شفقنا- قاسم محبعلی فعال سیاسی در روزنامه ایران نوشت: ایران از منظر سیاسی نقش جدی و مؤثری در تحولات و درگیریهای غزه داشته است؛ بویژه پیش از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و پس از آنکه جنگ حتی به مرزهای ایران کشیده شد، چه به طور مستقیم و چه غیرمستقیم، بخشی جداییناپذیر از این تحولات بوده و کنارهگیری آن نمیتواند تأثیری اساسی بر روند کلی تحولات خاورمیانه داشته باشد.
به بیان دیگر، هر گونه صلح یا آتشبسی که امروز مطرح میشود، بدون حضور فعال ایران به طور کامل قابل تحقق نخواهد بود. با این حال، چالش سیاست خارجی ایران در این دوره، همزمان فعال بودن در میدان بحرانها و غیبت در مذاکرات و توافقات است. این غیبت میتواند ناشی از عدم تمایل کشورهای عربی و اسرائیل به مشارکت ایران در مذاکرات یا عدم تمایل تهران باشد.
بحث حضور ایران در مذاکرات مهم است اما نکته حیاتی به رسمیت شناخته شدن حضور ایران و داشتن سهمی مشابه قطر، مصر و دیگر کشورها در میانجی گری است.
در عرصه بینالملل هیچ کشوری نمیتواند با اصول ثابت و بدون سازگاری با شرایط متغیر عمل کند. همانطور که محیط و شرایط طبیعی تغییر میکنند، سیاست نیز باید با تحولات منطقهای و بینالمللی انعطافپذیر باشد. از این رو، حفظ حضور فعال در تحولات، ضرورتی راهبردی است.
توافق آتشبس در حالی شکل گرفته است که تفسیر طرفهای مختلف از روند سه مرحلهای توافق، شامل اسرائیل، اعراب و فلسطینیها متفاوت است. تاکنون مبادله گروگانها در برابر زندانیها و برقراری آتشبس موقت، رخ داده است. اسرائیل بخش قابل توجهی از غزه را از حدود ۸۰ درصد به ۵۳ درصد بازگردانده، با این حال بخشهایی از غزه همچنان تحت اشغال باقی مانده است.
مراحل بعدی توافق شامل خلع سلاح گروههاست اما تفسیر این بند متفاوت است؛ حماس با امضای توافق، کلیت خلع سلاح را پذیرفته اما حزبالله، دولت لبنان و ارتش لبنان برداشتهای متفاوتی دارند. این درحالی است که دیپلماسی تنها بخشی از تحولات را پوشش میدهد و توازن قوا در میدان جنگ تعیینکننده است.
با وجود تلاشها و قدرت موشکی حماس، اسرائیل نتوانسته تمامی اهداف خود را محقق کند. بنابراین باید منتظر ماند و دید پس از مبادله گروگانها، تحولات چگونه پیش خواهد رفت و آیا آتش دوباره روشن میشود یا خیر.
اگر روند مذاکرات و توافقات پیش برود، ایران باید تصمیمات راهبردی و جدی اتخاذ کند. حمایتهای ایران از حماس، حزبالله و یمن نشاندهنده نفوذ ایران در منطقه است اما اگر دیگر طرفها به توافق برسند و ایران در آن مشارکت نکند چه بسا چالش برانگیز باشد.
