شفقنا- امام سجاد(ع) می فرماید: «وَ أَمَّا حَقُّ الْمُشِيرِ عَلَيْكَ فَلاَ تَتَّهِمْهُ فِيمَا لاَ يُوَافِقُكَ عَلَيْهِ مِنْ رَأْيِهِ اِذَا أَشَارَ عَلَيْكَ فَاِنَّمَا هِيَ الآرَاءُ وَ تَصَرُّفُ النَّاسِ فِيهَا وَ اخْتِلاَفُهُمْ فَكُنْ عَلَيْهِ فِي رَأْيِهِ بِالْخِيَارِ اِذَا اتَّهَمْتَ رَأْيَهُ فَأَمَّا تُهَمَتُهُ فَلاَ تَجُوزُ لَكَ اِذَا كَانَ عِنْدَكَ مِمَّنْ يَسْتَحِقُّ الْمُشَاوَرَةَ وَ لاَ تَدَعْ شُكْرَهُ عَلَى مَا بَدَا لَكَ مِنْ اِشْخَاصِ رَأْيِهِ وَ حُسْنِ وَجْهِ مَشُورَتِهِ فَاِذَا وَافَقَكَ حَمِدْتَ اللَّهَ وَ قَبِلْتَ ذَلِكَ مِنْ أَخِيكَ بِالشُّكْرِ وَ الْاِرْصَادِ بِالْمُكَافَأَةِ فِي مِثْلِهَا اِنْ فَزِعَ اِلَيْكَ وَ لا قُوَّةَ اِلَّا بِاللَّهِ».
«حق مشاور بر شما اين است آنجا كه در رأى و نظر با تو همراه نباشد، او را متهم نكنى، چرا؟ زيرا اين ناهماهنگى بين نظر او و تو، به سان ناهماهنگى بين نظريه هاى مردم است، هرگاه او نظر داد و تو نسبت به او بدگمانى در عمل به آن مختارى، متّهم كردن كسى كه نزد تو از كسانى است كه شايستگى مشورت دارند شايسته نيست، در هر حال، از اين كه نظرش را به تو نمايانده، و به نيكى به تو نظر داده است، سپاسگزار باش و اگر نظر وى با تو يكسان باشد، خدا را شكر كن و اگر روزى با تو مشورت كرد، همان گونه جبران كن».
به گزارش شفقنا، حضرت آیت الله العظمی سبحانی در اثر خود با عنوان«شرح رساله حقوق سیدالساجدین» به شرح چهل و یکمین حق با عنوان حق مشاور بر مشورت کننده پرداخته و مرقوم می دارد:«امام در اين بخش دو مطلب را تذكر مى دهد:
- آن گاه كه نظر داد، خواه با تو، همفكر باشد يا نه او را سپاسگزار باش، چنان كه مى فرمايد: «ولا تدع شكره على ما بدا لك ومن إشخاص رأيه وحسن وجه مشورته.
- آنجا كه هر دو نظر يكسان باشد، خدا را بر اين نعمت سپاسگزارى كن كه نظريه دو يكسان مى باشد.
در پايان نظر مى دهد كه در پى فرصتى باش كه اگر با تو مشورت كرد به خوبى او را راهنمايى كنى چنان كه مى فرمايد: «بالمكافأة في مثلها إذا فزع إليك».
حاصل سخن امام اين است كه اختلاف در نظر، امرى طبيعى است، اگر نظر مشاور با نظر تو يكسان نباشد، مبادا او را متهم كنى، چنان كه مى فرمايد: «فلا تتهمه فيما لا يوافقك عليه من رأيه، إذا أشار عليك». سپس آن را مدلّل مى كند: «فإنّما هي الآراء وتصرّف الناس فيها واختلافهم»:«اختلاف در نظر يك امر طبيعى است همه مردم يكسان فكر نمى كنند، بنابراين اختلاف نظر بين تو و مشاور امرى طبيعى است، نبايد او را به خيانت متهم كنى،«إذا كان عندك ممّن يستحقّ المشاورة» اگر طرف در نزد تو شايسته مشاوره است».
در كلام اميرمؤمنان(عليه السلام) به بخشى از سخنان امام سجاد(عليه السلام) اشاره است آن گاه كه نظر مشورت خواه با طرف مشورت يكسان نباشد.
«عن أمير المؤمنين(عليه السلام) قال لعبد الله بن عباس، و قد أشار عليه في شيء لم يوافق رأيه : لَكَ أَنْ تُشِيرَ عَلَيَّ وَأَرَى، فَإِنْ عَصَيْتُكَ فَأَطِعْنِي».([1])
«بر تو لازم است كه نظر مشورتى به من بدهى و اگر من در عمل با نظر تو مخالفت كردم بايد از من فرمانبردارى كنى».
[1]. نهج البلاغه، كلمات قصار، شماره 321.
ادامه دارد…