شفقنا- استاد هادی سروش در مطلبی نوشت: «وزیر اخلاقی و دانشمند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ جناب دکتر ظفرقندی از تعبیرات ناصواب معاون خود عدرخواهی نمود. با توجه به این وصف اخلاقی که برای مسئولین؛ گذشته از وصف اخلاقی ، یک ضرورت است ، این متن تقدیم می شود.
“عذرخواهی” نشانه توانمندی و عقلانیت
عدر خواهی نشانه توانمندی و عقلانیت نسبت به درون انسان است ، و از آثار رشد و ترقی و حرکتِ رو به جلو نسبت به زمین و زمینه هایی که با آن مواجهیم می باشد. پس آنجا که از “عذرخواهی” و جبران مافات خبری نیست، از عقلانیت دورنی و نیز رشد بیرونی هیچ خبری نخواهد بود!
امام علی (ع) که به تعبیر شیخ الرئیس بوعلی سینا “عقل مجسم” در بین اصحاب رسول الله (ص) بود، برهان و نشانه روشن بر “عقلانیت” را در یک حقیقت می داند و آن؛ “عذر خواهی” در برابر کمی ها و کاستی ها و نیز ضعف در انجام مسئولیت ها و یا هرگونه نقصی را معرفی نموده است.
مگر نه این است که خود حضرت امیر(ع) در چند جای نهج البلاغه استقبال از شنیدن نقدها در رابطه با حاکمیت و کارگزارانش داشته ، و با شجاعت تمام اعلام عذرخواستن کارگزاران دولتش در صورت کاستی نموده؟
این فراز از “عهدنامه مالک اشتر تصریح به عذرخواهی تصریح در ملاء عام و در برابر مردم دارد ؛ «هر گاه مردم در موردى بر تو گمان بدی و ستمکارى بردند، بىدریغ عذر خود را بر ایشان روشن کن و با روشنگرى خویش، بدگمانى آنان را از خود دور کن، زیرا این کار ریاضتى است بر نفس و هم مدارا و نرمشی است با مردم. و این بیانِ عذر تو را به نحوى ساده و زیبا به هدفى که در پایبند کردن مردم به حق دارى مىرساند. ؛ وَ إِنْ ظَنَّتِ الرَّعِیَّةُ بِکَ حَیْفاً فَأَصْحِرْ لَهُمْ بِعُذْرِکَ وَ اعْدِلْ عَنْکَ ظُنُونَهُمْ بِإِصْحَارِکَ فَإِنَّ فِی تِلْکَ رِیَاضَةً مِنْکَ لِنَفْسِکَ وَ رِفْقاً مِنْکَ بِرَعِیَّتِکَ وَ إِعْذَاراً تَبْلُغُ فِیهِ حَاجَتَکَ مِنْ تَقْوِیمِهِمْ عَلَى الْحَقِّ فِی خَفْضٍ وَ إِجْمَال»
خطر حقوقی برای مسئول توهین کننده
اگر شهروندان از مسئولین ذی ربط، رنج روحی به ذهن داشته باشند و بعد نهادینه شود به دل آنان وارد شود، گذشته از عواقب پر خطر دنیوی و اُخرَوی برای آن مسئول و خانواده اش ، مسئولیت حقوقی هم در بر دارد؛ قانونگذار با توجه در مادۀ دهم قانون “مسئولیت مدنی” به دادگاهها اختیار داده شد تا در صورت ورود خسارت معنوی، در ضمن حکمی؛ واردکنندۀ زیان روحی که از به خسارت معنوی نام برده شده ، را به عذرخواهی ملزم کنند.
آقایان مسئولین؛ از کم و کاستی ها در گفتار و کردار عذرخواهی کنید، در پی جبران باشید، گوش شنوا برای دردها باشید، مودب و متخلق باشید تا جامعه در رنج روحی قرار نگیرد.
دو نکته مهم اخلاقی و مدیریتی؛
اول؛ دوری از کاری که پایانش عذرخواهی است
امیرمؤمنان می فرماید: ” نیاز نیافتن به پوزش خواهی، عزت بخش تر از پوزش خواهی موجه است”. “الاستغناء عن العذر أعز من الصدق به”. (نهج البلاغه، ح ۹۲۳)
دوم؛ پذیرش عذر خواهی
امام حسین (ع) فرمودند: “اگر كسي از سمت راست، به من ناسزا بگويد و در سمت چپ، برگردد و از من عذرخواهي كند، من عذر او را ميپذيرم و او را عفو ميكنم زیرا اميرالمؤمنين (ع) به من فرمود كه از رسول خدا (ص) شنيده: كسي كه عذرخواهی معذرتخواه را نميپذيرد، از حوض کوثر نمینوشد. (احقاق الحق، ج ۱۱، ص ۴۳۱)
امیدواریم؛ در حکومتی که تاسیس آن با ادعای تاسی به نهج البلاغه و امام امیرالمومنین (ع) با خون ها و زحمات طاقت فرسا رقم خورده، نماد اراستگی به نهج البلاغه در رعایت حقوق مادی و معنوی مردم و تمامی شهروندان را شاهد باشیم. ان شاء الله
