر تکیه می کند و این نکته به نظرم بسیار مهم است که اگر وجه عقیدتی و شرعی دین را منهای وجه اخلاقی ببینیم یا وجه اخلاقی و شرعی را منهای بحث اعتقادی ببینیم یا هر کدام از این سه وجه را جدای از دو وجه دیگر کنیم، عملاً دین ما را به مقصودی که شارع مقدس برای آن تعیین و تعریف کرده، نخواهد رساند و شاید این واقعیت تلخ در جهان اسلام کاملاً واضح و روشن باشد که در جوامع اسلامی به آن مقصد و مقصودی که دین و پیامبر(ص) دین و کتاب دین تعیین کرده، نه تنها نرسیدیم بلکه حتی نزدیک هم نشدیم چرا که جوامع دینی به گونه ای برخورد گزینشی و بُرشی با دین دارند به عنوان مثال برخی وجه عقیدتی را گرفتند و به همه گستره دینداری تعمیم دادند و چشم خود را بر وجوه الزامات شرعی و اخلاقی بستند.

جای خالی عنصر رحمت در رفتارهای اجتماعی جوامع اسلامی

خویی با تأکید بر اینکه در روزگار کنونی به شدت نیازمند احیای وجه مغفول اخلاقی شریعت محمدی هستیم، گفت: پیامبر اکرم به عنوان یک شخصیت بی مانند تاریخ بشر و به عنوان یک الگوی تمام و کمال انسان و انسانیت پر رنگ ترین عنصر وجودی شان عنصر اخلاقی است که حتی خداوند وقتی از میان صفت های نیکوی فراوان خاتم رسولان قرار است یکی را نشان دهد بر روی اخلاق حضرت رسول تکیه می کند و خداوند ایشان را صاحب خُلق عظیم معرفی می کند. قرآن وقتی یاران پیامبر(ص) را معرفی می کند، عمده ترین وجه تعریف یاران پیامبر اکرم(ص) سلوک عاطفی است، چنانکه در قرآن می خوانیم: مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ؛ بدین معنا که بیشترین تکیه شریعت محمدی و روابط اجتماعی تکیه بر عنصر رحمت به عنوان محور اصلی روابط بین مسلمانان است که متأسفانه جای این عنصر را در رفتارهای اجتماعی جوامع اسلامی کاملاً خالی می بینیم.

پروازی: مهروزی، اخوت، همزیستی مسالمت آمیز، عدالت و فرهنگ ارکان پنجگانه سیره پیامبر(ص) برای امروز ما

حجت الاسلام و المسلمین محمد پروازی در گفت وگو با شفقنا اظهار کرد: اگر در دل قرآن گشت و گذاری کنیم در پنج مرحله می توان در مورد پیامبر اسلام صحبت کرد که هر مرحله اجزای متعددی دارد، قدم اول در عرصه جهان بینی و نگرش انسان به جهان است که قرآن می فرماید: پیامبر(ص) برای توحید و وحدانیت مبعوث شده است. قدم دوم در عرصه فرهنگ برای توسعه اخلاق است، قدم سوم در عرصه اجتماع و سیاست  است که ایشان با قدرت برای عدالت آمدند. قدم چهارم در عرصه فردی برای اخوت و برادری و قدم پنجم در مساله خانوادگی و برای مهروزی مبعوث شدند. این پنج رکن اساسی وحی الهی به دست پیامبر اکرم بعد از مبعث است.

پژوهشگر و سخنران دینی ادامه داد: این ارکان پنجگانه از جمله مهروزی، اخوت و همزیستی مسالمت آمیز، عدالت و فرهنگ هر کدام بحث های خود را طلب می کند. اما اجمالاً نمی توان گفت که در خانواده عدالت مهم نیست و تنها اخلاق مهم است، نمی توان گفت در اجتماع محبت مهم نیست و تنها عدالت مهم است، اما به هر ترتیب اگر سخن از عدالت می شود، مهم ترین بخش و فضا، فضای اجتماعی است.

پروازی تأکید کرد: این ارکان پنجگانه باید مورد توجه قرار گیرد، اما اینکه کدام در کجا اولویت اول می باشد، بسیار مهم است.

اخبار مرتبط

پاسخ دیدگاه

لطفا نظر خود را وارد کنید
نام خود را بنویسید