شفقنا- عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: نگاه تک بعدی به قیام ابا عبدالله الحسین(ع) یک نگاه ناقصی است که ما را به هدف و مقصود نمی رساند بلکه نگاه کامل و درست به قیام عاشورا، نگاه به همه ابعاد و اضلاع نهضت و فهم و برداشت درست از حرکت امام حسین(ع) در همه ابعاد فردی و اجتماعی است.
حجت الاسلام قاسم خانجانی در گفت وگو با خبرنگار شفقنا به بیان آفت های نگاه تک بعدی به شخصیت و زندگی امام حسین(ع) پرداخت و اظهار داشت: متاسفانه نگاه تک بعدی یا تکیه بر یک بخش از زندگی اهل بیت(ع) اگر وجود داشته باشد، نگاه نادرستی است که پیامدهای نامناسبی هم خواهد داشت.
او افزود: اگر معارف و تعالیم دینی و روایات، ائمه(ع) را الگو معرفی می کنند قطعا به عنوان یک الگوی کامل و دارای ابعاد مختلف فردی و اجتماعی معرفی می کنند و اگر ما هرکدام از آنان را بخواهیم در زندگی خود به شکل تک بعدی و با تکیه بر یک بخش از زندگی ائمه(ع) الگو قرار دهیم قطعا خطا کردهایم. یعنی اگر ائمه(ع) الگو هستند با همه ابعاد وجودی خودشان الگو هستند و اگر ما هم بخواهیم از آنان الگو بگیریم باید با توجه به همه ابعاد زندگی آنان باشد، تکیه بیش از اندازه به یک بعد از زندگی ائمه(ع) و غفلت از ابعاد دیگر قطعا ما را به شکل مطلوب به هدف نمی رساند.
نگاه ناقص به زندگی ائمه دستاوردهای ناقصی خواهد داشت
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، نگاه ناقص به شخصیت و زندگی ائمه معصومین(ع) را سبب پیامدها و دستاوردهای ناقص دانست و تاکید کرد: طبیعتا این نگاه ما را به هدف و کمال مطلوب نمی رساند.
او بر ضرورت نگاه همه جانبه به شخصیت امام حسین(ع) و قیام عاشورا تاکید کرد و گفت: مکرر این مطلب عنوان می شود که عاشورا باید به مکتب تبدیل شود و این یعنی پیامدها و الگوهای مختلفی را در ابعاد مختلف فردی و اجتماعی داشته باشد؛ در نگاه به حادثه عاشورا متوجه بسیاری از جلوه های متعالی دینی می شویم که هریک از اینها باید به شکل الگوی کامل در سراسر زندگی ما و بلکه برای همیشه به مکتب الهام بخش در زمینه های مختلف فردی و اجتماعی تبدیل شود، در این صورت مکتب عاشورا و کربلا یک مکتب جاودانه و همیشگی خواهد بود که برای همه اقشار و آحاد مختلف قابل استفاده خواهد بود و برای همه کسانی که می خواهند زندگی خوب و سالم و متعالی را داشته باشند الگو می شود، حتی برای کسانی که غیرمسلمان هستند.
خانجانی تصریح کرد: ما باید کربلا و قیام کربلا و عاشورا را مکتبی در نظر بگیریم که در ابعاد مختلف فردی و اجتماعی در زندگی ما نقش دارد.
او با بیان اینکه اصل حرکت امام حسین(ع) یک حرکت اجتماعی است، خاطرنشان ساخت: وقتی امام حسین این حرکت را شروع می کند می فرماید«مثلی لایبایع مثل یزید» یعنی هرکسی که طرز فکر امام حسین را دارد و دنبال زندگی سعادتمند و بدون ظلم و ستم و آزادی هست با مثل یزید بیعت نمی کند و همین اساس و پایه حرکت امام حسین، الگوی حرکت امام خمینی در انقلاب اسلامی شد.
این پژوهشگر حوزه به تعامل شیعیان با حماسه عاشورا اشاره کرد و گفت: در عزاداری برای اباعبدالله(ع) اگر نگاه تک بعدی شد، آن تعالی و رشدی که برای ما باید به همراه داشته باشد نخواهد داشت، اگر آنچه که در عزاداری امام حسین(ع) اهمیت داده می شود صرفا بحث شور و هیجان های مقدس برای عزاداری اباعبدالله شد آن آثاری که باید در درازمدت در زندگی ما داشته باشد، نخواهد داشت اما اگر این شور به شعور و معرفت دینی ضمیمه شد، منجر به فهم و درک صحیح از نهضت کربلا می شود که ما را در پیمودن ادامه مسیر سعادت و تعالی خویش راهنمایی می کند.
جلوه های مختلف حرکت امام حسین(ع) باید به مکتب تبدیل شود
او بر الگوگیری از جزء جزء حادثه کربلا تاکید کرد و بیان داشت: یکی از مسائلی که در این حرکت باید مورد توجه بگیرد، اهمیت حق الناس است تا جائی است که امام حسین(ع) از اصحاب و همراهان خود می خواهند اگر بدهی دارند یا حق الناسی به گردن آنهاست با امام حسین(ع) همراه نشوند البته مقصود از حق الناس تنها حق الناس مالی نیست بلکه اگر عرض و آبروی کسی توسط این افراد ضایع شده باشد باید حلالیت طلبیده و جبران کنند. این به ان معناست که ما هم در زندگی فردی و اجتماعی خود باید حقوق مردم را در همه زمینه ها رعایت کنیم اما بعضا دیده می شود در همین عزاداری ها و دستجات حق الناس را رعایت نمی کنیم و برخی در مسیر برپایی دستجات و هیئت ها به راحتی حقوق دیگران را زیرپا می گذارند و این که در تضاد با هدف اباعبدالله است.
خانجانی بر ضرورت توجه به واجبات و عبادات تاکید کرد و افزود: اینها جلوه های مختلف حرکت امام حسین(ع) است که باید به مکتب تبدیل شود به عبارت دیگر اگر قرار است به حادثه عاشورا و واقعه کربلا اهمیت دهیم با این نگاه کامل به همه ابعاد و اضلاع واقعه کربلا اهمیت دهیم نه تنها برپایی شور و هیجان عزاداری و دیگر هیچ. یعنی وقتی مکتب شد در رمضان و رجب و شعبان و ماههای دیگر هم امتداد می یابد و محدود به دوماه محرم و صفر نمی شود.
او تصریح کرد: در دسته های عزاداری دیده می شود که بانوانی همراه دسته حرکت می کنند که بعضا حدود شرعی حجاب را رعایت نمی کنند یعنی در حرکت اجتماعی مقدس به عنوان عزاداری شرکت کردند اما با فعل حرام. این جهالت و نادانی و یا خودخواهی و هوای نفس است که در یک حرکت اجتماعی به عنوان الگوگرفتن از اباعبدالله حرکت می کنند اما همراه با فعل حرام. کاری که شاید اصل آن کار واجب نیست اما رعایت حدود شرعی حجاب واجب است و نمی شود با یک شیء ناپاک به دنبال پاکی بود.
برخی برای پیشبرد اهداف خود بر بعد تحریف شده جنبه سیاسی نهضت امام حسین توجه می کنند
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به نگرش سیاسی به قیام اباعبدالله گفت: برخی برای رسیدن به مقصود خود به بعد تحریف شده جنبه سیاسی قیام امام حسین(ع) بیشتر توجه می کنند و می خواهند از این قسمت از زندگی امام حسین(ع) نتیجه دلخواه خود را بگیرند.
او با اشاره به انطباق دادن مذاکره اباعبدالله با عمر سعد به مذاکره با آمریکا از سوی برخی افراد عنوان داشت: این یک مقایسه اشتباه است که برخی مطرح می کنند چون در آنجا هم مذاکره درست تعریف نشده و هم ارتباط و نوع گفتگوها که در کربلا بین امام حسین(ع) و عمر بن سعد انجام شده خوب فهم نشده است زیرا به عنوان مذاکره، بده و بستان سیاسی براساس طرز فکر نادرست برخی تعبیر و تفسیر می شود و دوست دارند بقیه هم همین را بفهمند و همین برداشت را داشته باشند درحالی که این گونه نیست و اصلا در کربلا بحث مذاکره نبود چون برای مذاکره احتیاجی به رفتن به سمت کوفه نبود و اگر امام می خواست مذاکره کند در همان مکه می ماند و مذاکره می کرد.
خانجانی تصریح کرد: نگاه تک بعدی به قیام ابی عبدالله یک نگاه ناقصی است که ما را به هدف و مقصود نمی رساند بلکه نگاه کامل و درست به قیام عاشورا، نگاه به همه ابعاد و اضلاع نهضت و فهم و برداشت درست از حرکت امام حسین(ع) در همه ابعاد فردی و اجتماعی و اثرگذاری این نگاه در ادامه مسیر و زندگی ماست.
جذابیت های فطری دین اسلام سبب جذب ملت های دیگر به اسلام شد
او در مورد پیامدهای نگرش تک بعدی به زندگی ائمه در نگاه به اسلام در جامعه گفت: رسالت پیامبر(ع) رسالت عالمگیری است که مخصوص یک نقطه از جغرافیای تاریخ نیست، بلکه دین تمام شمولی است که کسانی که دنبال سعادت هستند را سیراب می کند. از این رو می بینیم این نوع تعامل با سرزمینهای دیگر به شکل فتح نقاط دیگر انجام شد که کلیت آن مورد تائید است هر چند ممکن است دارای اشکالاتی باشد که باید درجای خود بحث شود اما اگر فتوحات بخواهد خشونت تلقی شود قابل قبول نیست و حتی دانشمندان غربی هم آن را رد کرده اند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ادامه داد: براساس اعتراف دانشمندان غربی آنچه که برای ملت های دیگر جذابیت داشت، بحث تعامل و جذابیت های فطری دین اسلام بود گرچه با ابزار فتح و توسعه صورت گرفت و این جذابیت ها باعث شد که اسلام مورد قبول واقع شود.
او به نمونه ای از سخنان یکی از اندیشمندان غربی در قرون وسطی اشاره کرد و گفت: وات در کتاب تاثیر اسلام بر اروپای قرون وسطی می گوید:« وظیفه ما اروپائیان غربی این است که اشتباهات گذشته را اصلاح کرده و به وامداربودن عمیق خویش به عرب و جهان اسلام اعتراف کنیم. اروپائیان غربی در واکنش به مسلمانان سعی کردند تاثیر آنها را بی اهمیت جلوه داده و در وابستگی خود به میراث یونان و روم مبالغه کنند».
خانجانی تصریح کرد: این نگاه متعالی اسلام بر تمدن غربی و یونان و روم اثر می گذارد و آنها را تحت سلطه فکری و فرهنگی خود در می اورد البته ما نسبت به برخی از جزاء فتوحات انتقاد داریم و برخی از حرکات در روند فتح سرزمین های دیگر در قرون اول و دوم انتقادات وجود دارد و مطرح می کنیم و بدون تعصب به اقدامات اشتباه برخی از افراد یا فرماندهان سپاه اسلام اعتراف داریم اما اینکه کلیت اسلام و جذابیتهای آن بخواهد با اقدامات اشتباه یک فرمانده زیر سئوال برود، صحیح نیست.
بعد عقلانی و الگودهی مستمر و همیشگی حرکت امام حسین مغفول مانده است
او در مورد توجه به شخصیت و سیره امام حسین(ع) در جامعه عنوان کرد: اینکه در طول دوران های گذشته کوتاهی هایی در زمینه معرفی کامل واقعه عاشورا و حتی امام حسین(ع) صورت گرفته باشد می توان پذیرفت. مانند آن که در بعد احساسی و عاطفه کربلا زیاد تکیه شده باشد و آن بعد عقلانی و الگودهی مستمر و همیشگی مغفول شده باشد اما این که با این فرضیه تمام ثمرات قیام امام حسین(ع) بخواهد زیر سئوال برود یا نوع برداشت از قیام توسط فرد یا گروهی منتسب به خود قیام شود قابل قبول نیست و از ناحیه خطبا و نویسندگان و خود مردم باید اصلاح شود چون مردم در قبال پذیرش و اصلاح یک تفکر بسیار دخیل هستند.
عضو هیئت علمی گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: اگر در مقابل ارائه راهکارهای درست در منابر و نوشته ها پذیرش مناسبی از ناحیه مردم نباشد طبیعتا این اصلاح اتفاق نخواهد افتاد و در بخشهایی وضعیت همین است که می بینید و اشکالاتی وجود دارد چون خود مردم به هردلیلی نمی خواهند با جریان اصیل و باارزش قیام عاشورا همراه شوند و ممکن است به برخی مطالب خرافی یا احساسی غلط بیشتر اهمیت دهند.
