شفقنا- رییس انجمن روانشناسی تربیتی ایران ضمن ارائه آماری از وضعیت سلامت روان در سطح جهان گفت: در کشورهای با درآمد کم و متوسط، بیش از ۷۵ درصد افراد مبتلا به اختلالات روانشناختی، نورولوژیک و مصرف مواد، هیچ خدماتی دریافت نمیکنند. از سوی دیگر نیز WHO برآورد میکند که همهگیری کووید-۱۹ منجر به افزایش ۲۵ درصدی شیوع اضطراب و افسردگی در سطح جهان شده که فشار بیسابقهای بر سیستمهای سلامت وارد کرده است.
به گزارش شفقنا فریبرز درتاج در گفتوگو با ایسنا، ضمن گرامیداشت هفته سلامت روان (۱۹ تا ۲۵ مهر ماه) گفت: هفته سلامت روان امسال با شعار «دسترسی به خدمات سلامت روان در بحرانها و شرایط اضطراری: یک اولویت همگانی» نامگذاری شده و این فرصتی برای واکاوی یکی از حیاتیترین و در عین حال مغفولماندهترین ابعاد سلامت در جهان امروز است. بحرانها از بلایای طبیعی و درگیریهای مسلحانه تا همهگیریها و شوکهای اقتصادی، همچون ذرهبینی عمل میکنند که شکافهای ساختاری نظامهای سلامت روان را آشکارتر از همیشه میسازند.
وی در ادامه به ارائه تصویری از وضعیت جهانی پرداخت و گفت: سازمان جهانی بهداشت (WHO) به طور مستمر بر این موضوع تأکید دارد که سلامت روان، اساس رفاه فردی و عملکرد کارای جامعه است. با این حال، گزارش جهانی سلامت روان WHO از سال (۲۰۲۲) تصویر نگرانکنندهای را ترسیم میکند.
استاد روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به شکاف عظیم درمانی، تصریح کرد: در کشورهای با درآمد کم و متوسط، بیش از ۷۵ درصد افراد مبتلا به اختلالات روانشناختی، نورولوژیک و مصرف مواد، هیچ خدماتی دریافت نمیکنند. از سوی دیگر نیز WHO برآورد میکند که همهگیری کووید-۱۹ منجر به افزایش ۲۵ درصدی شیوع اضطراب و افسردگی در سطح جهان شده است که فشار بیسابقهای بر سیستمهای سلامت وارد کرده است.
درتاج در ادامه به جمعیتهای در معرض خطر اشاره کرد و گفت: پناهندگان، مهاجران، جوامع درگیر جنگ، بازماندگان بلایا و کادر درمان، بهعنوان گروههای «پرریسک» شناسایی شدهاند که بار روانی بحرانها به طور نامتناسبی بر دوش آنان قرار میگیرد.
رییس انجمن روانشناسی تربیتی ایران با بیان اینکه چالشهای اصلی در عصر حاضر فراتر از یک بحران ساده است، خاطرنشان کرد: امروزه با چالشهای پیچیدهای همچون «افزایش انگ (Stigma) و باورهای غلط فرهنگی»، «فقدان ادغام (Integration) خدمات»، «کمبود نیروی انسانی متخصص»، «چالشهای نوین» و «تأثیر تغییرات اقلیمی بر سلامت روان» در حوزه سلامت روان روبرو هستیم که نیازمند راهکارهای چندوجهی است.
وی در توضیح بیشتر این چالشها تصریح کرد: در بسیاری از جوامع، درخواست برای کمک روانشناختی همچنان با برچسبهای منفی همراه است. این امر در بحرانها که افراد به شدت آسیبپذیر هستند، مانعی بزرگ برای دسترسی به خدمات ایجاد میکند. همچنین خدمات سلامت روان غالباً از نظام مراقبتهای بهداشتی اولیه جدا هستند. در شرایط اضطراری، این جدایی منجر به از دست رفتن فرصتهای طلایی برای مداخله زودهنگام میشود. علاوه بر این، طبق اعلام WHO، شکاف جهانی نیروی کار در حوزه سلامت روان یک بحران جدی است. تربیت و توزیع عادلانه کارشناسان سلامت روان (روانپزشک، روانشناس، مددکار اجتماعی) در سراسر جهان، بهویژه در مناطق محروم و بحرانزده، یک ضرورت است.
وی ادامه داد: با گسترش فناوری، خدمات «سلامت روان دیجیتال» (Digital Mental Health) مانند اپلیکیشنها و مشاورههای آنلاین، فرصتهای بزرگی برای دسترسی ایجاد کردهاند. اما چالشهایی مانند کیفیت، اثربخشی، حریم خصوصی و دسترسی عادلانه به فناوری، نیازمند چارچوبهای نظارتی قدرتمند است. همچنین سازمان ملل و WHO به طور فزایندهای بر پدیده «اضطراب اقلیمی» (Eco-Anxiety) و استرس ناشی از بلایای مرتبط با آبوهوا به عنوان یک تهدید جدی برای سلامت روان جمعی تأکید میکنند.
