شفقنا آینده- با وجود اینکه سالهای زیادی از شروع همهگیری کووید-۱۹ میگذرد، اثرات عفونت با SARS-CoV-2 به طور کامل درک نشده است. این امر به ویژه در مورد کووید طولانی، یک بیماری مزمن که میتواند پس از کووید-۱۹ ایجاد شود و باعث ایجاد علائم پایدار متنوعی میشود، صادق است. از جمله شایعترین و ناتوانکنندهترین این موارد، اختلال شناختی است که اغلب به عنوان “مه مغزی” شناخته میشود و بیش از ۸۰٪ از افراد مبتلا به کووید طولانی را تحت تأثیر قرار میدهد. با توجه به صدها میلیون مورد ابتلا در جهان، کووید طولانی یک چالش عظیم بهداشت عمومی و اجتماعی-اقتصادی را نشان میدهد، زیرا به شدت بر توانایی افراد در کار و انجام فعالیتهای روزانه تأثیر میگذارد.
به گزارش شفقنا از مدیکال نیوز، متأسفانه، علیرغم شیوع آن، علل اساسی کووید طولانی و مه مغزی هنوز به خوبی شناخته نشدهاند. مطالعات تصویربرداری قبلی برخی تغییرات ساختاری در مغز را نشان دادهاند، اما آنها نتوانستهاند اختلالات مولکولی مسئول علائم شناختی را مشخص کنند. از آنجایی که مشاهده مستقیم مولکولهایی که ارتباط بین سلولهای مغزی را کنترل میکنند دشوار است، محققان بدون نشانگرهای زیستی عینی برای تأیید تشخیص کووید طولانی یا توسعه درمانها باقی میمانند.
برای پرداختن به این چالش، یک تیم تحقیقاتی به رهبری پروفسور تاکویا تاکاهاشی از دانشکده پزشکی دانشگاه شهر یوکوهاما، ژاپن، به موفقیت قابل توجهی در درک علت مه مغزی طولانی مدت ناشی از کووید دست یافته است. همانطور که در مقاله آنها که در ۱ اکتبر ۲۰۲۵ در Brain Communications منتشر شد، توضیح داده شده است، این تیم بر اساس تحقیقات قبلی در مورد اختلالات روانپزشکی و عصبی مانند افسردگی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی و زوال عقل، فرض کردند که بیماران مبتلا به مه مغزی ممکن است بیان مختل شدهای از گیرندههای AMPA (AMPAR) – مولکولهای کلیدی برای حافظه و یادگیری – را نشان دهند. بنابراین، آنها از یک روش جدید به نام تصویربرداری PET [11C]K-2 AMPAR برای تجسم مستقیم و تعیین کمیت تراکم AMPARها در مغز انسان زنده استفاده کردند.
محققان با مقایسه دادههای تصویربرداری از ۳۰ بیمار مبتلا به کووید طولانی مدت با ۸۰ فرد سالم، افزایش قابل توجه و گستردهای در تراکم AMPARها در مغز بیماران مشاهده کردند. این تراکم بالای گیرنده به طور مستقیم با شدت اختلال شناختی آنها مرتبط بود، که نشان دهنده ارتباط واضحی بین این تغییرات مولکولی و علائم است. علاوه بر این، غلظت نشانگرهای التهابی مختلف نیز با سطح AMPAR همبستگی داشت که نشاندهنده تعامل احتمالی بین التهاب و بیان گیرنده است.
روی هم رفته، یافتههای این مطالعه گامی مهم در جهت پرداختن به بسیاری از مسائل حل نشده در مورد کووید طولانی مدت است. افزایش سیستماتیک AMPARها توضیح بیولوژیکی مستقیمی برای علائم شناختی ارائه میدهد و هدفی را برای درمانهای بالقوه برجسته میکند. به عنوان مثال، داروهایی که فعالیت AMPAR را سرکوب میکنند میتوانند رویکردی مناسب برای کاهش مه مغزی باشند. جالب توجه است که تجزیه و تحلیل این تیم همچنین نشان داد که میتوان از دادههای تصویربرداری برای تشخیص بیماران از افراد سالم با حساسیت ۱۰۰٪ و ویژگی ۹۱٪ استفاده کرد. پروفسور تاکاهاشی اظهار داشت: “با استفاده از فناوری تصویربرداری PET گیرنده AMPA که به تازگی توسعه دادهایم، هدف ما ارائه دیدگاهی جدید و راهحلهای نوآورانه برای چالش پزشکی فوری کووید طولانی مدت است.”
در حالی که تلاشهای بیشتری برای یافتن راهحل قطعی برای کووید طولانی مدت مورد نیاز است، این کار گامی امیدوارکننده در جهت درست است. پروفسور تاکاهاشی نتیجه میگیرد: «یافتههای ما به وضوح نشان میدهد که مه مغزی ناشی از کووید طولانی باید به عنوان یک وضعیت بالینی مشروع شناخته شود. این میتواند صنعت مراقبتهای بهداشتی را تشویق کند تا توسعه رویکردهای تشخیصی و درمانی برای این اختلال را تسریع کند.»
به طور خلاصه، یافتههای این تیم، ابهامات کلیدی در مورد اساس بیولوژیکی مه مغزی ناشی از کووید طولانی را برطرف میکند و ممکن است راه را برای ابزارهای تشخیصی جدید و درمانهای مؤثر برای بیماران مبتلا به این بیماری هموار کند.
منبع: مدیکال نیوز
