شفقنا- عید غدیر خم از اعیاد بزرگ شیعیان است که «عیدالاکبر» نامیده میشود. این عید در روز هجدهم ذیالحجه همزمان با خطبهی پیامبر اکرم (ص) در اعلام وصایت و جانشینی حضرت علی(ع)، با رسومات خاص هر منطقه برگزار میشود.
به گزارش شفقنا، شیعیان علی(ع) حدود 20 درصد از جمعیت مسلمانان جهان و 38 درصد از جمعیت مسلمانان خاورمیانه را شکل دادهاند. موسسه لیوفرم که آمار پیروان ادیان و مذاهب را هر 10 سال یک بار منتشر می کند، تعداد مسلمانان شیعه در ایران را بیش از 80 میلیون نفر، در هند نزدیک به 74 میلیون نفر، تعداد شیعیان پاکستان را بیش از 46 میلیون نفر، ترکیه 33 میلیون نفر، عراق 26 میلیون نفر، یمن 12 میلیون نفر، افغانستان 10 میلیون نفر، جمهوری آذربایجان 10 میلیون نفر، عربستان سعودی 5 میلیون نفر، مصر 3 میلیون نفر، شمال آفریقا 2 میلیون نفر و در غرب آفریقا بیش از 2 میلیون نفر اعلام کرده بود.
شیعیان جهان در کشورهای مختلف، این عید را به شیوهی خود جشن میگیرند و هر منطقهای آداب و رسوم خود برای برگزاری این جشن را دارد که برخی از آنها را شرح می دهیم.
عید غدیر در ایران
مناطق مختلف ایران، مراسم خاص خود را برای این روز دارند اما آنچه میان همهی آنها مشترک است، یاد آوری ولایت حضرت علی (ع) و افتخار به این ولایت و محبت و پیروی است. دز این روز شیعیان به یکدیگر می گویند: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلاَیَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةِ عَلَیْهِمُ السَّلاَم.
این روز فرخنده و مبارک همواره قرین با ذکر ولایت ائئمه اطهار و جشن و شادی و شربت و شیرینی و دیدار و عیدی از سادات است. علاوه بر جشنهای بزرگ در مکانهای عمومی اعم از مسجد و …، منازل ایرانیان نیز در این روزها از جشن بی نصیب نمینماند. در ایران این عید به عید سادات معروف است و درآن روز رسم است که برای تبریک عید به دیدن سیدها میروند و از آنها عیدی میگیرند. مردم، این عیدی را متبرک میدانند، حتی برخی معتقدند در این روز باید سیمای هفت سید را بوسید و به دیدن آنها رفت. ایرانیان به دلیل انتساب سادات به حضرت علی(ع) آنها را بخشی از خانوادهی پیامبر(ص) میدانند از احترام ویژه نزد مردم برخوردارند. البته از پیامبر(ص) یا ائمه (ع) و همچنین علمای دین، مطلبی که در آن عید غدیر خم را عید سادات نامیده باشند، یافت نشده است.
در میان ایرانیان مرسوم است که در عید غدیر نیز مانند دیگر اعیاد اسلامی و ایرانی، کارهای مهم و بزرگشان را از این روزها آغاز می کنند. مثلا اگر بخواهند به منزل جدیدی بروند یا کار جدیدی را آغاز کنند و یا مراسم خواستگاری و جشن عقد و ازدواج برپا کنند و امثال آن. همچنین در این روز مثلا خانوادهی داماد برای نوعروسان خود هدیه میبرند. همچنین اگر خانوادهای عزیزی را از دست داده باشد و این عید، اولین عید بعد از چهلم درگذشته به شمار رود، در بیشتر شهرهای ایران رسم است که مراسمی مانند مراسم ختم میگیرند و در زبان عامه این مراسم، «عید گرفتن» برای فرد فوت شده خوانده میشود. اقوام و آشنایان نیز دیدار از این خانوادهها را در کنار برگزاری جشن عید و دیدار سادات، جزو اولویتهای خود قرار میدهند.
عید غدیر در افغانستان
در افغانستان نیز مانند سایر کشورهای اسلامی، مردم با آراستگی و پوشیدن لباس نو به استقبال عید میروند. مسلمانان 90 درصد از جمعیت افعانستان را تشکیل داده است که حدود 25 درصد آنها شیعه هستند. گرامیداشت این عید در میان مردم افغانستان با برگزاری سخنرانی، نعت خوانی، مداحی و تواشیح انجام میشود. مردم افغانستان از عید قربان تا عید غدیر جشن میگیرند. همچنین در خود روز غدیر که از شکوه خاصی میان سادات افغان برخوردار است، مردم به دیدار آشنایان و بستگان سید خود میروند و عیدی میگیرند.
در میان مردم هر شهر نیز مراسم ویژهای وجود دارد به طور مثال مردم کابل در این روز به زیارتگاه سخی میروند که منسوب به حضرت علی(ع) است. بستن پيمان برادري و اخوت يكي دیگر از آداب مردم افغانستان در اين روز است یعنی به عنوان برادر دینی با یکدیگر پیوند میبندند. عید غدیر هر ساله در مناطق مختلف افغانستان به ویژه در کابل و مزارشریف با احترام و شکوه برپا میشود.
منقبتخوانی از دیگر مراسمی است که در عید غدیر خم در میان افغانها انجام میشود. مردن اطراف مسجد یا محلی که مراسم در آنجا برگزار میشود، دایرهوار مینشینند و بعد باتجربهترین فرد، عصایی چوبی را که در میانهی میدان قرار دادهاند، برمی دارد و بعد از بوسه بر آن، به این طرف و آن طرف میرود. در این زمان است که منقبتخوان با آواز رسا، اشعاری در وصف امام علی(ع) میخواند و در پایان هر مصراع، آن شخص یک بار عصا را به زمین میکوبد. حاضران نیز با صلوات و تکبیر منقبتخوان را همراهی میکنند.
عید غدیر در عراق
بیش از 65 درصد جمعیت عراق را شیعیان تشکیل میدهند. حرم حضرت علی(ع) در نجف از اصلیترین مراکز برگزاری جشن عید غدیر خم محسوب میشود و در آن ایام، میزبان هزاران نفر از شیعیان عراق و دیگر کشورها است. چرا که عراقیها عید غدیر را عید تاجگذاری حضرت امیر(ع) میدانند. در این روز شهرها آذین بسته میشوند و در سطح شهر، شربت و شیرینی توزیع میکنند. در مراسمی که در بارگاه حضرت برگزار میشود، عالمان و خطیبان به ذکر فضایل امام علی(ع) میپردازند. معمولا در استانهای شیعهنشین عراق از جمله نجف اشرف، کربلا، واسط و دیوانیه به مناسبت این عید ادارات و مراکز دولتی تعطیل میشوند.
عید غدیر در پاکستان
با توجه به جمعیت بزرگ پاکستان و تعداد مسلمانان این کشور، سه عید بزرگ فطر، قربان و غدیر در این منطقه اهمیت خاصی دارند و مراسم ویژهای در این اعیاد اسلامی برگزار میشود. حدود 20 درصد جمعیت پاکستان را شیعیان تشکیل دادهاند و به دلیل اهمیتی که عید غدیر در میان آنها دارد، از چند روز قبل، خود را برای برگزاری جشنی باشکوه آماده میکنند. از خبرنامه برای آگاهی مردم از روند برگزاری مراسم گرفته تا دعوت از شاعران و مدیحه سرایان برای شعرخوانی و مدیحهسرایی در روز عید در این ایام انجام میشود. مراسم عید غدیر نیز اغلب در حسینیهها و مساجد مشهور آن منطفه برگزار میشود.
عید غدیر در ترکیه
حدود 20 درصد مسلمانان ترکیه علوی هستند و مراسم خاص خود را برای جشن غدیر دارند که غالب آن با برگزاری این مراسم دیگر کشورها یکسان است. شب عید غدیر مردم در مساجد به یکدیگر میپیوندند و به سخن عالمان از عید غدیر و فضایل آن گوش فرا میدهند. مردم ترکیه در این روز به قربانی گوسفند و توزیع گوش قربانی میان مردم نیز میپردازند. مراسم غدیر در استانبول بازتاب رسانههای چندانی در ترکیه ندارد و تنها چند رسانهی خصوصی علویان آنر ا پوشش میدهند.
عید غدیر در عربستان
شیعیان عربستان جمعیتی بین 15 تا 20 درصد کل شهروندان عربستان سعودی را تشکیل میدهند و اغلب در استانهای شرقی این کشور مستقر هستند. شیعیان عربستان در وضعیت مطلوبی به سر نمیبرند و دچار تبعیضهای فراوانی از طرف دولت سعودی هستند. همین امر موجب شده است که بیان واقعهی غدیر برای آنها با محدودیتهایی مواجه باشد. مراسم عیدغدیر در میان شیعیان عربستان اغلب در حسینیهها برگزار میشود. جشنهای غدیر در برخی روستاهای شیعهی عربستان، دو الی سه شب طول میکشد. به این صورت که معمولا نخستین شب به سخنرانی و برپایی جشن و برنامههای شاد میگذرد؛ دومین شب، میدان در دست شاعران معروفی است که به شعرخوانی در مورد حضرت علی(ع) و واقعهی غدیر میپردازند. مردم در این مناطق با شیرینی و غذاهایی مثل گوشت و برنج پذیرایی میشوند.
بحرین
مراسم عید غدیر در کشور بحرین که تقریبا 70 درصد جمعیت آن را شیعیان تشکیل دادهاند، تنها یک روز است. در شب روزی که عید است، مردم در مساجد و حسینیهها گرد میآیند و با تقسیم شیرینی و … جشن میگیرند. عالمان نیز در سخنرانیهای خود از واقعهی غدیر و حضرت علی(ع) میگویند. در روز عید نیز مردم با پوشیدن لباسهای نو به دید و بازدید و همچنین زیارت اهل قبور میروند. رسم متفاوت بحرینیها آن است که کودکان بحرینی در صبح عید به در خانهها میروند و از مردم عیدی میگیرند.
عید غدیر در یمن
یمن از کشورهای مسلمانی است که جمعیت بزرگی از شیعیان دارد. طبق آمار موجود، ۴۲ درصد از جمعیت ۲۲ میلیون نفری یمن را شیعیان تشکیل میدهند. در این کشور نیز مراسم عید غدیر با برگزاری جشنی باشکوه و اغلب در مساجد و حسینیهها برگزار میشود. معمولاً شیعیان حوثی زیدیه یمن در شهرهای صعده، صنعا، ذمار، أب، حجه و… این رماسم را برپا میکنند.
منابع:
*پایگاه اطلاعرسانی حوزه
*سایت راسخون
*خبرگزاری الکوثر