گران قدرترین مردم کیست؟/ یک سوم همزیستی نادیده گرفتن خطای دیگران است/ با نیکی چیره گشتن، فضیلت است/ «مروّت»، فهم عميق دين و نيك اندازه گيرى در زندگى است؛ 20 حدیث اخلاقی از امام باقر (ع):

شفقنا- امام محمد باقر (ع) در سخنان خود دستورالعمل هایی برای بهتر زندگی کردن دارند که توجه به آنها می تواند در موارد مختلف برای ما راهگشا باشد.

20 حدیث از مجموعه احادیث ایشان توسط شفقنا انتخاب شده است که پیش روی مخاطبان قرار می گیرد:

صَلاحُ شَأنِ التَّعايُشِ وَالتَّعاشُرِ ۴ مِثلُ مِكيالٍ ثُلثاهُ فِطنٌ وثُلثُهُ تَغافُلٌ.

سامان يافتن همزيستى و معاشرت به پيمانه اى ماند كه دو سومش هوشمندى و يك سومش ناديده گرفتن (خطاى ديگران) است. (بحار الأنوار : ۷۴/ ۱۶۷/ ۳۴)

الغَلَبَةُ بِالخَيرِ فَضيلَةٌ، وَبِالشَّرِّ جَهلٌ.

با نيكى چيره گشتن، فضيلت و با شرارت، سفاهت است.(نزهة الناظر : ۱۰۱/ ۲۳)

وَقيلَ لَهُ عَلَيهِ السَّلامُ: مَن أعظَمُ النّاسِ قَدرًا ؟ فَقالَ: مَن لا يَرَى الدُّنيا لِنَفسِهِ قَدرًا.

به امام باقر عليه السلام گفته شد: گران قدرترين مردم كيست ؟ فرمود: آن كه دنيا را بهاي خود نبيند.(بحار الأنوار : ۷۸/ ۱۸۸/ ۳۶)

صَمتُ الأَدیبِ عِندَ اللّهِ أفضَلُ مِن تَسبیحِ الجاهِلِ

سكوت ادب آموخته، نزد خدا برتر از تسبیح نادان است. (اعلام الدین: ۹۶)

لا یكونُ العَبدُ عالِمًا حَتّى لا یكونَ حاسِدًا لِمَن فَوقَهُ، ولا مُحَقِّرًا لِمَن دونَهُ

بنده دانشمند نباشد، مگر آنكه بر بالاتر از خود حسد نورزد و فروتر از خود را خوار نشمرد. (_{تحف العقول :} 429₎

یابنَ الأیامِ الثَّلاثِ، یومُكَ الَّذی وُلِدتَ فیهِ، و یومُكَ الَّذی تَنزِلُ فیهِ قَبرَكَ، ویومُكَ الَّذی تَخرُجُ فیهِ إِلى رَبِّكَ، فَیا لَهُ مِن یومٍ عَظیمٍ

اى فرزندِ روزهاى سه گانه: آن روز كه در آن زاده شدى، آن روز كه در قبرت فرود مى آیى و آن روز كه به سوى پروردگارت بیرون مى آیى . اى واى بر او از آن روز بزرگ! (_{تحف العقول :} 429₎

شَرُّ الآباءِ مَن دَعاهُ البِرُّ إلَى الإِفراطِ، وشَرُّ الأَبناءِ مَن دَعاهُ التَّقصیرُ إلَى العُقوقِ

بدترین پدر، كسى است كه نیكى كردن، او را به زیاده روى وا دارد و بدترین فرزند، كسى است كه كوتاهى كردن، او را به نافرمانى و آزردن [ پدر] وا دارد. (_{تاریخ الیعقوبی: ج ۲ ص ۳۲)}

إنَّ اللّهَ یبغِضُ الفاحِشَ المُتَفَحِّشَ

خداوند شخص ناسزا گوى بد دهن را دشمن دارد. (_{الكافی: ۲/ ۳۲۴/ ۴)}

بادِرْ بانتِهازِ البُغیةِ عِندَ إمكانِ الفُرصَةِ، و لا إمكانَ كَالأیامِ الخالِیةِ مَع صِحَّةِ الأبدانِ

چون فرصت دست دهد به سوى هدف خود بشتاب، و هیچ فرصتى مانند روزهاى فراغتِ همراه با تندرستى نیست. (_{تحف العقول : ۲۸۶)}

لَمّا سُئلَ عَنِ النِّكاحِ ـ: مَن خَطَبَ إلَیكُم فَرَضِیتُم دِینَهُ و أمانَتَهُ فَزَوِّجُوهُ «إلاّ تَفعَلُوهُ تَكُنْ فِتنَةٌ فِی الأَرضِ و فَسادٌ كَبیرٌ

امام باقر (ع) در پاسخ به سؤال از ازدواج ـ فرمود: هرگاه كسى از دختر شما خواستگارى كرد و دیندارى و امانتدارى او را پسندیدید، به او همسر دهید كه «اگر چنین نكنید فتنه و فساد بزرگى در روى زمین پدید آید.(_{الكافی : ۵/ ۳۴۷/ ۱)}

البِرُّ و صَدقَةُ السِّرِّ ینفِیانِ الفَقرَ

نیكى كردن و صدقه نهانى، فقر را از بین مى برند. (_{بحار الأنوار : ۷۴/ ۸۱/ ۸۳)}

تَخَلَّصْ إلى إجمامِ القَلبِ بِقِلَّةِ الخَطَأِ

با كم كردن خطا، به آسایش دل دست یاب. (_{تحف العقول : ۲۸۵)}

مَن قَضیٰ لِأَخیهِ المُؤمِنِ حاجَةً كَتَبَ اللّهُ بِها عَشرَ حَسَناتٍ، ومَحا عَنهُ عَشرَ سَیئاتٍ، ورَفَعَ لَهُ بِها عَشرَ دَرَجاتٍ، وكانَ عِدلَ عَشرِ رِقابٍ وَصَومِ شَهرٍ واعتِكَافِهِ فِی المَسجِدِ الحَرامِ

هر کس حاجتی را از برادر دینی اش برآورد، خداوند در برابر آن، ده حسنه برایش می نویسد و ده سیئه را از او پاک می کند و ده درجه او را بالا می برد و برابر با آزاد کردن ده بنده و یک ماه روزه و اعتکاف او در مسجد الحرام است. (_{المؤمن: ص ۵۰ ح ۱۲۰} )

لا شَفیعَ لِلمَرأَةِ أنجَحُ عِندَ رَبِّها مِن رِضا زَوجِها

براى زن، هیچ شفیعى نزد پروردگارش نجات بخش تر از رضایت شوهرش نیست. (_{الخصال: ص ۵۸۸ ح ۱۲)}

إنَّ اللّهَ تَعالى أشَدُّ فَرَحاً بِتَوبَةِ عَبدِهِ مِن رَجُلٍ أضَلَّ راحِلَتَهُ وزادَهُ فی لَیلَةٍ ظَلماءَ فَوَجَدَها، فَاللّهُ أشَدُّ فَرَحاً بِتَوبَةِ عَبدِهِ مِن ذلِكَ الرَّجُلِ بِراحِلَتِهِ حینَ وَجَدَها

شاد شدن خداوند از توبه بنده اش بیشتر است تا شاد شدن مردى كه در شبى تار، شتر و ره توشه خود را گم كند و سپس آن را بیابد. خداوند از توبه بنده خود شادتر مى شود تا شاد شدن آن مرد از پیدا كردن شترش. (_{الكافی: ج ۲ ص ۴۳۵ ح ۸} )

مَن صَبَرَ وَاستَرجَعَ وحَمِدَ اللّهَ عز و جل، فَقَد رَضِی بِما صَنَعَ اللّهُ ووَقَعَ أجرُهُ عَلَى اللّهِ

كسى كه [در هنگام مصیبت] شكیبایى كند و «إنا للّه و إنّا إلَیه راجعُون» بر زبان آورد و خداى عز و جل را حمد و سپاس گوید، بى گمان به آنچه خدا كرده، رضایت داده است و اجرش با خداست.(_{الكافی: ج ۳ ص ۲۲۳ ح ۱} )

مَن مَشى فی حاجَةِ أخیهِ المُسلِمِ أظَلَّهُ اللّهُ بِخَمسَةٍ وسَبعینَ ألفَ مَلَكٍ، ولَم یرفَع قَدَما إلاّ كَتَبَ اللّهُ لَهُ حَسَنَةً، وحَطَّ عَنهُ بِها سَیئَةً، ویرفَعُ لَهُ بِها دَرَجَةً، فَإِذا فَرَغَ مِن حاجَتِهِ كَتَبَ اللّهُ عز و جل لَهُ بِها أجرَ حاجٍّ ومُعتَمِرٍ

هر كس براى [رفع] نیاز برادر مسلمانش حركت كند، خداوند با هفتاد و پنج هزار فرشته بر او سایه مى افكند و هر قدمى كه بردارد، خداوند برایش یك كار نیك مى نویسد و یك گناه از او را مى زداید و او را یك درجه بالا مى برد و چون نیاز او را برآورده ساخت [و كارش را انجام داد و مشكل او را حل كرد]، خداوند به ازاى آن برایش اجر حج گزار و عمره گزار را مى نویسد. (_{الكافی: ج ۲ ص ۱۹۷ ح ۳)}

إذا كنتَ في جَنازَةٍ فكُنْ كأنّكَ أنتَ المَحمولُ، و كأنّكَ سَألتَ ربَّكَ الرَّجعَةَ إلَى الدُّنيا لِتَعمَلَ عَمَلَ مَن عاشَ؛ فإنّ الدُّنيا عِندَ العُلَماءِ مِثلُ الظِّلِّ

هرگاه جنازه اى را تشييع مى كنى، چنان باش كه انگار اين تويى كه بر دوش ها حمل مى شوى و گويى از پروردگارت مى خواهى تو را به دنيا باز گرداند، تا همچون كسى كه زنده است كار كنى؛ زيرا كه دنيا در نظر دانايان مانند سايه است. (_{ميزان الحكمه، جلد ۱۱ صفحه: ۱۳۹)}

إنّ هذا اللِّسانَ مِفتاحُ كلِّ خَيرٍ و شَرٍّ، فيَنبَغي للمؤمنِ أن يَختِمَ على لِسانِهِ كَما يَختِمُ على ذَهَبِهِ و فِضَّتِهِ

راستى كه اين زبان، كليد هر خوبى و بدى است. پس، سزاوار است كه مؤمن بر زبان خود مهر زند، همان گونه كه بر [كيسه] زر و سيم خويش مهر مى زند. (_{تحف العقول: ۲۹۸)}

المُروءَةُ: الفِقهُ في الدِّينِ، والصَّبرُ عَلى النَّوائبِ، وحُسنُ التَّقديرِ في المَعيشةِ.

مروّت، فهم عميق دين و شكيبايى بر مصيبت ها و نيك اندازه گيرى در زندگى است.(الخصال: ص۱۲۴ ح۱۲۰ عن الإمام عليّ عليه السلام)