شفقنا- اختتامیه دومین همایش بینالمللی مطالعات تطبیقی اخلاق در اسلام و مسیحیت با حضور جمعی از اندیشمندان و شخصیتهای برجسته دینی، روز گذشته در ساختمان سازمان تبلیغات اسلامی برگزار شد.
به گزارش شفقنا از رسا، در این مراسم، حجتالاسلام والمسلمین احمد واعظی، حجتالاسلام والمسلمین نجف لکزایی، حجتالاسلام محمدتقی سبحانی، کشیش نیکیتا کوزننتسف، دکتر یوسف محمود الصدیقی و کشیش گریگوری نرسیسیان به ارائه سخنرانی پرداختند و به بررسی ابعاد اخلاق در اسلام و مسیحیت و اهمیت گفتوگو میان ادیان پرداختند.
رونمایی از 18 اثر مشترک اندیشمندان اسلام و مسیحیت
در ابتدا حجتالاسلام کاشانی، مدیر موسسه بین المللی گفتوگوی اسلام و مسیحیت، اظهار داشت: این همایش از ابتدا با هدف تمرین همزیستی، همفکری ادیان بزرگ برای صلح، گفتوگو و اخلاق ـ که دستور مستقیم قرآن کریم است: «تَعالَوا إِلى كَلِمَةٍ سَواءٍ بَينَنا وَ بَينَكُم» ـ شکل گرفت تا پیروان ادیان آسمانی بر پایه کلمهای مشترک با یکدیگر گفت وگو کنند. حوزه اخلاق یکی از مهمترین عرصههای اشتراک میان اسلام، مسیحیت، یهودیت و دیگر ادیان الهی است و به همین دلیل این محور برای گفت وگو انتخاب شد.
حجتالاسلام کاشانی تصریح کرد: جهان امروز پر از خشونت، جنگ و افراطگرایی است و جریانات تندرو در میان ادیان مختلف به سرعت رشد کردهاند. آنها به دنبال گسترش جنگ، ترس و نفرت هستند. اگر ما با هم ننشینیم و گفت وگو نکنیم، جای آن را ترس و سوءظن خواهد گرفت. امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: «النّاس أعداء ما جهلوا»؛ مردم دشمن چیزی هستند که آن را نمیشناسند.
وی از رونمایی هجده اثر مشترک در پایان همایش خبر داد و گفت: این آثار حاصل تلاش صد اندیشمند مسلمان و مسیحی از ۲۵ کشور جهان است. موضوعات انتخابی این آثار کاربردی و مرتبط با چالشهای اخلاقی معاصر بشریت هستند. از جمله درباره «اخلاق رزم و آیین جنگ»، «رابطه انسان با حیوان»، «اخلاق مثبت جهانی»، «حقوق غیرهمکیشان و تعامل میان ادیان»، «مکارم اخلاق و خوشاخلاقی»، «اخلاق پزشکی» و «اخلاق محیط زیست» گفتوگو و تألیف انجام شده است.
اخلاق از حاشیه باید به متن حیات اجتماعی و سیاسی برگردد
در ادامه، حجتالاسلام والمسلمین نجف لکزایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، با اشاره به هدف اصلی برگزاری این همایش تصریح کرد: مقصود از همه این تلاشها آن است که اخلاق، که در متن ادیان الهی و به عنوان هدف بعثت انبیا آمده، از حاشیه به متن زندگی انسانها بازگردد. متأسفانه امروز در جهان شاهد آن هستیم که اخلاق در حاشیه است، نه در مرکز تصمیمسازیها و کنشهای انسانی. اگر این روند ادامه یابد، بحرانها و ناهنجاریهای اخلاقی روزبهروز افزایش مییابد و زندگی برای بشریت دشوارتر خواهد شد.
وی افزود: برای بازگرداندن اخلاق از پیرامون به متن حیات اجتماعی و سیاسی، لازم است جایگاه واقعی آن در سیاستگذاریها و مدیریت جهانی احیا شود. همانگونه که همه انبیا و رهبران دینی به آن دعوت کردهاند، باید اخلاق را وارد چرخه حکمرانی جهانی، منطقهای، ملی و محلی کرد تا سیاست و قدرت نیز متخلق به ارزشهای اخلاقی گردد.
وی تأکید کرد: این هدف زمانی تحقق مییابد که در سیاستهای کلی اداره جهان و در تدبیر امور بینالمللی برای اخلاق جایگاه قائل شویم. سپس سیاستهای اخلاقی را در عرصه قانونگذاری، تنظیمگری و ساختارسازی وارد کنیم و بعد از آن، رفع موانع و توانمندسازی برای عمل اخلاقی را در دستور کار قرار دهیم. باید زندگی اخلاقی را در سطح جهانی تسهیل کنیم و برای آن نهادهای نظارتی و رصدی ایجاد نماییم که سالانه وضعیت فضائل و رذائل اخلاقی را در جهان ارزیابی کنند.
معاون پژوهش حوزه های علمیه با اشاره به اهمیت نظارت بر شاخصهای اخلاقی توضیح داد: ضروری است بدانیم در عرصههایی چون صداقت، امانتداری، وفای به عهد، محبت، عدالت، احسان و تعاون چه اندازه پیشرفت کردهایم و در چه مواردی عقبماندهایم. در همه ادیان الهی، بر این ارزشها تأکید شده است؛ مشکل در باورها نیست، بلکه در عمل و در رفتار کسانی است که قدرت تصمیمگیری، سیاستگذاری و برنامهریزی در اختیار دارند.
«اخلاق مسیحی» میتواند نیرویی اصلاحگر و سازنده در دنیای مدرن باشد
در ادامه کشیش گریگوری نرسیسیان، روابط عمومی شورای خلیفه گری ارامنه، به تشریح تعالیم اخلاقی مسیحی پرداخت و گفت: تعالیم اخلاقی مسیحیت را میتوان در شخصیت حضرت عیسی مسیح(ع) یافت. عیسی مسیح، مؤمنان را اعضای بدن روحانیت میداند؛ بهگونهای که پیروانش با او در اتحاد کاملاند. ایشان در انجیل یوحنا میفرماید: از این جهت که من زندهام، شما نیز خواهید زیست و در جای دیگر رنجهایی که مؤمنان متحمل میشوند را رنجهای خود میداند.
وی افزود: عیسی مسیح مؤمنان را شاخههایی میداند که به تاک حقیقی متصلاند و وظیفه آنان، آوردن ثمرات نیکو برای جلال خداوند است. بدین معنا که انسان باید بدن خود را به عنوان قربانی زنده، مقدس و پسندیده خدا تقدیم کند؛ یعنی اعضای بدن خود را در خدمت اعمال نیکو قرار دهد. این همان عبادت معقول و پسندیده است که به درگاه الهی تقدیم میشود.
وی ادامه داد: در متون ما آمده است که همشکل این جهان نشوید، بلکه با تازگی ذهن خود، صورت خود را دگرگون سازید تا اراده نیکو و پسندیده خدا را بشناسید. بدین معنا که فعالیت فکری و بدنی انسان باید هدیهای ناب برای خداوند باشد؛ یعنی کلیه اعمال ما باید از هرگونه ناخالصی بهدور بوده و خالصانه به درگاه الهی تقدیم شود.
کشیش نرسیسیان خاطرنشان کرد: اخلاق مسیحی به عنوان یکی از عمیقترین نظامهای اخلاقی تاریخ بشر، بر اصولی چون محبت، صداقت، عدالت، همکاری و احترام به کرامت انسانی تأکید دارد و نقش مهمی در شکلدهی به رفتارها و تعاملات اجتماعی دارد. این اصول در دنیای مدرن که با بحرانهایی چون فساد، تبعیض و نابرابری روبهروست، میتواند نیرویی اصلاحگر و سازنده باشد.
در ادامه کشیش نیکیتا کوزننتسف، رئیس دانشگاه الهیات ارتدوکس قازان روسیه، در آیین اختتامیه دومین همایش بینالمللی مطالعات تطبیقی اخلاق در اسلام و مسیحیت، اظهار داشت: در مرحله نخست، لازم میدانم از همه کسانی که از طرف کلیسای ارتدوکس روسیه در تدارک و برگزاری این نشست نقش داشتند، صمیمانه سپاسگزاری کنم. همچنین از مهماننوازی گرم و صمیمی میزبانان ایرانی در سفر اول خود تشکر میکنم؛ همان رفتار صمیمانه سبب شد که دعوت دوم برای حضور در این برنامه را نیز با شوق بپذیرم.
وی با اشاره به حمایتهای کلیسای روسیه از اینگونه گفتوگوها افزود: از اسقف اعظم روسیه نیز سپاسگزارم که این نشست را اقدامی مبارک دانست و آن را فرصتی برای شناخت بهتر اسلام معرفی کرد. همچنین از اسقف قازان که با همراهی خود، نقش مؤثری در گسترش گفتوگوی مشترک میان اسلام و مسیحیت ایفا کردهاند، قدردانی میکنم.
کشیش کوزننتسف ادامه داد: مایه سعادت است که چنین گفتوگویی میان پیروان دو دین بزرگ شکل گرفته است؛ گفتوگویی که از اهمیت ویژهای برخوردار بوده و میتواند زمینهساز شناخت عمیقتر، همدلی و همکاری میان ما باشد.
رئیس دانشگاه الهیات ارتدوکس قازان روسیه با اشاره به موضوع این نشست تصریح کرد: مسئلهای که امروز درباره آن گفتوگو میکنیم، موضوعی مشترک و جهانی است که چالشهای مشابهی را برای جوامع گوناگون، از جمله جامعه مؤمنان، پدید آورده است؛ همانند مسئلهی اخلاقی سقط جنین که امروز همه ادیان را با پرسشهای دشواری روبهرو کرده است.
وی افزود: این چالشها تنها محدود به یک کشور یا مذهب نیست، بلکه جهانشمولاند و برای مقابله با آنها نیز نیازمند رویکردی جهانی هستیم. متأسفانه در بسیاری از موارد، انسان معاصر ناگزیر میشود از ارزشهای بنیادین خود فاصله بگیرد و در برابر فشارهای فرهنگی و اجتماعی، نوعی «دین جدید» را بپذیرد؛ دینی که گاه با گناه و گمراهی همراه است.
در ادامه دکتر یوسف محمود الصدیقی، معاون مرکز گفتوگو های ادیان دوحه با تأکید بر اهمیت گفتوگو میان ادیان، اظهار داشت: اهمیت گفتوگو از آنجا آشکار میشود که میتوان مشترکات بسیاری را در تمام ادیان الهی و غیراهی یافت و آنها را به مرحله ظهور و تأثیرگذاری رساند.
وی افزود: ما در دنیای امروز شاهدیم که پیروان ادیان مختلف در حمایت از غزه گرد هم آمدند و شعارهای مشترک سر دادند؛ این اتحاد و همدلی سبب شد تا دولتمردان نیز تحت تأثیر قرار گیرند و اکنون آنچه در رفتار و اعمال نوجوانان جهان میبینیم، نتیجه همین همبستگی است.
دکتر الصدیقی با اشاره به اینکه اختلاف فکر امری طبیعی و نهفته در فطرت بشری است، گفت: باید از این تفاوتها آغاز کرد و به سمت یافتن نقطههای اشتراک حرکت نمود. هرگاه کسی بخواهد مردم جهان را به سوی یک دین واحد دعوت کند، این امر برخلاف سنت الهی است.
وی ادامه داد: هنگامی که درباره گفت وگوی میان ادیان سخن میگوییم، باید بدانیم که این گفت وگو از مهمترین ابزارها برای رسیدن به صلح جهانی است. اهمیت گفت وگو در چند نکته نهفته است؛ نخست آنکه موجب صلح میشود، چراکه سبب شناخت متقابل میان انسانها و از میان رفتن جهل و سوءتفاهم میگردد و در نتیجه جامعهای متوازن پدید میآید.
این همایش با هدف ترویج فرهنگ اخلاقی و گفتوگوهای بینالادیانی و ارائه راهکارهای عملی برای تقویت همدلی و تفاهم میان جوامع دینی برگزار شد و زمینهساز تعاملات علمی و فرهنگی میان دانشگاهها و مؤسسات بینالمللی در حوزه اخلاق و ادیان شد.
