شفقنا-شبکه الجزیره نوشت: دولت طالبان میلیونها دلار از محل عوارض عبور هواپیماها از حریم هوایی خود دریافت کرده است چرا که پس از تشدید تنش نظامی بین اسرائیل و ایران در ژوئن ۲۰۲۵، حریم هوایی افغانستان به مسیری جایگزین برای پروازهای بینالمللی تبدیل شد.
به گزارش شفقنا به نقل از الجزیره، این موضوع، توانایی کابل را در استفاده از موقعیت جغرافیایی خود برای کاهش بحران مالی که این کشور از زمان بازگشت گروه طالبان به قدرت در اوت ۲۰۲۱ میلادی و مسدود شدن ذخایر بانک مرکزی افغانستان و اعمال تحریمهای بینالمللی با آن مواجه بوده است، برجسته میکند.
افزایش بیسابقه پروازها از آسمان افغانستان
بر اساس دادههای Flightradar24، تعداد پروازهای عبوری از حریم هوایی افغانستان از ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ از ۵۰ به ۲۸۰ پرواز در روز افزایش یافته است که افزایشی ۵۰۰ درصدی را نشان میدهد و پیشبینی میشود که به ۳۵۰ پرواز در روز برسد.
«حکمت الله آصفی»، سخنگوی وزارت حمل و نقل افغانستان در این باره گفت: «در گذشته، تعداد پروازهای عبوری به حدود ۳۰۰ پرواز در روز میرسید. این تعداد اخیراً اندکی کاهش یافته است و با ادامه تنشهای منطقهای، احتمال افزایش مجدد آن قوی است.»
وی به الجزیره گفت: «حریم هوایی افغانستان اکنون جزو امنترینها در منطقه است و به یک کریدور هوایی مهم برای هواپیماهای غیرنظامی بینالمللی تبدیل شده است.»
این تغییر نتیجه بسته شدن حریم هوایی کشورهایی مانند ایران، عراق، سوریه، لبنان و اردن به دلیل درگیریهای منطقهای است که باعث شده خطوط هوایی پروازهای خود را از طریق افغانستان و عربستان تغییر مسیر دهند.
استفاده از حریم هوایی افغانستان پس از سال ۲۰۲۱ محدود شد زیرا چندین شرکت هواپیمایی بزرگ به دلیل وضعیت امنیتی پروازهای خود را از فراز این کشور به حالت تعلیق درآوردند. با این حال، آصفی توضیح داد که «بهبود قابل توجه ثبات داخلی به ادغام مجدد حریم هوایی افغانستان در مسیرهای پروازی بینالمللی، با آمادگی کامل برای ارائه امکانات فنی و ناوبری، کمک کرده است.»
طبق برآوردهای وزارتخانه، در سال ۲۰۲۴ میلادی افغانستان تقریباً ۱۰۰ تا ۱۲۰ پرواز در روز را ثبت کرد که نشاندهنده افزایش تدریجی است که با کاهش محدودیتها در سال ۲۰۲۳ آغاز شد.
دولت افغانستان چگونه از حریم هوایی خود درآمد کسب میکند؟
به گفته منابع آگاه در وزارت حمل و نقل و هوانوردی، دولت افغانستان برای هر هواپیما ۷۰۰ دلار هزینه ترانزیت ثابت دریافت میکند. به دلیل تحریمهای بینالمللی و مسدود شدن حسابهای دولتی، این هزینهها از طریق واسطههای بینالمللی جمعآوری و قبل از انتقال به افغانستان در حسابهای واسطه واریز میشوند.
آصفی تصریح کرد: «ما رویههایی را برای تشویق خطوط هوایی به استفاده از آسمان خود تسهیل کردهایم و درآمد حاصل از آن به توسعه زیرساختهای هوانوردی غیرنظامی و حمایت از اقتصاد ملی اختصاص مییابد.»
این تسهیلها شامل هماهنگی با سازمان بینالمللی هوانوردی غیرنظامی (ایکائو) میشود. مسیرهای هوایی خاص، مانند P500 و G500، در ارتفاعات بالا (30،000 تا 40،000 فوت) برای جلوگیری از زمینهای کوهستانی استفاده میشوند. با توجه به عدم وجود سیستمهای کنترل ترافیک هوایی مرکزی مدرن از سال 2021، برای مدیریت حرکات هواپیماها به ارتباطات ماهوارهای و هماهنگی با حریم هوایی کشورهای همسایه (پاکستان و ترکمنستان) متکی هستند.
وی گفت: «دو شرکت هواپیمایی داخلی و هفت شرکت هواپیمایی خارجی پروازهای مستقیم از مبدا و مقصد افغانستان انجام میدهند و موقعیت این کشور را به عنوان یک مرکز هوانوردی منطقهای تقویت میکنند.»
ناظران معتقدند که استفاده از حریم هوایی افغانستان توسط شرکتهای هواپیمایی بینالمللی، حتی در غیاب به رسمیت شناختن رسمی دیپلماتیک دولت فعلی، نشاندهنده به رسمیت شناختن عملی وضعیت پایدار امنیتی و نهادمندی افغانستان است. این تغییر نشان میدهد که چگونه منافع اقتصادی، در برخی موارد، میتوانند بر حساسیتهای سیاسی غلبه کنند.
طبق برآوردهای این وزارتخانه، درآمد حاصل از ۱۰۰ تا ۱۲۰ پرواز در روز در سال ۲۰۲۴ تقریباً به ۱۷.۵ میلیون دلار در سال رسید. تا ژوئن ۲۰۲۵، درآمد حاصل از ۲۸۰ تا ۳۵۰ پرواز در روز به ۱.۳۷ تا ۱.۷۲ میلیون دلار در هفته خواهد رسید و پیشبینی میشود درآمد سالانه بین ۳۰ تا ۳۵ میلیون دلار باشد.
آصفی تأکید کرد که این درآمدها «منبع مهمی از درآمد در بحبوحه چالشهای اقتصادی هستند، اما در مقایسه با نیازهای کلی محدود هستند.»
افغانستان ۲۷ فرودگاه، از جمله پنج فرودگاه بینالمللی کابل، هرات، مزار شریف، قندهار و جلالآباد را اداره میکند.
منبع: الجزیره
