شفقنا- عمر یاغی، شیمیدان فلسطینی تبار اردنی-آمریکایی-سعودی از دانشگاه کالیفرنیا در برکلی، موفق شد جایزه نوبل شیمی سال ۲۰۲۵ را بهطور مشترک با «ریچارد روبسون» از دانشگاه ملبورن استرالیا و «سوسومو کیتاگاوا» از دانشگاه کیوتو ژاپن دریافت کند.
به گزارش شفقنا، بی بی سی نوشت: این سه دانشمند بهخاطر توسعه «چارچوبهای فلزی-آلی» مورد تقدیر قرار گرفتند؛ ساختارهایی مولکولی با فضاهای گسترده که گازها و مواد شیمیایی دیگر میتوانند از درون آنها عبور کنند. از این ساختارها میتوان برای استخراج آب از هوای خشک بیابان، جذب دیاکسید کربن، ذخیره گازهای سمی یا تسریع واکنشهای شیمیایی بهره برد.
اما عمر یاغی کیست؟ فلسطینی، اردنی، آمریکایی یا عربستانی؟
موضوعی که درباره یاغی در سایت های عربی جلب توجه می کند، تابعیت اوست؛ در برخی سایت ها از او به یک شهروند عربستانی و در برخی دیگر به شهروند اردنی و برخی نیز از او به شهروند فلسطینی و آمریکایی نام برده اند اما واقعیت چیست؟
عمر یاغی در سال ۱۹۶۵ در پایتخت اردن، شهر اَمان، در خانوادهای فلسطینیتبار متولد شد. پدر او دامپرور بود و در امان یک قصابی داشت. عمر در خانوادهای پرجمعیت با هفت برادر و دو خواهر بزرگ شد. خانواده او در سال ۱۹۴۸ از فلسطین به اردن آواره شدند. خانواده یاغی در یک اتاق، در خانهای بدون برق زندگی میکردند و آب فقط چند ساعت در هفته به خانه پمپ میشد.
در سن ۱۵ سالگی، پدرش از او خواست تا برای تحصیل به آمریکا سفر کند. یاغی در ابتدا با این تصمیم مخالفت کرد، چرا که امکان داشت به روسیه برود و با دریافت بورسیه کامل، در رشته پزشکی تحصیل کرده و مدرک دکتری بگیرد. اما در نهایت، تصمیم گرفت به ایالات متحده برود.
تنها یک سال پس از فارغالتحصیلی از دبیرستان، ویزای آمریکا را گرفت و بهتنهایی در شهر تروی، ایالت نیویورک ساکن شد تا تحصیلات دانشگاهی خود را آغاز کند.
با توجه به ضعف زبان انگلیسیاش، در ابتدا در کالج جامعه هدسون ولی در تروی، در دورههایی برای تقویت زبان انگلیسی، ریاضیات و علوم ثبتنام کرد. سپس در سال ۱۹۸۳ وارد دانشگاه ایالتی نیویورک در آلبانی شد.
برای تأمین مخارج خود، به کارهایی مانند پر کردن قفسههای فروشگاهها و نظافت زمین مشغول بود.
او در سال ۱۹۸۵ با مدرک کارشناسی شیمی با درجه ممتاز فارغالتحصیل شد. سپس در سال ۱۹۹۰ مدرک دکترای شیمی خود را از دانشگاه ایلینوی در اربانا-شمپین دریافت کرد. پس از آن نیز با حمایت بنیاد ملی علوم آمریکا (NSF)، بهعنوان پژوهشگر پسادکتری در دانشگاه هاروارد فعالیت کرد.
در سال ۲۰۲۱، به پاس قدردانی از مشارکتهای علمی برجسته او در نوآوری و تحقیقات علمی، پادشاه عربستان طی یک حکم سلطنتی، به او به عنوان بخشی از برنامه جذب استعدادهای برجسته، حکم شهروندی عربستان اعطا کرد.
گفتنی است عمر یاغی، برگزیده نخستین دوره جایزه مصطفی(ص) در سال ۲۰۱۵ در حوزه علم و فناوری نانو نیز بود. پژوهشهای برجسته این دانشمند بر روی چارچوبهای فلز–آلی (MOFs) متمرکز است و او را بهعنوان پدر شیمی شبکهای (Reticular Chemistry) میشناسند.
پروفسور یاغی در سال ۲۰۱۵ برنده جایزه مصطفی(ص) در حوزه علم و فناوری نانو با اثر «چارجوبهای فلز آلی (MOFs)» شد.
متن خبر در بی بی سی
