شفقنا- حبیب الله عباسی؛ استاد حسین نصر اصفهانی مدارا و قائل بودن به حق اظهار نظر برای مردم را از شاخصههای مهم سیره اجتماعی حضرت محمد صلی الله علیه و آله دانست و گفت: علماء دین و افرادی که در کشورهای منتسب به اسلام مسئولیت دارند، باید با تمسک به روش آن حضرت زمینه جذب جوانان به دین را فراهم کنند.
این استاد دروس خارج حوزه علمیه در گفت و گو با شفقنا تصریح کرد: یکی از شاخصه های مهم سیره پیامبر(ص)در مواجهه با مردم احترام به نظر جمع بود؛ در جریاناتی مانند جنگ احد با اینکه نظر پیامبر این بود که در داخل مدینه بمانند و از همانجا با دشمن برخورد کنند، اما اکثریت یاران ایشان پیشنهاد کردند که برای رویارویی با سپاه دشمن از شهر خارج شوند. پیامبر به نظر آنها احترام گذاشت و طبق پیشنهاد آنان عمل کرد.
وی ادامه داد: هرکجا که بحث وحی و وضع قانون از طرف پروردگار مطرح نبود، پیامبر حق اظهار نظر را برای مردم محفوظ میدانستند و اجازه میدادند مردم اظهار نظر کنند؛ مثلا در جنگ بدر پیامبر(ص) در جایی محلی آمد. یکی از اصحاب خدمت ایشان رسید و گفت اینجا به امر خدا فرود آمدید یا نظر خودتان است؟ حضرت گفتند نظر خودم است. آن شخص گفت اینجا به چند دلیل جای مناسبی نیست و به منطقه دیگری برویم. حضرت نظر او را پذیرفتند.
پیامبر(ص) از قدرت سیاسی برای ایمان آوردن پیروان سایر ادیان استفاده نکرد
آقای نصراصفهانی، توجه به حقوق مردم را یکی دیگر از شاخصههای مهم سیره اجتماعی پیامبر خاتم دانست و تصریح کرد: حضرت محمد صلی الله علیه و آله، در روزهای آخر عمر شریفشان به سختی در مسجد مدینه حاضر شدند و خواستند همه مهاجر و انصار حضور یابند. پس از ایراد سخنانی فرمودند اگر کسی حقی بر گردن من دارد این حق را مطالبه کند. آنچنان که در تاریخ نقل می کنند، حضرت اصرار بر این مطلب کردند و گفتند رسوایی در این دنیا راحت تر از رسوایی در آخرت است. ایشان با اصرار خود مردم را تشویق به مطالبه حق خود حتی در مورد خودشان کردند.
وی به حضور کفار و پیروان سایر ادیان در جامعه تحت مدیریت پیامبر گرامی اسلام اشاره کرد و گفت: پیامبر(ص) با اینکه در آن جامعه قدرت داشت، اما از قدرت سیاسی خود برای ایمان آوردن پیروان سایر ادیان استفاده نکرد. حضرت میخواستند مردم با آگاهی و علم دین او را مورد ارزیابی قرار دهند.
وی افزود: یکی از افرادی که همواره متعرض پیامبر میشد و گاهی نسبت به ایشان بد زبانی میکرد، در جریان فتح مکه فرار کرد. با او صحبت کردند، نزد پیامبر آمد. پیامبر به او گفت وقت آن نشده که ایمان بیاوری؟ گفت یک ماه فرصت میخواهم تا برای ایمان آوردن به دین شما فکر کنم. پیامبر به او گفت سه ماه به تو وقت می دهم تا برای ایمان آوردن فکر کنی.
آقای نصر اصفهانی از مدارا با مردم به عنوان یکی دیگر از مهمترین شاخصههای سیره اجتماعی پیامبر گرامی اسلام(ص) یاد کرد و گفت: پیامبر(ص) با همه حتی با دشمنان خود به مدارا رفتار میکردند و میفرمودند: « أمَرَني رَبّي بِمُداراةِ النّاسِ كَما أمَرَني بِأداءِ الفَرائضِ»؛ یعنی پروردگارم، همان گونه كه مرا به انجام واجبات فرمان داده ، به مدارا كردن با مردم نيز فرمان داده است. تا جایی که دشمنان دست به جنگ نمی زند پیامبر با آنها مدارا می کرد و بسیاری از مردم جذب مدارای پیامبر شدند.
وی ادامه داد: اگر مخالفان دارای کمالات و فضائلی بودند حضرت رسول(ص) آنها را به خاطر آن کمالات مورد احترام قرار می داد. معروف است که بعد از شکست خوردن طائفه حاتم طائی، افرادی از آنها از جمله دختر حاتم توسط سپاه اسلام اسیر شدند. دختر حاتم همین که پیامبر را دید گفت پدر من «حاتم طائي» شخصي آزاد مرد و سخی بود و به بي پناهان پناه ميداد، اسيران را آزاد ميكرد، مهمان نواز بود، در برخورد با افراد، بلند سلام میكرد. در رفع نياز نيازمندان ميكوشيد». پيامبر(ص) فرمود: «ای دخترك اين صفات از صفات مؤمنان راستين است. اگر پدرت مسلمان بود، براي او طلب آمرزش و رحمت ميكردم ولي من اخلاق نيك را دوست دارم چنانكه خداوند دوست دارد». سرانجام پیامبر به خاطر صفات پدر این دختر او را آزاد کرد و گفت او را احترام کنند.
آقای نصر اصفهانی گفت: نمونه ای نداریم که حضرت با مخالفان اعتقادی خود برخورد کرده باشد. همه جا بحث و گفتگو بوده و به صرف مخالفت اعتقادی کسی مورد غضب و برخورد سلبی پیامبر قرار نگرفته است. پیامبر از خشونت دوری می کرد و اخلاق ایشان در کنار مدارای و احترام به فضائل اخلاقی افراد سبب شد عده زیادی در مدت زمان کوتاهی شیفته مرام و مسلک او شوند.
این استاد دروس خارج حوزه علمیه تصریح کرد: متاسفانه جوامع اسلامی از سیره حضرت محمد صلی الله علیه و آله دور هستند. برخی از جوامع اسلامی امروز به عنوان دین به میدان آمدهاند اما اینها اهل مدارا و مذاکره منطقی با مخالفان و حتی مردم خود نیستند. بعضا با خشونت با مردم برخورد می کنند. گروهی از جوامع هم اسما اسلامی هستند و به شیوه سکولار حکومت می کنند و در هر صورت این جوامع از سیره پیامبر دورند.
آقای نصر اصفهانی تصریح کرد: داعیه داران دین از روحانیت تا عالمان دینی تا سردمداران حکومتهای منتسب به اسلام همه مسئولیت دارند که بر اساس سیره پیامبر(ص) عمل کنند. رفتار کسانی که به اسلام منسوبند امروز مورد توجه جوامع بشری است. اگر این افراد به شیوه پیامبر عمل کنند مردم همچون صدر اسلام به این دین گرایش پیدا می کنند و الا تصویر نامناسب و مغایر با واقعیت در ذهن آنها شکل می گیرد.ص