شفقنا- حجت الاسلام و المسلمین سیدعلی موسوی اردبیلی، استاد حوزه علمیه بازنگری در ادبیات رساله های عملیه را اقدامی ضروری دانست و درعین حال گفت: ساده سازی متن رساله های عملیه به معنای تبدیل آنها به «رمان» نیست بلکه مقصود این است که کار تخصصی گروهی انجام بگیرد و رساله را قابل فهم برای همه مردم تدوین کنند.
حجت الاسلام والمسلمین سید علی موسوی اردبیلی در گفت وگو با شفقنا اظهارداشت: ظاهرا در این باره که متن رساله های عملیه متعلق به سال های دور است و باید بازنگری شود، اجماع وجود دارد و همه قبول دارند. بهرحال در عصر کنونی که کارها تخصصی شده و برای ارائه دادن کار مناسب، گروهی جمع شده و آن را به نتیجه می رسانند، بنظر می رسد در مورد رساله های عملیه هم لازم است گروهی به موضوع شناسی پرداخته و موضوعاتی که در روزگار فعلی بیشتر مورد ابتلاست، تعیین کنند و بعد از اخذ فتاوای مراجع تقلید درباره آن موضوعات، با بیان و شکل مناسب این فتاوا در اختیار مردم قرار گیرد البته تلاش هایی در این زمینه انجام شده است اما اینکه تا چه اندازه موفق بوده و چه اندازه لازم به کار بیشتر است، بایستی اهل فن جمع شده و نظر بدهند.
وی با تائید این مطلب که زبان رساله های عملیه باید ساده و قابل فهم باشد، در عین حال به این مطلب هم اشاره کرد که هرعلمی دارای زبان خاص خود و ناگزیر از اصطلاحات است و افزود: اینکه توقع داشته باشیم، رساله ها خالی از اصطلاحات باشد و به زبان قصه دربیاید صحیح نیست اما اینکه ثقیلی و سنگینی زبان از لحاظ دستور و ساختار به حداقل برسد، سخن درستی است و بنظر می رسد افرادی متخصص باید بنشینند و برای رفع این مشکل، چاره جویی کنند.
وی خاطرنشان کرد: یک راه این است که در انتها یا ابتدای کتاب، بخشی به نام «اصطلاحنامه» آورد و اصطلاحاتی که در کتاب آورده شده، به طور کامل توضیح داد. اتفاقا در رساله استفتائات مرحوم والد ما چنین کاری انجام شده بود یعنی در ذیل آن چند صفحه (شاید 40 صفحه) اصطلاحنامه تنظیم شده بود و همه اصطلاحات که در رساله آمده بود، به طور مبسوط توضیح داده شده بود.
وی بر موضوع شناسی توسط گروه های متخصص تاکید کرد و گفت: «فقه» علمی است که در مورد هر مسئله و موضوعی می توان از آن سوال کرد اما مهم این است که کتابی که تحت عنوان «رساله» در اختیار مردم قرار می گیرد، بتواند مشکلات روزمره مردم را حل کند والا آوردن مسائلی که دیگر موضوعیت ندارد یا موضوع آن نادر است در این رساله ها کار صحیحی نیست و بهتر است حذف شود؛ البته تفصیل آنها در کتاب های فقهی است و محل مراجعه اهل فن می باشد.
وی ادامه داد: لازم است گروه هایی تعیین کنند چه مسائل و موضوعاتی امروز بیشتر محل ابتلاست، عناوین و مسئله های آن را استخراج کرده و از مراجع تقلید مطالبه کنند و فتاوای ایشان را بگیرند، بعد گروه های دیگر شروع به تدوین کرده و به نحو مناسبی اینها را در اختیار مردم بگذارند.
استاد حوزه علمیه تاکید کرد: رساله ای که در اختیار عموم قرار می گیرد باید مسائلی در آنها آورده شود که محل ابتلای اکثر مردم جامعه است. درباره مسائل دیگر هم می توان رساله های تخصصی تدوین کرد مانند رساله های مربوط به مسائل پزشکی، رساله های مربوط به احکام بانوان. از قدیم هم این کار مرسوم بوده است مثلا مناسک حج جدای از رساله ها چاپ می شده چون «حج» برای عده خاصی بوده است و محل ابتلای همه مردم نبوده است لذا مسائل کلی را در رساله می آوردند و اعمال حج را جداگانه چاپ می کردند و دست کسی که به سفر حج می رفته، می دادند.
وی رساله عملیه را کتابی دانست که برای عمل به احکام نوشته می شود و گفت: بیان اخلاق و اعتقادات و حقوق برای مردم کار صحیحی است اما اینکه تا چه حد در رساله عملیه جا دارد به این مسائل پرداخته شود، همان اشکال تورّم رساله پیش می آید اما می توان برای آنها کتاب های مستقلی چاپ کرد که هرکدام متکفل قسمتی از موضوعات باشند.
وی چاپ رساله های عملیه برای نوشیعیان را اقدامی مناسب دانست و افزود: بسته به اینکه این افراد با چه پیش زمینه ای تشیع را قبول کردند، ممکن است مسائلشان مختلف باشد؛ کسی قبلا مسلمان نبوده و الان شیعه شده یا فردی قبلا مسلمان بوده و مذهب دیگری داشته و الان شیعه شده است، پیش زمینه ها و شرایط اجتماعی اینها باهم تفاوت کند. کسی که اهل تسنن بوده و به شیعه گرویده، خیلی از مسائل و اصطلاحات دینی را آشنایی دارد اما کسی که غیر اسلامی بوده و الان آمده شیعه شده شاید لازم باشد اصطلاحات اسلامی برای او توضیح داده شود بنابراین نوشتن رساله های مستقل برای این افراد لازم است.
موسوی اردبیلی بیان کرد: یکسری مسائل مشترک وجود دارد مانند شکیات نماز یا اینکه نماز مغرب و عشاء چند رکعت است، اما یکسری مسائل هم وجود دارد که بر حسب محیط زندگی افراد مختلف است و لذا تلاش هایی هم در این زمینه شده است؛ به عنوان مثال، حضرت آیت الله سیستانی کتابی دارند با عنوان «فقه برای غرب نشینان» و ظاهرا برخی دیگر آقایان هم با همین عنوان کتاب هایی را چاپ کردند. این کار مناسبی است چون شرایط زندگی در یک نقطه جهان با نقطه دیگر تفاوت دارد و حتی می توان رساله های مستقلی برای آنها درنظر گرفت.
وی ضرورت ارائه رساله های عملیه در قالب های جدید را انکارناپذیر دانست و گفت: مراجعه به کتاب های چاپی بسیار کم شده و نوعا مردم مسائل خود را با گوشی همراه خود حل می کنند. لذا باید به این سمت رفت که رساله ها را در فضایی منتشر نمود که دسترسی مردم به آن آسانتر باشد.
