پیدا و پنهان حمله امریکا به سوریه

شفقنا- حمله موشکی روز گذشته امریکا به پایگاه الشعیرات در استان حمص سوریه با شلیک ۵۹ موشک کروز تاماهاک، در حالی رخ داد که دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا، پیش از آن گفته بود در فکر حمله نظامی به این کشور با توجه به حمله شیمیایی چند روز پیش در استان ادلب است. در بررسی این اقدام باید یادآور شد، حمله واشنگتن به سوریه به هیچ عنوان قانونی و موجه نیست؛ زیرا دولت جدید امریکا بدون اینکه مقصران حمله شیمیایی چند روز گذشته به ادلب مشخص و اثبات شود، دست به چنین اقدامی زده است.
فریدون مجلسی؛ کارشناس مسائل بین الملل در روزنامه ایران نوشت، نکته مهمی که در این رخداد وجود دارد، تبلیغات وسیعی است که در حمله شیمیایی به ادلب صورت گرفت و برمبنای همین فضاسازی حمله دیروز انجام شد؛ نکته‌ای که در فاجعه وسیع‌تر و تأسف آمیزتر در حملات شیمیایی در شهرهای مرزی ایران در زمان حمله صدام به ایران نادیده گرفته شد و با وجود کارشناسی‌های متعدد، ایران تا چندین سال نتوانست حتی ثابت کند این حمله توسط حکومت وقت عراق صورت گرفته است. این مسأله حکایت از این دارد که دولت ترامپ، برای اعتبار بخشیدن به ادعاهای خود بویژه در سوریه، دنبال بهانه‌ای بود که به نظر می‌رسد حمله شیمیایی به ادلب این دستاویز را به واشنگتن داد تا اقدامات یکجانبه خود را در سطح منطقه با ورود به سوریه آغاز کند.
نکته بعد اینکه در تبلیغات وسیعی که در توجیه حمله امریکا به سوریه صورت می‌گیرد، مکرر اعلام شده که پس از چندین حمله شیمیایی، دولت ترامپ ناچار به این حمله شده‌است. این در حالی است که سال ۲۰۱۳ و نخستین باری که واشنگتن و برخی کشورها دولت بشار اسد را متهم کردند در مبارزه با مخالفان خود، از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرده‌است، نماینده سازمان ملل بررسی و اعلام کرد این حمله توسط نیروهای سلفی و مواد شیمیایی باقی مانده عراق در این منطقه صورت گرفته و در دفعات بعد مواد شیمیایی توسط سلفی‌ها به کار رفته است. با چنین پیشینه‌ای این بار نیز نیاز به یک بررسی مهم و اساسی بود تا مشخص شود، آیا این اقدام توسط دولت بشار اسد صورت گرفته است یا خیر؟ هر چند واضح است دولت سوریه در شرایطی که دست برتر را در منازعات دارد و دارای موقعیت مهم و خاصی در مذاکرات آستانه و ژنو است، دست به چنین اقدام غیر قابل دفاعی نزده و خودزنی نمی‌کند. زیرا چنانچه پس از بررسی‌های لازم مشخص شود دولت اسد، عامل حمله شیمیایی در ادلب سوریه است، هیچ کس نخواهد توانست از این وضعیت دفاع کرده و این احتمال بهانه‌ای برای بهانه جویی‌های بیشتر را فراهم خواهد کرد و منطقی نیست بپذیریم اسد در وضعیت مطلوب نظامی خود دست به چنین ریسکی بزند.
با این حال با فرض تشدید فضاسازی‌های تبلیغی علیه اسد یا اثبات ادعای دخالت دولت سوریه در حمله شیمیایی در کشورش، ممکن است، شاهد واکنش‌های شدیدتری از طرف روسیه باشیم. ممکن است روسیه با موافقت دولت سوریه و استفاده از موشک‌های اس ۳۰۰ و اس ۴۰۰ که پیشتر به سوریه فرستاده‌است، منع پروازهای کشورهای متخاصم بر فراز سوریه برقرار کند. چنین اقدامی می‌تواند مخاطرات جدیدی را به‌دنبال داشته‌باشد و چه بسا که موجب گسترش جنگ و قربانی شدن غیرنظامیان بیشتری شود. اما در وضعیتی دیگر، اگر مقصر نبودن سوریه در حمله شیمیایی اخیر اثبات شود، ممکن است طرفین سر میز مذاکره نشسته و مسأله را حل کنند.
به هر صورت به نظر نمی‌رسد دامنه حمله بامداد جمعه امریکا به سوریه به حدی گسترده شود که در پی آن جنگی تمام عیار در سطح منطقه ایجاد شود. هر چند که می‌توان پیش‌بینی کرد این اقدام تا مدتی می‌تواند موجب ضربه زدن به پایگاه‌های ترکیه در سوریه و عراق شود که بدون اجازه دولت این کشور‌ها، نیروهای خود را وارد خاک آنها کرده‌است. نکته آخر اینکه دولت‌ها در چنین شرایطی باید از خود شکیبایی نشان داده و تا حد امکان جلوی جنگ را بگیرند. دیپلماسی ایران نیز باید در چنین شرایط پیچیده‌ای، هشیاری لازم را در دستور کار قرار دهد تا به سهم خود در چارچوب منافع ملی و با تدبیر، از گسترش اقدامات نظامی طرفین متخاصم در منطقه جلوگیری کند. بویژه آنکه دشمنان جهانی و منطقه‌ای کشورمان خواهند کوشید تا از چنین فرصتی برای تسویه حساب با ایران استفاده کنند و با ادامه درگیری‌ها وستیزه‌جویی در منطقه، بهانه‌هایی برای کشاندن ایران به این بحران به وجود آورند.