امروز : جمعه 10فروردینماه 1403 | ساعت : 16 : 32

آخرین اخبار

استاد رفیعی: هدایت الهی نیازمند آماده‌سازی نفس است

شفقنا- سخنران حرم حضرت معصومه (س) گفت: هدایت الهی...

نزول قرآن در شب قدر؛ نوشتاری از حجت‌الاسلام علیرضا سبحانی

شفقنا- حجت‌الاسلام علیرضا سبحانی در نوشتاری با عنوان«نزول قرآن...

آرتی: اقامه نماز مسلمانان روسیه در مقابل مجتمع «کروکوس»

شفقنا- اداره دینی مسلمانان روسیه در مقابل مجتمع «کروکوس»...

اعلام برنامه شب های قدر در مسجد جمکران

شفقناقم- مراسم احیای شب های قدر در مسجد جمکران...

القدس: قانون منع تبعیض بر اساس مدل مو در پارلمان فرانسه تصویب شد

شفقنا- پارلمان فرانسه پیش نویس قانونی را تصویب کرد...

خطیب نماز جمعه تهران: همه می‌دانند مشکل کشور «اقتصادی» است

شفقنا- خطیب نماز جمعه تهران گفت: جهش تولید بسیار...

سخنگوی وزارت خارجه حملات رژیم صهیونیستی به سوریه را محکوم کرد

شفقنا- سخنگوی وزارت خارجه حملات هوایی شب گذشته رژیم...

«نهج البلاغه و امام علی (ع)»؛ قدرت در سیره و سخن امام علی (ع)...

شفقنا- استادیار دپارتمان الهیات دانشگاه مفید گفت: نهج البلاغه...

خانجانی در گفت وگو با شفقنا: برخورد امام باقر (ع) با تفکر غالیانه زمینه ساز از بین بردن منشأ غلو شد

شفقنا- یک استاد تاریخ اسلام با اشاره به رواج تفکرات و نحله های انحرافی از جمله جبری گری و غالیان در زمان امام باقر (ع) گفت: امام محمدباقر (ع) نظریه مطلق گرایی در جبر و اختیار را رد کردند که به افراط و تفریط کشیده می شد. برخورد امام باقر (ع) با تفکر غالیانه در آن زمان توانست زمینه ساز خشکاندن و از بین بردن منشأ و نقطه های آغاز انحراف فکری غلو، رشد و ترویج غالیان در این دوره باشد.

حجت الاسلام و المسلمین قاسم خانجانی در گفت وگو با خبرنگار شفقنا با بیان اینکه بحث نحله های فکری و اندیشه های انحرافی در دوران امام باقر (ع) رواج بسیاری داشت، اظهار کرد: یکی از مهمترین علت های آن دامن زدن حکومت امویان به گسترش این نحله ها و انحراف های فکری بود. جبری گری یکی از این انحراف های فکری مهم بود که امویان در دوران قیام امام حسین(ع) و بعد از حادثه کربلا بسیار به آن دامن زدند و علاقه داشتند که این انحراف فکری در جامعه شکل بگیرد و تقویت شود. با گسترش این انحراف، آنها در عمل می توانستند کارهای خلاف و اقدامات خلاف شرع و خلاف دین خود را توجیه کنند.

او تصریح کرد: بعد از قیام کربلا یکی از مواردی که در مجالس متعددی که برای کاروان اسرا ترتیب داده می شد، مورد تاکید و مستمسک قرار می گرفت، این بود که برای توجیه این کشتار و جنایت بی نظیر در تاریخ بشریت به جبری گری متوسل می شدند. به این معنا که بیان می کردند اتفاق رخ داده در کربلا خواست و مشیت خدا بوده و منشأ همه آنها تقدیر است یعنی چون خدا خواسته، اتفاق افتاده است، ما هم بندگان خدا هستیم پس چرا به خواست او راضی نباشیم؟ این یک انحراف فکری بسیار خطرناک بود که هم می توانست حادثه کربلا را زیر سوال ببرد و هم اقدامات بعدی و جنایاتی که در ادامه، حکومت یزید، امویان و در دوره های بعد عباسیان داشتند را توجیه کند.

این استاد تاریخ اسلام با بیان اینکه عباسیان هم این انحراف فکری را دامن زدند، گفت: به همین دلیل مشاهده می شود که در دوران ائمه بعدی تا امام حسن عسکری (ع) نیز این تلاش ها ادامه یافت و از تقویت انحراف فکری جبری گری و تفکرات انحرافی دیگر دست نکشیدند. چه در دوره اموی و چه در دوره عباسی مشاهده می شود که حتی برای این کار هزینه می کنند و عالمان درباری مزدوری را اجیر می کنند برای اینکه با دامن زدن و تقویت این انحراف فکری، توجیه کننده اقدامات و جنایات حکومت ها باشند.

او یکی از اقدامات مهم امام باقر (ع) را مبارزه با این نوع تفکر خواند و افزود: گرچه در نقطه مقابل جبری گری، بحث تفویض مطرح شده بود و در مقابل اشاعره، معتزله قرار داشت، امام باقر (ع) هر دو طرف این انحراف فکری را رد کردند. معتزله به این معناست که تمام اختیار در دست انسان است و خدا نقشی ندارد. در حقیقت امام محمدباقر (ع) نظریه مطلق گرایی در جبر و اختیار را رد کردند که به افراط و تفریط کشیده می شد یعنی چه آن طرفی که بگویند ما هیچ اختیاری نداریم و هر چه هست، مشیت الهی و جبر است و باید به آن تن داد و چه طرفی که می گویند ما اختیار کامل داریم و هر کاری که بخواهیم می توانیم انجام دهیم بدون اینکه خداوند دخالت داشته باشد.

خانجانی با اشاره به اینکه حضرت بحث «لا جبر و لاتفویض» را مطرح کردند که در عقاید ما یک قاعده و قانون شناخته شده است، گفت: ایشان این مفهوم را رواج دادند که انسان در اعمال و کردار خود، نه کاملا بدون اختیار است و نه تمام اعمال و کردار وی از ناحیه خدا و منتسب به خداست بلکه آنچه می خواهد انجام دهد را با اختیار خود انجام می دهد. البته اینکه چه می کند، چطور رفتار می کند و چه تصمیمی می گیرد، در علم و در مقدرات خداوند محفوظ و ثبت شده است و این نه به معنای اجبار و نه به معنای اختیار صد در صدی انسان است.

او بحث دیگری که در آن زمان مطرح بود را غلو و تفکر غالیانه دانست و افزود: تفکر غالیانه به معنای افراط در بیان شخصیت و ویژگی های اخلاقی و شخصی ائمه(ع) است. البته پیش از زمان امام باقر(ع) نیز زمینه هایی تاریخی برای پیدایش این نحله وجود داشت. وقتی امام باقر(ع) دیدند که این افراد به نام شیعه و به عنوان محب و علاقه مندان به اهل بیت(ع) اعمال و حرکاتی از خود نشان می دهند که به هیچ عنوان تناسبی با تکالیف دینی و شرعی مسلمان ها ندارد، عقاید آنها را نیز رد و با آنها مقابله کردند. با موضوع گیری صریح در برابر آنها، پیروان ایشان را دشمنان دین خدا خواندند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ادامه داد: با وجود اینکه این افراد، غالیانی بودند که علاقه خود را در حدی بسیار بالا به ائمه(ع) ابراز می کردند، چون این نوع انحراف فکری منجر به اشتباهات و بدعت هایی نادرست و غیرقابل جبران می شد، با آنها نیز مخالفت کرد. بدعت هایی از این دست که بر فرض اگر کسی به امام در آن اندازه بالا محبت داشته باشد، کفایت می کند و اگر بعضی از فروع دینی را هم انجام ندادید، اشکالی ندارد. تفکر آنها این بود که وجوب نماز و روزه و تکالیف شرعی در آن حد نیست که اگر ترک کردید، خارج از دین محسوب شوید، مشکلی ایجاد شود. موارد دیگری که در بدعت های آنها دیده می شد، این بود که ارتکاب معاصی به طور مثال ازدواج با محارم یا بعضی عقاید مثل انکار معاد جسمانی و مواردی از این قبیل در این تفکر انحرافی تجویز می شد. این بسیار خطرناک بود و هست.

او با بیان اینکه امروز هم به همین شکل است، خاطرنشان کرد: متاسفانه شاید امروزه هم در بخشی از جامعه دچار این انحراف فکری باشیم. بر فرض بعضی ها در برخی محافل از جمله مجالس عزاداری در ماه محرم و رمضان حضور پیدا می کنند و زمان بسیاری صرف می کنند؛ اگر به این دلیل خواب بمانند و برای نماز صبح بیدار نشدند، چندان باکی ندارند. به این دلیل که اهمیت آن کار را بیش از آن حد خود هم قلمداد می کنند و هم ترویج می کنند. این موضوع، افراط در آن نوع نگاه است و دقیقا همان انحراف فکری است که در زمان امام باقر(ع) هم به وجود آمده بود یا تقویت می شد که ایشان با صراحت با آن مقابله کردند. در دوره های بعد هم مشاهده می شود ائمه(ع) با شدت با این نوع تفکر مقابله کردند و حتی بعضی سران این نوع انحراف فکری و سران غلو را نفرین و لعن کردند.

خانجانی با بیان اینکه برخی از این افراد توسط ائمه(ع) مهدور الدم یعنی کسانی که ریخته شدن خون آنها اشکالی ندارد، خوانده شدند، گفت: این سخت گیری به جهت آن انحراف عظیمی بود که این افراد در مسیر مستقیم تبعیت از اهل بیت(ع) ایجاد کرده بودند. این برخورد و موضع گیری امام باقر(ع) در آن زمان می توانست و توانست زمینه ساز خشکاندن و از بین بردن منشأ و نقطه های آغاز انحراف فکری غلو، رشد و ترویج غالیان در این دوره باشد. البته برای دوره های بعد، ائمه بعد هم به همین شکل کار را ادامه دادند.

اخبار مرتبط

پاسخ دیدگاه

لطفا نظر خود را وارد کنید
نام خود را بنویسید