شفقنا ــ مدیر اسبق مرکز موسیقی حوزه هنری معتقد است؛ نسلی طلایی از هنرمندان موسیقی که با دغدغه‌ها شخصی به تولید موسیقی انقلابی پرداختند، دلیل اصلی رونق موسیقی انقلاب در دهه نخست بودند؛ متأسفانه در این حوزه فاقد منابع مکتوب، اسناد آرشیوی به منظور پژوهش و استخراج مقتضیات زمان هستیم.
به گزارش ایکنا؛ مراسم اختتامیه هفته هنر انقلاب اسلامی و معرفی چهره سال هنر انقلاب عصر امروز یکشنبه ۲۶ فروردین، در حوزه هنری برگزار می‌شود. یکی از وجوه بارز هنر انقلاب اسلامی که نقش تعیین‌کننده‌ای در برهه‌های گوناگون حداقل نزدیک به ۴ دهه از وقوع انقلاب اسلامی داشته و دارد، عرصه موسیقی است. نسل طلایی شامل اساتید و چهره‌های نامی هنر موسیقی در دهه نخست انقلاب و مقارن با دوران دفاع مقدس برگ زرینی را در حوزه موسیقی انقلاب ورق زدند و آثار مانا و جاویدی را که همچنان نیز در مناسبت‌های گوناگون شنیده می‌شود را از خود برجای گذاشتند.
واقعیت این است که در دو دهه اخیر موسیقی انقلاب با مختصات و ویژگی‌های مورد نظر آن کمتر مورد توجه قرار گرفته و با بروز برخی گونه‌های مخاطب‌پسند موسیقی هم به لحاظ فرمی و هم محتوایی، کمتر شاهد ارائه آثاری با این حال و هوا بوده‌ایم. برای ریشه‌یابی این مسئله و اینکه چرا موسیقی انقلاب اسلامی در دوره اخیر دچار افول شده است، با رضا مهدوی؛ کارشناس موسیقی و مدیر اسبق مرکز موسیقی حوزه هنری گفت‌و‌گویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
ـ دلیل رونق موسیقی که به مضامین ارزشی انقلاب اسلامی در دهه نخست پس از پیروزی انقلاب می‌پرداخت را در چه می‌دانید؟
همراهی نسلی طلایی از هنرمندان فعال در این عرصه که با دغدغه‌ها و انگیزه شخصی پای در این راه گذاشتند دلیل اصلی پا گرفتن و رونق موسیقی موسوم به موسیقی انقلاب در این دهه بوده است، به نظر می‌رسد فرد و یا نهادی خاص اشخاصی همچون مرحوم لطفی، محمدرضا شجریان و شهرام ناظری را مأمور و موظف به پرداختن به نوعی از موسیقی که ماهیت و درونمایه انقلابی داشته باشند، نکرده باشد و آنها بسته به اقتضای زمان و بروز برخی مفاهیم و مصادیق اجتماعی و فرهنگی، به کار و تولید آثار موسیقی در این حوزه پرداخته باشند که منجر به تولید و ماندگاری آثار فاخری شد.
ـ صرفنظر از نسل طلایی موسیقی که به آنها اشاره کردید، طی این نزدیک به ۴ دهه انقلاب در حوزه موسیقی گویا در تربیت نسل هنرمند متعهد و انقلابی ناموفق بوده‌ایم؟
بله، واقعیت تلخ همین است و به ویژه در پرداخت آکادمیک و در عرصه دانشکده‌های هنری و مواجهه با دانشجویان موسیقی اقدامی زیربنایی و مثمر ثمری رخ نداده است؛ در مورد همین حوزه هنری که متولی برگزاری هفته هنر انقلاب اسلامی است باید بگویم که هنرستان و دانشکده موسیقی سوره مدتهاست که تعطیل شده است و هنرجو و دانشجویی نمی‌پذیرد، در سایر حوزه‌های آموزش عالی وزارت علوم و تحقیقات هم چالشی را به منظور ایجاد جریانی در پرداختن به موسیقی با ماهیت و هویت انقلابی و ارزشی ایجاد نکرده و در این مورد مطالبه جدی از واحدهای دانشگاهی تاکنون نداشته است.
موسیقی با شکل و شمایل و ماهیت انقلاب جدای از مجهز بودن و اتکاء به ابزار فنی و تکنیکی، به یک حس و حال عاطفی که منتهی به ساخت ملودی خاص با مختصات و باورهای انقلابی قابل توصیف است، نیاز دارد که البته گویا عصر ملودیک به اتمام رسیده است و دوستان هنرجو و بعضاً اساتید به دانش فنی خود در عرصه آموزش‌های آکادمیک بسنده می‌کنند و نتیجه اینکه آثار تولید شده با وجود همه بار فنی و تکنیکی که دارد تنها ارزش یک بار شنیدن را داشته باشد و این در حالیست که در مورد آثار موسیقی با ماهیت انقلابی و ارزشی که مثلاً دهه ۶۰ تولید و عرضه شده‌اند همچنان با وجود گذشت بالغ بر ۳۰ سال از پدید آمدن آنها، شنیدن مجدد آنها توسط مخاطب تازگی و طراوت خاصی داشته و دارد.
ـ خارج از فضای آموزشی و آکادمیک، حمایت نهادها و مراکز فرهنگی متولی موسیقی فاخر و متعهد را در رونق بخشی به موسیقی انقلاب تا چه اندازه مؤثر می‌دانید؟
حمایت مستمر بسیار در این زمینه مؤثر است اما مسئله اینجاست که حمایت‌های صورت گرفته تا این لحظه نیز مقطعی و مناسبتی بوده است و به یک جریان فراگیر و مستمر تبدیل نشده است؛ واقعیت این است که ما در پرداختن به اصل هنر انقلاب که موسیقی نیز از جمله زیرمجموعه‌های آنهاست به شکل ایستگاهی عمل کرده‌ایم و وقتی به ایستگاه زمانی و مکانی رسیده، کمی در آن توقف کرده و سپس از آن گذر می‌کنیم.
ـ با این وجود پس باید گفت که حداقل در دو دهه اخیر اقدامی مؤثر در زمینه پرداختن به موسیقی انقلاب را شاهد نبوده‌ایم؟
نه، واقع‌بینانه آن است که شاهد فعالیت‌ها و تولیدات مؤثری نیز در سال‌های اخیر در حوزه موسیقی انقلابی بوده‌ایم و البته نه به شکل نظام‌مند و هدفمند بلکه دغدغه‌های شخصی افرادی تاکنون منجر به این شده است که چراغ موسیقی انقلاب خاموش باقی نمانده و همچنان شاهد تولید و ارائه آثاری با این ماهیت و محتوا باشیم.
ـ مهمترین معضل و مشکل در عرصه موسیقی انقلاب را در چه می‌دانید؟
فقدان مباحث پژوهشی در حوزه موسیقی انقلاب شاید مهمترین مشکل بر سر راه توفیق این هنر باشد، ما پس از ۴ دهه از پیروزی انقلاب اسلامی همچنان فاقد آرشیوی مناسب از مکتوبات، اسناد و مدارکی هستیم که حداقل تاریخچه روشنی از آثار، فعالیت‌های گروه‌های مختلف در حوزه موسیقی انقلاب ارائه کرده باشند و نتیجه اینکه در این وادی همچنان در ورطه یک سیکل تکراری افتاده‌ایم و متناسب با احساس نیازی که این حوزه دارد قادر به انجام کارهایی کارآمد و پیشبرنده نیستیم.
این در شرایطی است که در بسیاری از ممالک که برهه‌ای از تاریخ اجتماعی و سیاسی آنها به وقوع یک واقعه تاریخی و سرنوشت‌ساز اختصاص پیدا کرده است، شاهد هستیم که تنها با یک جستجوی ساده اینترنتی کاربر قادر به این خواهد بود که کارهای صورت گرفته در حوزه‌های مختلف از جمله هنر موسیقی را به دست آورده و وقت و نیرو و توان کارشناسی خود را بر روی کارهایی متمرکز سازد که مغفول مانده و کمتر به آن پرداخته شده است.
متأسفانه ما در ایران با وجود آنکه سرزمینی حماسه‌ساز در تمام برهه‌های تاریخی از جمله تاریخ معاصر هستیم فاقد این اطلاعات آرشیوی ومستند که توسط دلسوزانی در سطح مدیریتی و یا هنرمندی صورت گرفته باشد، هستیم و اصطلاحاً در ایران همچنان فعالان در پی اختراع چرخ (فراهم آمدن زمینه و بستر مناسب) هستند در حالیکه چرخ مدتهاست اختراع شده و باید آن را به حرکت درآورده و در طی زمان به این حرکت شتاب و سرعت بیشتری داد.
مسئله دیگر اینکه متأسفانه در عالم موسیقی ژانر دقیق و تعریف شده‌ای پیرامون موضوع و محتوای انقلاب نداریم و طی این چهار دهه نیز با تبیین برخی ویژگی‌ها و مختصات، چارچوبی مشخصی را برای آن درنظر نگرفته و مطرح نکرده‌ایم که حال خواسته باشیم با تمرکز بر روی آن افق و چشم‌اندازی مشخص را برای آینده نزدیک و یا دور در این حوزه در نظر بگیریم.
ـ برگزاری هفته هنر انقلاب و معرفی چهره سال هنر انقلاب تا چه اندازه قادر است انگیزه لازم را در میان هنرمندان به ویژه فعالان موسیقی برای فعالیت در حوزه مبانی و مفاهیم ارزشی انقلاب فراهم آورد؟
بسیار زیاد و باید گفت این برنامه‌ای که حوزه هنری متولی برگزاری آن بود نیازی بود که سالها پیش نیز احساس می‌شد و هر چند دیر اما طی این چند سال برگزاری ثمرات و برکات خوبی در پی داشته است. به نظر می‌رسد حوزه هنری علاوه بر برگزاری این هفته و معرفی چهره‌های شاخص هنر انقلاب به عنوان الگوی مناسب به ویژه برای نسل جوان باید در امتداد چتر حمایتی که از فعالیت‌های این افراد قصد گستردن آن را دارد، سایر مرکز و نهادهای فرهنگی را نیز با معرفی درست هنرمندان نسل انقلاب ترغیب و تشویق نماید که در زمینه سرمایه‌گذاری و حمایت از این طیف هنری نیز کوشا بوده و فعالیت بیشتری داشته باشند.
ـ توصیه شما به نسل پیشکسوت موسیقی که در زمینه موسیقی انقلابی و ارزشی نیز فعالیت مستمر و سازنده‌ای را داشته‌اند، چیست؟
حفظ رابطه سازنده شاگردی و استادی در محیط دانشگاهی و یا غیر از آن یکی از مؤلفه‌های مؤثر و مناسب برای انتقال تجارب و اندوخته‌های فنی و تکنیکی اساتید به نسل پس از خود در کسوت شاگردان و هنرجویان موسیقی است. آنها در برهه زمانی مشخصی برحسب احساس نیاز و براساس اعتقاد سلیمی که به مبانی و مفاهیم ارزشی انقلاب داشتند، فعالیت پر از شور و شعوری در این زمینه داشتند و باید در ارتباط مریدی و مرشدی خود با شاگردانشان علاوه بر وجوه فنی و تکنیکی ناقل این شور و احساس به نسل پس از خود نیز باشند.
گفت‌وگو از امیرسجاد دبیریان
انتهای پیام
