شفقنا – از امام صادق علیه السلام بیش از سایر ائمه حدیث نقل شده و گزارش های متعددی در دست است که امام صادق (علیه السلام) شاگردان خود را بر حسب استعدادشان به تبحر در رشته های مختلف دانش هدایت می کرد.
به گزار ش شفقنا، در دامه برخی از احادیث نق شده از امام صادق (ع) مربوط به عوامل فقر زدایی را بررسی میکنیم:
سكونى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:
پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود: كسى كه در امانتدارى خلاف قرارداد عمل كند از ما نيست.
و پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود: امانتدارى رزق و روزى مىآورد، و خيانت در امانت فقر مىآورد.
(ترجمه فروع کافی ; ج ۵ ص ۳۱۱)
خالد بن نجيح مىگويد:امام صادق عليه السّلام به مردى فرمود:بدان چه خدا روزيت كرده خشنود باش و به آنچه نزد ديگران است چشم مدوز و آرزوى آنچه را از دسترس تو بيرون است مكن زيرا هر كه قناعت ورزيد سير گشت و هر كه قناعت نورزيد روى سيرى نديد،پس بهرۀ خويش را از آخرت طلب كن.امام صادق عليه السّلام فرمود:سودمندترين چيزها براى انسان آن است كه پيش از ديگران عيب خود را دريابد،و سختترين كارها پنهان داشتن فقر و ندارى است،و بىحاصلترين چيزها يكى نصيحت كردن به كسى است كه آن را نپذيرد و ديگر همسايگى است با انسان آزمند،و آسايش بخشترين چيزها نوميدى از مردم است،و نيز فرمود:ناشكيبا و بد خلق مباش و خود را براى تحمّل كسى كه با تو ناهمسوست و بر تو برترى و فضيلت دارد رام گردان،و اگر تو با او مخالفت نكنى فضل او را به رسميت شناختهاى،و هر كه فضلى را براى كسى نشناسد خودكامه خواهد بود.نيز به مردى فرمود:بدان كه هر كس در پيشگاه خداوند تبارك خوارى نورزد ارجمندى نيابد،و هر كه در پيشگاهش تواضع نكند والايى نيابد،و به مردى فرمود:امر دينت را استوار ساز آن گونه كه دنيامداران امر دنياشان را،زيرا دنيا گواهى است زنده كه بدان وسيله آنچه از آخرت نهان است شناخته مىشود،پس آخرت را با آن بشناس و به دنيا جز از سر پندآموزى منگر
(بهشت کافی ; ج ۱ ص ۲۸۷)
از«اسماعيل بن عمار»روايت شده است كه گويد به حضرت صادق-عليه السّلام-عرض كردم:آيا مؤمن،رحمت است؟فرمود: «بله،رجوع مؤمن به برادر مؤمنش براى رفع نياز،خود رحمتى است كه خداوند متعال براى او فرستاد و آن رحمت را سبب و وسيلۀ تقرّبش قرار داده است كه اگر آن نياز را بر آورده سازد،رحمت را پذيرفته و اگر ردّ كند در حالى كه قدرت انجامش را دارد،رحمت و وسيلۀ الهى را باز گردانده است،در اين صورت اين رحمت براى آن فردى كه حاجتش پذيرفته نشده،ذخيره مىگردد» «و اگر براى بر آوردن حاجت برادر مؤمنش حركت كند ولى به مقدار توان،سعى و تلاش ننمايد،به خدا و رسول و مؤمنين خيانت كرده است» «اگر مؤمنى نزد برادر مؤمنش برود و از او حاجتى طلب كند ولى آن يكى با داشتن قدرت،كمكش ننمايد،خداوند متعال او را مبتلا به بر آوردن حوايج دشمنان ما مىكند تا با اين عمل،او را عذاب نمايد» «هر كس مؤمن فقيرى را به خاطر فقر و ندارى،تحقير كند و كوچكش بشمارد،خداوند متعال روز قيامت او را در منظر ديد خلايق،خوار و حقير مىكند و تا ابد دشمنش مىدارد» «كسى كه در حضور او برادر مؤمنش را غيبت كنند،اگر او را يارى نمايد،خداوند منّان در دنيا و آخرت،وى را يارى خواهد كرد و اگر يارى ننمايد با اينكه قدرتش را داشته،خداوند سبحان،هم در دنيا و هم در آخرت،او را خوار و حقير مىكند».
(آیین بندگی و نیایش ; ج ۱ ص ۳۱۴)
رفاعه مىگويد:شنيدم كه امام صادق عليه السّلام مىفرمود:چهار جمله در تورات است كه در كنار آن چهار امر آمده است:هركس براى امر دنيا غمگين شود بر پروردگار خود خشمگين شده است و هركس از مصيبتى كه بر او وارد شده است شكايت كند از پروردگارش شكايت كرده است و هركس به نزد توانگرى بيايد و در برابرش فروتنى كند تا از دنياى او بهرهمند شود دو سوم دينش از بين مىرود و هركس از قاريان قرآن در دوزخ وارد شود از كسانى بوده است كه آيات خداوند را به بازى مىگرفت و چهار جملهاى در كنار آن آمده است اين است:همانگونه كه رفتار كنى با تو رفتار مىشود و هركس چيزى را به تنهايى به دست آورد آن را به خود اختصاص مىدهد[ملك شخصى او مىشود]و هركس مشورت نكند پشيمان مىشود و فقر و ندارى همان مرگ بزرگتر است.
(أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده )
11- امام صادق(عليه السّلام)فرمود:هر كس چهار چيز براى من تعهّد كند من چهار خانه در بهشت براى او تضمين مىكنم،1-انفاق كردن و نترسيدن از فقر و تنگدستى.2-رعايت عدالت در بارۀ مردم در مقابل منافع خويش.3-آشكارا سلام كردن در همه جا.4-ترك مجادله و نزاع اگر چه حقّ با او باشد.
(آداب معاشرت ; ج ۱ ص ۵۷)
