شفقنا- انیمیشن “بلال” محصول سال 2015 میلادی که درباره شخصیت بلال حبشی است با حضور علاقمندان و کارشناسان در سالن سوره حوزه هنری قم نقد و بررسی شد.
به گزارش شفقنا، در ابتدای این نشست فرهاد منفرد کارشناس انیمیشن به معرفی این اثر پرداخت و درباره سازندگان آن گفت: «این انیمیشن ساخته شرکت “براجون“است که تا قبل از ساخت انیمیشن بلال هیچ رزومه خاصی ندارد. فیلم محصول امارات متحده عربی است و با بودجه عربستان سعودی ساخته شده‌است.»
او در ادامه به تیم سازنده انیمیشن اشاره کرد و گفت: «متخصصان مختلفی از دنیای انیمیشن و از بیست و دو ملیت در ساخت این فیلم به کار گرفته شده‌اند، از جمله کارشناسان هالیوود که در ساخت فیلم‌هایی چون “شرک”، “۳۰۰” و “زندگی پی” همکاری داشته‌اند.»
امروزه سینما دیگر تنها یک هنر و یا وسیله سرگرمی نیست
در ادامه محمدرضا آزاد کارشناس ارشد ادبیات نمایشی و مدرس دانشگاه به نقد محتوایی اثر پرداخت و متذکر شد: « امروزه سینما دیگر تنها یک هنر و یا وسیله سرگرمی نیست بلکه صنعتی هنری است، امروزه کمپانی‌های فیلمسازی دنیا در تحولات جهان نقش بسزایی دارند. از تجارت گرفته تا سیاست از انتخابات یک کشور تا فروش صنایع یک کارخانه.»
او در ادامه افزود: «بر همین اساس است که انیمیشن بلال با سرمایه کلان کشورهایی که می‌خواهند داعیه امت عرب را داشته باشند و البته بهره بردن از بسیاری از کمپانی‌های دیگر و حتی با زبان اصلی انگلیسی ساخته می‌شود تا شاید خلاء بنیادینی که در این زمینه دارند، جبران شود.»
آزاد در ادامه به محتوای انیمیشن اشاره کرد و گفت: « موضوعاتی مانند مبارزه با نژادپرستی، مثبت‌اندیشی، آینده‌نگری، مهاجرت و موارد اینچنینی را در فیلم تقویت‌کرده‌اند تا بتوانند در سینماهای دنیا به معرفی خود به عنوان یک کشور صاحب سینما بپردازند. جای بالیدن دارد که انقلاب اسلامی و هنرمندان بزرگی که در این زمانه رشد یافته‌اند به شکل بومی هنر صنعت انیمیشن را دنبال کرده‌اند و موفق نیز بوده‌اند.»
او در ادامه با اشاره به شخصیت اصلی انیمیشن گفت: «شخصیت بلال تاکنون در آثار تصویری در حد یک فرد ساده با کاراکتر کمکی در مسیر داستان مطرح شده است اما اینبار پرتره‌ای از ایشان ارائه می‌شود با داستانی مستقل و با بهره بردن از ظرفیت‌های شخصیتی از قبیل تضاد، درگیری، تعلیق، تردید، تصمیم، تحول و همه چیزهایی که یک قهرمان را برای ما مجسم و ملموس می‌کند. فیلمنامه‌نویس با محور قرار دادن ماجراهای بلال و خواهرش اتفاقات تاریخی را به تصویر در می‌آورد.»
آزاد در پایان سخنانش به جنبه‌های زیبایی‌شناسانه و جذابیت‌های بصری در طراحی کاراکترها ، لباس و صحنه پرداخت و کارکترهای حیوانی و جنبه‌های تمثیلی و ملی آن‌ها را در این انیمیشن بررسی نمود.
در انیمیشن بلال تحریف‌های تاریخی صورت گرفته‌است
سومین سخنران این نشست دکتر محمد بابایی معاون فرهنگی حوزه هنری قم و مدرس دانشگاه بود. وی ضمن معرفی شخصیت‌های مطرح شده در فیلم، به بررسی تاریخی و تشریح شخصیت بلال حبشی -موذن صدر اسلام- پرداخت.
بابایی با بیان این نکته که تحریف‌های تاریخی در داستان این انیمیشن صورت گرفته، گفت: «در سال‌های اخیر شاهد هستیم کشورهایی که فاقد تاریخ و تمدن روشن و قوی هستند، به مدد فیلم و سریال، در صدد ساختن تمدن و پیشینه فرهنگی برای خود هستند. با این روش، امکان تحریف تاریخ، تاریخ‌سازی دروغین، خلق شخصیت‌های غیرواقعی و تشکیک در شخصیت‌های حقیقی برای نظام‌های سرمایه‌داری که امکانات و پول فراوان در اختیار دارند، فراهم شده‌است.»
او در ادامه به ماجرای آزادی بلال توسط پیامبر مکرم اسلام (ص) در این انیمیشن اشاره کرد و گفت: « سازندگان اثر با تحریف تاریخی، ابوبکر را منجی بلال از دست امیة بن خلف معرفی می‌کنند. در حالی که در زمان بعثت حضرت رسول (ص)، حضرت خدیجه (س) اموال و سرمایه تجاری خود را برای نشر و گسترش پیام اسلام، در اختیار پیامبر قرار داده بود و طبق اسناد تاریخی، بلال توسط پیامبر اسلام، از شکنجه‌های امیه آزاد می‌شود.»
بابایی همچنین با اشاره به لزوم شناخت بیشتر قهرمانان و شخصیت‌های تأثیرگذار تاریخ کشورمان گفت: «از جمله قهرمانان ما مجاهدان و شهدای دوران انقلاب و دفاع مقدس هستند. ما باید این بزرگان گمنام را به درستی برای نسل جوان و نوجوان معرفی کنیم و برای ثبت وقایع و خاطرات پیرامون زندگی ایشان اهتمام داشته‌باشیم تا با گذشت زمان، فراموش نشوند یا با هجمه شخصیت‌شان تحریف نشود.»
او عدم حضور پیامبر در این انیمیشن را از دیگر نقاط ضعف این انیمیشن دانست و گفت: «متاسفانه در این اثر شخصیت ابوبکر جایگزین شخصیت حضرت رسول (ص) شده است. ضعف دیگر در معرفی شخصیت بلال در سنین بزرگسالی و به هنگام فتح مکه است که پیامبر او را به عنوان موذن برگزید و بر بام کعبه اذان گفت. اما اذان از انیمیشن حذف شده و جای آن را موسیقی گرفته‌است. این حذف و جایگزینی به دلیل تسلط نگاه غربگرایانه در معرفی و نشر معارف اسلامی است که از هرگونه تبلیغ دین و نشانه‌های مذهبی خودداری می‌شود.»
بابایی در پایان تصریح کرد: «شخصیت بلال از جمله شخصیت‌های محبوب نزد شاعران فارسی‌زبان از آغاز ورود اسلام به ایران بوده و نمونه‌های بارزی از این توجه را می‌توان در شعر شاعرانی چون مولانا، سنایی، عطار و سعدی مشاهده کرد.»
