شفقنا- روزنامه مردم سالاری در مطلبی با عنوان« این ویترین مدیریت مسئولان است» اینگونه آورده است:
هوای تهران و اغلب کلانشهرهای کشور، طی روزهای اخیر به حدی آلوده بوده که هشدارهای صادرشدهف نه فقط برای افراد حساس، بلکه برای کل افراد جامعه بوده و بیم آن میرود در دو روز آینده با افزایش آلودگی بویژه در تهران، شاهد ثبت روزهای خطرناک هم باشیم.
روز گذشته میانگین شاخص کیفیت هوای تهران از 165 هم گذشت که بیشترین رقم در یک هفته اخیر بود. از جمعه تا دیروز هوای تهران برای همه ناسالم بوده است. در سایر کلانشهرها هم وضعیت هوا نامناسب بود. از آغاز امسال تا دیروز، تهرانیها فقط 2 روز پاک داشتند و 137 روز هوا ناسالم بوده که 2 روز به حد خطرناک رسیده است. درحالیکه در سال گذشته در همین مدت زمان، 85 روز هوا ناسالم بوده است که نشاندهنده افزایش آلودگی هوا در سال جاری به دلایل مختلف است که انگشت اتهام بیش از همه به سمت سوخت بی کیفیت خودروها نشانه رفته است.
روز گذشته اغلب شهرهای مهم استانهای تهران، البرز و قزوین، همچنین شهرهای همدان، اراک، یزد و اهواز، دارای هوای ناسالم بودند. آنچه این روزها در تهران و سایر کلان شهرها میبینیم ویترینی از مدیریت مسئولان در سالها و دهههای اخیر است. از نیمه دهه 1380 خورشیدی روند صعودی آلودگی هوای تهران و کلان شهرهای دیگر شدت بیشتری به خود گرفت و برای نخستین بار تعطیلی مدارس و حتی ادارات به خاطر آلودگی هوا باب شد. طی این مدت راهکارهای مختلفی برای بهبود آلودگی هوا مطرح و گاه اجرایی شد اما از یک سو ناکافی بودن اقدامات انجام شده و از سوی دیگر، عدم مدیریت واحد در بهبود آلودگی هوا موجب شده این اقدامات ناکام بماند.
حمل و نقل عمومیدر شهرهای بزرگ به میزان کافی گسترش نیافته است. کیفیت خودروهای تولیدی و سوخت مصرفی آنها مناسب نیست. کمبود گاز در نیمه دوم سال موجب افزایش استفاده از گازوئیل و مازوت در نیروگاهها و کارخانهها میشود. استفاده از خودروی شخصی و همچنین تاکسیهای اینترنتی به شدت افزایش یافته و تعداد بیشماری خودروهای تک یا دوسرنشین در خیابانها تردد میکنند که حاصل عدم توجه به اصل مهم توسعه حمل و نقل عمومیاست. همه این موارد دست به دست هم داده تا اوضاع آلودگی هوای تهران و سایر کلان شهرهای کشور بدتر و بدتر شود.
نامه اعضای شورای شهر به سران قوا
در چنین شرایطی عضو شورای شهر تهران از نگارش نامهای با امضای همه اعضای شورا خطاب به سران سه قوه در مورد وضعیت آلودگی هوای تهران خبر داد؛ آن هم در روزی که مهمترین اقدام اعضا، تغییر نام تعدادی از کوچهها و خیابانهای شهر بوده است تا نشان دهند به جز نامه نگاری، اقدام مهم دیگری در دستور کار اعضای شورای نیست! علی اصغر قائمیدر تذکر پیش از دستور خود با بیان اینکه در شرایط سخت آلودگی هوا قرار داریم و نامهای با امضاء اعضا، خطاب به روسای قوای سه گانه کشور نوشته شده است، گفت: در این نامه آوردهایم که شهروندان تهران در سال جاری تنها دو روز هوای پاک تنفس کردند و این در حالیست که تعداد روزهای ناسالم به بیش از ۱۳۰ روز رسیده است و بنا به گفته مسئولان سالانه ۲۶ هزار نفر در کشور به علت عوارض ناشی از آلودگی هوا جان خود را از دست میدهند. وی با بیان اینکه این روزها وضعیت آلودگی هوای تهران بحرانیتر شده است، گفت: تولید ۶۰ درصد از ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون توسط منابع متحرک همچون خودرو و موتورسیکلت است و تجارب موفق سایر کشورها نشان میدهد که غلبه بر این مشکل غیرقابل دسترس نیست و میتوان با هماهنگی دستگاهها نسبت به بهبود اوضاع اقدام کرد. به گونهای که توسعه مترو و حمل و نقل پاک، اسقاط خودروهای فرسوده و جایگزینی موتورهای برقی میتواند نقش موثری در کاهش هوا داشته باشد. این عضو شورای شهر تهران افزود: همچنین در این نامه به مسئله عدم اهتمام ۲۶ دستگاه تاکید و اعلام کردیم که اگر همه دستگاهها هماهنگ نباشند امیدی به بهبود وضعیت هوا نیست و همچنین چند پیشنهاد دادیم که یکی از آنها کمک به اسقاط واقعی خودروها است. وی در مورد ادامه پیشنهادات گفت: توسعه زیرساخت ناوگان حمل و نقل عمومی با تزریق یکهزار واگن مترو و ۴۰۰۰ اتوبوس به تهران، کمک به تسهیل ورود خودرو و موتورهای برقی، برخورد قاطع با خاطیان و ترک فعل دستگاههای متولی از درخواستهای ما در این نامه بود. قائمیدر پایان افزود: ما اعضای شورا به عنوان نمایندگان مردم ضمن عرض پوزش از مردم تهران بابت استنشاق چنین هوایی از سران قوای کشور میخواهیم که با صدور دستوراتی عاجل به بهبود وضعیت هوای تهران کمک کنند.
مشکلی به نام فقدان مدیریت واحد
در همین راستا پایگاه خبری نورنیوز وابسته به شورای عالی امنیت ملی در گزارشی به موضوع آلودگی هوا پرداخت و نوشت: آلودگی هوا به یکی از جدیترین چالشهای کشور تبدیل شده که نه تنها بر سلامت جسم و روان شهروندان بهخصوص در کلانشهرها آسیبهای جدی وارد میکند، بلکه هزینههای بالاسری اقتصادی و اجتماعی آن نیز گزاف است. در این شرایط مردم چشم انتظار عملکرد متولیان و مسئولان ذیربط برای اصلاح سیاستهای شهری و محیط زیستی بهمنظور رفع جدی و پایدار این معضل هستند اما اولین و سریعترین روشی که متولیان این حوزه با وجود تأکید رئیسجمهور بر «عدم تعطیلی» در پیش گرفتهاند، تعطیل کردن مدارس و… است. حال آنکه حتی اگر اقدام به تعطیلی هم نشود، ادامه فعالیت روزمره در چنین شرایطی که طبیعتاً باعث بروز مشکلات سلامتی در افراد میشود، میزان کیفیت عملکرد و بهرهوری آنها را نیز کاهش میدهد.
این گزارش میافزاید: بهنظر میرسد معضل آلودگی هوا تبدیل به کلاف سردرگمیشده که سر رشته آن هم از دست مردم و هم متولیان امور در این حوزه، خارج شده است. با اینکه کارشناسان بارها اظهار کردهاند که راهحل این معضل در گرو اجرای «قانون هوای پاک» است، اما مسئولین و حتی مردم بیشتر گفتار درمانی را به عنوان راهحل اتخاذ کردهاند. قانون هوای پاک در ۲۵ تیرماه ۱۳۹۶ به تصویب مجلس رسید و توسط رئیس جمهور وقت به دستگاهها ابلاغ شد. با گذشت بیش از ۵ سال از ابلاغ این قانون اما؛ آلودگی هوای امروز کلانشهرها بهوضوح نشان میدهد که نه تنها این اقدامات کافی نبوده بلکه واگذاری اختیارات به برخی نهادها و ترک فعل آنها در کنار عدم مشارکت شهروندان برای حل این معضل اوضاع را بدتر کرده است. سازمان حفاظت محیط زیست نیز که ناظر بر اجرای قانون هوای پاک است و بر اساس ماده ۲۷ آییننامه اجرایی این قانون موظف است گزارش شیوه اجرا و عملکرد این آییننامه را در مقاطع زمانی ششماهه به هیئت دولت ارائه کند؛ تاکنون طَرفی نبسته است. در ادامه این گزارش آمده است: بدتر آنکه در خلاء اجرای قانون هوای پاک، آلایندههای جدید بهروز شدهای مثل دیاکسید گوگرد نیز بلای جان کلانشهرها شدهاند که این نشان میدهد غایب بزرگ این حوزه یعنی سازمان محیط زیست که عهدهدار ۴۶ وظیفه است عملکردی ناکافی داشته است. در کنار سهم متولیان و دستگاهها، میزان پایین مشارکت شهروندان در حل مسائل مربوط به محیط زیست و بهخصوص آلودگی هوا بهعنوان مهمترین گروه هدف متأثر از پیامدهای آن نیز این روزها به شدت محسوس است. هوای خاکستری این روزهای کلانشهرها نشان میدهد که اصلاح شرایط کنونی و رفع معضل آلودگی هوا گره کوری است که فقط با برگزاری جلسههای پیدرپی کمیته اضطرار باز نمیشود و نیاز به یک اقدام و همکاری ملی، پیوسته و مستمر توسط دستگاهها و مردم دارد. تجربه ستاد ملی مقابله با کرونا در اوج بحران این بیماری ثابت کرد که مدیریت آلودگی هوا در کشور نیز نیازمند قرارگاهی واحد و ملی است تا با استفاده از نیروهای نخبه و توان شرکتهای دانشبنیان به جای کاغذبازیهای کماثر، بتواند گره از کلاف سردرگم آلودگی هوای کلانشهرها باز کند.
مردم، چشم انتظار اقدام عاجل مسئولان
در چنین شرایطی، کاری از دست مردم بر نمیآید جز اینکه دعا کنند بادی بوزد و آلودگی را کاهش دهد و البته چشم انتظار اقدام عاجل مسئولانی باشند که نتیجه عملکرد آنها چنین وضعیتی را برای هوای کلان شهرها ایجاد کرده است. مروری بر عملکرد گذشته مسئولان نشان میدهد نمیتوان امید داشت با تداوم شرایط کنونی شاهد رفع مشکل آلودگی هوا باشیم؛ مگر آنکه چرخشی محسوس در سیاستها ایجاد شود.
