شفقنا زندگی- رییس انجمن مراکز خدمات روانشناسی و مشاوره ایرانیان گفت: تنهایی گرایی در ایران یک پدیده جدید است که اگر به فرهنگ تبدیل شود پدیده ای فوق العاده تهدید کننده برای حیات جامعه خواهد بود.
علی اکبر مرتضوی کیاسری، در گفت و گو با خبرنگار شفقنا زندگی عنوان کرد: به عنوان مثال در نظر بگیرید که در دهه گذشته ۷۰ میلیون جمعیت داشتیم که ۱۰ درصد آنها یعنی حدود ۷ میلیون نفرشان مجرد بودند. اگر در دهه اخیر نیز ۸۰ میلیون جمعیت داشته باشیم که ۱۰ درصد آنها مجرد باشند (یعنی ۸ میلیون نفر) باید ببینیم که از این میزان چه تعدادشان ازدواج می کنند. شاید از ۷ میلیون، ۲ میلیون نفر و از ۸ میلیون نفر ۱ میلیون ازدواج کرده باشند. این یعنی آینه تمام نمای شرایط متفاوت اکنون با ۱۰ سال قبل، یعنی حداقل یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در این دهه با مقایسه دهه گذشته ازدواج نکرده اند و تنها هستند. اگر چنین مقایسه ای داشته باشیم چه کسی می تواند انکار کند که تنها زیستی یک پدیده اجتماعی شده است.
تنهازیستی یک میل نیست
سرشت انسان تمایل به تأهل دارد
وی خاطرنشان کرد: تنهازیستی یک میل نیست، از نظر روانشناسی خداوند انسان را مدنی خلق کرده است، یعنی سرشت انسان تمایل به تأهل دارد. نظام آفرینش انسان را طوری خلق کرده که دوست دارد با جمع باشد و اصطلاحا می گویند که دارای سرشت اجتماعی است. انسان از تنهایی استقبال نمی کند بنابراین تنهازیستن خوشایند انسان نیست. اما چرا یک جوان تنهازیستی را انتخاب می کند و به دنبال زوجیت نمی رود.
این روانشناس افزود: به نظر می رسد که جوان ناچار است که تنها زندگی کند. اگر یک مرد جوان بخواهد ازدواج کند با توجه به آنچه که امروز در جامعه جاری است، یا فاقد شغل است یا شغل مؤثر ندارد و فاقد درآمد مکفی برای اداره یک زندگی است. بنابراین وقتی می بیند که به این مشکل پاسخگو نیست به ناچار و الزام علی رغم میل خود تنهازیستی را انتخاب می کند.
کیاسری ضمن بیان اینکه تنها زیستی واقعیتی است که در حال تبدیل شدن به پدیده ای در جامعه است در مرحله اول مشکلات اقتصادی را دلیل این امر دانست و گفت: وقتی مشکلات اقتصادی جاری شود شخصِ تنها به دنبال یک توجیه فرهنگی و اعتقادی از نوع باور می رود، سپس رفته رفته آن را به یک اندیشه تبدیل می کند.
نظام مجردی و تبدیل شدن آن به بحران در آینده
او تاکید کرد: نظام مجردی و تک زیستی می تواند در آینده به بحران تبدیل شود و برای شخص پیامدهایی چون افسردگی، اضطراب و ترس از آینده را به همراه داشته باشد و همچنین اگر تعداد تنهازیست ها افزایش پیدا کند در آینده تداوم نسل جامعه ما دچار تهدید جدی خواهد شد. این بحران یک واقعیت خارجی دارد و هرکس آن را انکار کند یا آگاهی ندارد یا به دلیل اینکه می خواهد در آینده مسئولیت آن را نپذیرد انکار می کند تا پاسخگو نباشد.
دخالت والدین در استقلال جوان عاملی برای تک زیستی
رییس انجمن مراکز خدمات روانشناسی و مشاوره ایرانیان در ادامه خاطرنشان کرد: شکل گرفتن استقلال درصورتی که منافعی را نیز در برداشته باشد فرد حاضر می شود که استقلال مشارکتی یا طرفینی داشته باشد. وقتی فرد ازدواج نمی کند استقلال خود را در داخل خانواده در معرض تهدید می بیند. کنترل خانواده بر اساس فرهنگ و دخالت پدر و مادر در استقلال شخص سبب می شود که جوان تصمیم بگیرد خانواده را ترک و تنهازیستی را انتخاب کند. در استقلال مشارکتی فرد حاضر است که برای یک موضوع بالاتر استقلال را تقسیم کند اما در این حالت چنین انگیزه ای وجود ندارد.
کیاسری گفت: تصور مزاحمت خانواده برای استقلال شخص، انگیزه و اندیشه خانه های مجردی را در ذهن دختر و پسر تشدید می کند.
تفاوت زندگی مجردی در ایران با سایر کشورها
او در پاسخ به این پرسش که تفاوت زندگی مجردی در ایران با زندگی کسانی که فرهنگ ایرانی و اسلامی ندارند چیست، به شفقنا گفت: در فرهنگ اسلامی، ازدواج جایگاه مقدسی دارد تا جایی که ما می گوییم مقدس ترین بنیان، نظام خانواده است. اگر بنیانی به نام خانواده شکل بگیرد و طرفین بر اساس هوی و هوس و نه ضرورت ها بخواهند از هم طلاق بگیرند و بنیان خانواده را بر هم زنند، در روایات داریم که عرش خدا به لرزه در می آید.
این روانشناس بیان کرد: فرهنگ دینی و اسلامی برای ازدواج اعتبار قائل است. در یکی از آیات قرآن در خصوص فلسفه ازدواج آمده که زوجیت نشانه خداست. در سوره روم هفت مورد، از نشانه های خدا معرفی می شود که یکی از آنها خلق زوج است. در قرآن آمده که زن برای مرد و مرد برای زن آفریده شده و فلسفه اش این است که در کنار یکدیگر آرامش بگیرند. همچنین گفته شده که اگر می خواهید تداوم نسل داشته باشید ضرورت دارد که ازدواج کنید. شاید چنین نگاهی را در فرهنگ غیردینی نداشته باشیم.
تنهایی گرایی، پدیده ای جدید در ایران
او افزود: به میزانی که ما بر خانواده تاکید داریم و نظام مند عمل می کنیم شاید در نظام غربی به شکل جدی به آن اشاره نمی شود. در کشور ما تنهایی گرایی یک پدیده جدید است؛ در سایر کشورها یک فرهنگ و تقریبا تمایلی مبتنی بر انتخاب است اما در ایران بر اساس الزام شکل می گیرد.
این روانشناس به خبرنگار شفقنا گفت: البته شاید تنها زیستی در سایر کشورها نیز در آغاز به دلیل مشکلات عدم امکان اداره شکل گرفته اما کم کم به فرهنگ تبدیل شده؛ این آژیر خطر برای ما هم به صدا در می آید که اگرچه امروز از روی ناچاری به تنهایی روی می آوریم اما اگر به فرهنگ تبدیل شود پدیده ای فوق العاده تهدید کننده برای حیات جامعه خواهد بود.
هر تنهازیستی خطرناک نیست
تنهازیست مذموم نیست بلکه تنهازیستی مذموم است
وی ضمن بیان اینکه مدرنیسم در تأسیس این پدیده نقش ندارد ولی در تشدید آن موثر است اظهار داشت: تنهازیستی پدیده ای است که نه می توانیم بگوییم خوب است نه می توانیم بگوییم بد است اما رویکرد واقعی قضیه به زیان و ضرر است. ما نمی توانیم هر تنهازیستی را فرد خطرناکی تلقی کنیم یا بگوییم بی تمایل به ازدواج است. در مجموع تنهازیست مذموم نیست بلکه تنهازیستی مذموم است. بسیاری از افراد به خاطر گرفتاری ها نمی توانند تنهازیست نباشند.
نقش خانواده ها و حاکمیت
این روانشناس برای جلوگیری از رواج پدیده تنهازیستی خاطرنشان کرد: خانواده و حاکمیت باید برای جوان ها فکری کند. مسئولان نظام در مقابل این موضوع مسئولیت دارند. خانواده ها فرزندان را برای دستیابی به استقلال کمک و راهنمایی کنند، اگر هم به شغل یا تحصیل مناسب دسترسی پیدا نکردند از ملامت ها، سرزنش ها و اهانت ها خودداری کنند؛ فضا را برای زیست جوان مطلوب سازند تا از خانه آواره نشود، به تعبیری با درد تنهاییشان همراهی کنند تا به درد سخت تری به نام تنهایی کامل تر گرفتار نشوند.
مسئولان دغدغه تنهازیستی جوانان را ندارند
او در پایان گفت: تا زمانی که جوانشان گرفتار تنهازیستی نشده برنامه ریزی و تدبیر کنند و اگر وارد این نوع زندگی شد با او همدردی کنند، رفتار همدلانه داشته باشند و با آنها کنار بیایند. مسئولان نیز برای این دست از مسائل دغدغه داشته باشند و فکری کنند البته من معتقدم که مسئولان برای این قضیه دغدغه چندانی ندارند. اگر بخواهند برای ازدواج آنها را حمایت کنند پدرشان را در می آورند تا یک وام ۲۰ میلیونی برای یک جهزیه ۱۰۰ میلیونی به آنها بدهند. زوجین فرزندشان به دنیا آمده، تازه وام ازدواجشان را می گیرند. این نوع رفتارها و حمایت کردن ها حکایت از این دارد که دغدغه چندانی وجود ندارد یا هنوز در اولویت توجه برای مسئولان قرار نگرفته است.
