شفقنا- خشکسالیهای پیدرپی و تغییرات اقلیمی، چهره آذربایجانغربی را دگرگون کرده است؛ استانی که روزگاری سرسبز و پرآب بود، اکنون با کمبود منابع آب، افت کشاورزی و نیمهجان شدن دریاچه ارومیه روبهروست.
به گزارش شفقنا از ایلنا، آذربایجانغربی این روزها زیر بار بحرانهای زیستمحیطی کمر خم کرده است؛ خشکسالی، کاهش بارشها، سرمازدگیهای بهاره و نیمهجان شدن دریاچه ارومیه، طبیعت و زندگی مردم این خطه را به شدت تحت تأثیر قرار داده است.
یوسف احمدی کشاورزی ۵۸ساله که ساکن یکی از روستاهای شمال استان، پای درختان خشکیده باغش ایستاده و با حسرت به زمین ترکخورده نگاه میکند، میگوید: امسال نصف باغم محصول نداد. آب قنات خشک شده و چاه هم دیگر رمقی ندارد. نه میتوانیم کشت کنیم، نه امیدی به برداشت داریم.
کاهش بارشها و افت کشاورزی
خشکسالیهای پیدرپی باعث شده بسیاری از کشاورزان استان سطح زیرکشت خود را کاهش دهند. محصولاتی مانند گندم، جو و دانههای روغنی که زمانی پشتوانه اقتصادی مردم بودند، امروز با افت شدید تولید روبهرو هستند.
زهرا حسنی، دامدار جوان از منطقه تکاب نیز با نگرانی میگوید: دیگر علوفهای باقی نمانده. مجبور شدم بخشی از گوسفندهایم را بفروشم چون توان نگهداریشان را ندارم. اگر وضع همینطور پیش برود، خیلیها مثل من مجبور میشوند از روستا مهاجرت کنند.
دریاچه ارومیه، قلبی که آرام آرام از تپش افتاده است
بحران فقط به زمینهای کشاورزی محدود نمیشود. خشک شدن تدریجی دریاچه ارومیه، یکی از بزرگترین دریاچههای شور جهان، زندگی کل استان را تحتالشعاع قرار داده است. تغییرات اقلیمی، برداشتهای بیرویه و کاهش ورودی آب باعث شده این میراث طبیعی به مرز نابودی برسد.
حسین کاظمی، فعال محیط زیست، در گفتوگو با خبرنگار ایلنا هشدار میدهد: خشک شدن کامل دریاچه، فقط از بین رفتن یک پهنه آبی نیست؛ بلکه آغاز زنجیرهای از مشکلات زیستمحیطی و اجتماعی است. گرد و غبار نمکی، مهاجرت اجباری روستاییان و نابودی اکوسیستم منطقه، بخشی از پیامدهای آن خواهد بود.
بحران معیشت؛ صدای خاموش مردم
خشکسالی و کاهش منابع آبی مستقیماً معیشت مردم را هدف گرفته است. در حالی که اقتصاد آذربایجانغربی بهطور عمده بر کشاورزی و دامداری استوار است، بسیاری از خانوادهها با افت درآمد، بدهیهای سنگین و آیندهای مبهم دستبهگریباناند.
کاهش ۶۳ درصدی ورودی آب به سدهای آذربایجانغربی
مجید رستگاری، مدیرعامل شرکت آب منطقهای آذربایجانغربی نیز در گفتوگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به وضعیت منابع آبی استان گفت: استمرار خشکسالی در طی سالهای اخیر و تشدید بیسابقه آن در سال آبی جاری و کاهش شدید بارندگیها، کاهش حجم آب ورودی به مخازن سدهای مخزنی در حال بهرهبرداری استان را نیز در پی داشته است. بهطوریکه حجم آب ورودی به مخازن سدها از ابتدای سال آبی جاری تا هشتم شهریور با ۶۳ درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال گذشته تنها در حدود یکهزار و ۴۲۹ میلیون مترمکعب محقق شده است.
وی ادامه داد: در همین بازه زمانی، پرشدگی مخازن سدهای استان به حدود ۳۴ درصد کاهش یافته و حجم ذخیره مخازن با ۲۳ درصد کاهش نسبت به سال گذشته به ۸۹۱ میلیون مترمکعب رسیده است.
رستگاری با اشاره به سدهای بوکان، مهاباد، شهرچای، ساروق، بارون، آغچای، سیلوه و سردشت گفت: این سدها بیشترین کاهش ورودی آب را تجربه کردهاند و بهویژه مناطق تحت پوشش سدهای بوکان و مهاباد با مشکلات جدی در تأمین آب کشاورزی مواجه هستند.
آبخوان های آذربایجان غربی در خطر فرو نشست
مدیرعامل شرکت آب منطقهای آذربایجانغربی درخصوص منابع آبهای زیرزمینی اظهار داشت: طی یکسال گذشته و تا پایان تیرماه ۱۴۰۴، مقدار ۲۴۷ میلیون مترمکعب از ذخایر آبهای زیرزمینی نسبت به تیرماه ۱۴۰۳ کاسته شده است.
به گفته او، در بین آبخوانهای استان بیشترین کاهش مربوط به آبخوان میاندوآب با ۴۵ میلیون مترمکعب است. همچنین در دوره درازمدت یکهزار و ۳۶۹ میلیون مترمکعب از ذخایر آبهای زیرزمینی کاهش یافته که آبخوان خوی با کسری ۴۱۶ میلیون مترمکعبی بیشترین افت را داشته است.
اولویت با آب شرب،کشاورزی قربانی خشکسالی
رستگاری در توضیح تدابیر مدیریت منابع آبی استان گفت: با توجه به استقرار خشکسالی بیسابقه، مدیریت منابع و مصارف سدهای مخزنی بهگونهای برنامهریزی شده که اولویت با تأمین آب شرب باشد.
وی افزود: در همین راستا در سال آبی جاری برای اطمینان از تأمین آب شرب مناطق جمعیتی، تخصیص آب کشاورزی از سد بوکان صورت نگرفت و برای اراضی تحت پوشش سد مهاباد نیز بهصورت محدود تأمین شد.
بیش از ۶۰ هزار چاه غیرمجاز در استان فعال است
وی درباره مقابله با برداشتهای غیرمجاز از منابع زیرزمینی گفت: برای چاههای مجاز نصب کنتور هوشمند الزامی شده و در صورت تجاوز از حجم تعیینشده در پروانه، جریمه و قطع موقت سهمیه آب در نظر گرفته میشود. همچنین برای چاههای غیرمجاز، اکیپهای گشت و بازرسی بهصورت شبانهروزی فعال بوده و اقدامات قانونی شامل انسداد چاهها، توقیف دستگاههای حفاری غیرمجاز و اعمال جرایم مالی اجرا خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای آذربایجانغربی خاطرنشان کرد: در حال حاضر تعداد چاههای دارای پروانه بهرهبرداری در استان ۳۳ هزار و ۸۳۶ حلقه و شمار چاههای غیرمجاز ۶۰ هزار و ۷۸۹ مورد است.
