شفقنا- معاون علمی رئیس جمهور تأیید کرد که از سال ۱۴۰۲ با یک افت شدید علمی مواجه شدیم، بهگونهای که در آن سال، رشد علمی ایران منفی شد.
دکتر حسین افشین در گفت وگو با شفقنا درباره افت رتبه علمی ایران در جهان بیان کرد: از سال ۱۴۰۲ با یک افت شدیدی مواجه شدیم، بهگونهای که در آن سال، رشد علمی ما منفی شد؛ در حالی که رشد علمی ایران همواره مثبت بوده است. البته در سال ۱۴۰۳ وضعیت دوباره مثبت شد. ما رشدهای علمی بالایی در گذشته داشتهایم: ۳۰ درصد، ۴۰ درصد، ۵۰ درصد و حتی ۲۰۰ درصد در یک دهه به خصوص که احتمالاً مربوط به دهه ۴۰ است، به این خاطر که ما ناگهان دانشگاههایمان را تأسیس کردیم. ولی اکنون نکتهای که وجود دارد این است که عموماً حوزه علم به این شکل نیست که بگوییم اکنون کاری را انجام میدهیم و بلافاصله نتیجه آن را میگیریم. ما در حال انجام کارهای بنیادی هستیم که اثرات آن قطعاً در سه یا چهار سال آینده در حوزههای پژوهشی و در حوزههایی که بتوانیم زیرساختهای دانشگاهها را ترمیم کنیم، دیده خواهد شد. یک تفاهمنامه خوب بین ما و وزیر محترم وجود دارد که بتوانیم زیرساختهای آزمایشگاهی لازم را تهیه و حوزه تحقیقاتی خود را تقویت کنیم.
وی ادامه داد: یکی از اقدامات مثبتی که انجام شده، این است که بنیاد علم را به شدت تقویت کردیم. در آنجا، اساتید میتوانند در فراخوانهای مختلف شرکت کنند و گرنتهای خوبی را برنده شوند. فکر میکنیم با این اقدامی که در واقع انجام دادیم، این روند رشد را آغاز کنیم؛ اما نباید انتظار داشته باشیم که سال آینده ناگهان اثر آن را مشاهده کنیم. زیرساختهایی که در حوزههای علمی ایجاد میشود، معمولاً اثرات آن در بلندمدت دیده میشود.
افشین گفت: به عنوان مثال بهترین دهه ایران از نظر رشد علمی، دهه ۸۰ بود. از دهه ۷۰ تا سالهای مثلاً ۱۳۸۳ یا ۱۳۸۴، سرمایهگذاری خوبی بر روی علم انجام دادیم. حضور آقای دکتر عارف در زمان معاونت اولی ایشان در آن دوره، و اهمیتی که به فناوری دادند، باعث شد که این رشد را در دهه ۸۰ شاهد باشیم. پس از آن، رشد علمی دهه ۹۰، در واقع به رشد فناوری منجر شد. اکنون ما فکر میکنیم با توجه به اینکه خود آقای دکتر عارف و آقای دکتر پزشکان به عنوان افرادی که دارای تحصیلات آکادمیک هستند، در حال تلاش هستند و ما نیز یک سیاست پایدار را دنبال میکنیم و مطمئن هستیم که اثرات آن را حتماً در سالهای آینده خواهیم دید.
معاون علمی رئیس جمهور در پاسخ به این پرسش که مهاجرت اساتید بر افت رشد علمی تأثیر گذار بوده است؟ گفت: بله بسیار تأثیرگذار بوده است. یکی از مسائلی که باید به آن توجه شود و شاید اولویت باشد، بحث معیشت است. به طور اساسی، ما نمیتوانیم این موضوع را در دولت مطرح نکنیم. آقای دکتر عارف و وزیر علوم، در حال پیگیری این امر هستند تا وضعیت معیشت اساتید بهبود یابد.
وی تأکید کرد: نمیتوان انتظار داشت که یک استادیار دانشگاه که استخدام میشود، حقوقی در حدود ۲۴ میلیون تومان داشته باشد. با حقوق ۲۴ میلیون تومانی، شما نمیتوانید یک استاد را با توجه به مخارجی که در واقع وجود دارد، حفظ کنید. اینها مجموعه عواملی هستند که رشد علمی و حفظ اساتید را برای شما ایجاد میکنند. اکنون، برخی از این اساتید مهاجرت کردهاند. آنها نمیتوانند به طور کامل در دانشگاه حضور پیدا کنند و حفظ و نگهداری آنها نیز مهم است. دیگر اینکه یک استاد به دلیل مسائل معیشتی نمیتواند به طور کامل در دانشگاه باشد و ممکن است در مواقعی پروژههای دیگری را بپذیرد. حال اگر پروژهها خوب باشند، میتوانند در دانشگاه حاضر شوند و گرنت دریافت کنند، اما در این صورت، دانشجوی خوبی تربیت نمیشود. وقتی دانشجوی خوب تربیت نشود، رشد علمی نخواهید داشت و وقتی رشد علمی نداشته باشید، رشد فناوری نیز نخواهید داشت. اینها همه یک زنجیره به هم پیوسته است که باید به طور جامع مورد توجه قرار گیرد.
افشین در پایان بیان کرد: اکنون اگر حداقل حقوق ها را سامان دهیم، و بخشهای دیگر مانند گرنتهایی که از طریق “پژوهان” اعطا میشود و همچنین فعالتر کردن ارتباط با صنعت را تقویت کنیم، این نیز میتواند کمک کند تا این پیوند زنجیره حفظ شود.
