شفقنا- حجت الاسلام والمسلمین سید مهدی محمودی در مطلبی با عنوان «زیارت عاشورا، از آغاز تا امروز» که در اختیار شفقنا قرار داده،این گونه آورده است:
بخش دوم: زیارت عاشورا، حدیث قدسی
نکتۀ بسیار مهم دربارۀ زیـارت عاشـورا این است که بر اساس نقـل دومِ شیخ طوسی قدسسره از امام صادق علیهالسلام، زیـارت عاشـورا «حدیث قدسی» است. حدیث قدسی سخن یا مضمونی است که رسول خدا صلیاللهعلیهوآله یا سایر انبیا و اوصیا علیهمالسلام آن را از جانب خداوند متعال گزارش کرده باشند؛ حدیث قدسی با آیات قرآن تفاوت دارد؛ قرآن تحدّی دارد ولی احادیث قدسی تحدّی ندارند.
در مصباحالمتهجد پس از نقل زیارت عاشورا و دعای پس از آن، از قول صفوان میخوانیم که امام صادق علیهالسلام به او فرمودند:
«تَعَاهَدْ هذِهِ الزِّيَارَةَ، وَ ادْعُ بِهذَا الدُّعَاءِ، وَ زُرْ بِهِ، فَإِنّي ضَامِنٌ عَلَى اللَّهِ تَعالى لِكُلِّ مَنْ زَارَ بِهذِهِ الزِّيَارَةِ، وَ دَعَا بِهذَا الدُّعَاءِ مِنْ قُرْبٍ أَوْ بُعْدٍ، أَنَّ زِيَارَتَهُ مَقْبُولَةٌ، وَ سَعْيَهُ مَشْكُورٌ، وَ سَلَامَهُ وَاصِلٌ غَيْرُ مَحْجُوبٍ، وَ حَاجَتَهُ مَقْضِيَّةٌ مِنَ اللَّهِ تَعالى بَالِغاً مَا بَلَغَتْ وَ لَا يُخَيِّبُهُ.
يا صَفْوَانُ! وَجَدْتُ هَذِهِ الزِّيَارَةَ مَضْمُونَةً بِهذَا الضَّمَانِ عَنْ أَبِي، وَ أَبِي عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّبْنِ الْحُسَيْنِ مَضْمُوناً بِهذَا الضَّمَانِ، وَ عَلِيُّبْنُ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ الْحُسَيْنِ مَضْمُوناً بِهذَا الضَّمَانِ، وَ الْحُسَيْنُ عَنْ أَخِيهِ الْحَسَنِ مَضْمُوناً بِهذَا الضَّمَانِ، وَ الْحَسَنُ عَنْ أَبِيهِ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ مَضْمُوناً بِهذَا الضَّمَـانِ، وَأَمِيرُالْمُؤْمِنِينَ عَنْ رَسُـولِ اللَّهِ مَضْمُـوناً بِهذَا الضَّمَـانِ، وَ رَسُولُ اللَّهِ عَنْ جَبْرَئِيلَ مَضْمُوناً بِهذَا الضَّمَانِ، وَ جَبْرَئِيلُ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ مَضْمُوناً بِهذَا الضَّمَانِ.
وَ قَدْ آلَى اللَّهُ عَلى نَفْسِهِ عَزَّ وَجَلَّ أَنَّ مَنْ زَارَ الْحُسَيْنَ بِهذِهِ الزِّيَارَةِ مِنْ قُرْبٍ أَوْ بُعْدٍ، وَ دَعَا بِهذَا الدُّعَاءِ قَبِلْتُ مِنْهُ زِيَارَتَهُ، وَ شَفَّعْتُهُ فِي مَسْأَلَتِهِ بَالِغاً مَا بَلَغَتْ، وَ أَعْطَيْتُهُ سُؤْلَهُ، ثُمَّ لَا يَنْقَلِبُ عَنِّي خَائِباً، وَ أَقْلِبُهُ مَسْرُوراً قَرِيراً عَيْنُهُ بِقَضَاءِ حَاجَتِهِ، وَ الْفَوْزِ بِالْجَنَّةِ، وَ الْعِتْقِ مِنَ النَّارِ، وَ شَفَّعْتُهُ فِي كُلِّ مَنْ شَفَعَ، خَلَا نَاصِبٍ لَنَا أَهْلَ الْبَيْتِ. آلَى اللهُ تَعالى بِذلِكَ عَلى نَفْسِهِ، وَ أَشْهَدَنَا بِمَا شَهِدَتْ بِهِ مَلَائِكَةُ مَلَكُوتِهِ عَلى ذلِكَ.» (مصباحالمتهجد، الشیخ الطوسي، ص ۷۸۱ )
صفوان گفت: امام صادق علیهالسلام به من فرمودند:
«[به خواندن این زیارت] مواظبت کن و این دعا [دعای بعد از زیارت عاشورا] را بخوان! زیرا من از جانب خدای تعالی ضمانت میکنم، هرکس با این زیارت [امام حسین علیهالسلام را] از نزدیک یا دور زیارت کند و با این دعا [خدا را] بخواند، زیارتش مقبول است و از کوشش او سپاسگزاری میشود؛ سلامش بدون مانع [به امام حسین علیهالسلام] میرسد؛ حاجتش به هر مقدار که باشد، از ناحیۀ خداوند برآورده میشود و خدای متعال او را ناامید نمیکند.
ای صفوان! پدرم [نیز] از پدرش علیبن الحسین با همین ضمانت؛ امام حسین از برادرش امام حسن با همین ضمانت؛ امام حسن از پدرش امیرالمؤمنین با همین ضمانت؛ امیرالمؤمنین از رسول خدا با همین ضمانت؛ رسول خدا از جبرئیل با همین ضمانت و جبرئیل از خدای عزوجل با همین ضمانت.
خداوند عزوجل به نفْسِ خودش قسم یاد کرده است که هرکس امام حسین را با این زیارت، از نزدیک یا دور زیارت کند و [خدا را] با این دعا (دعای صفوان) بخوانـد، زیارتش را قبـول میکنـم و در مورد درخواستش _ هر مقداری که باشد _ شفاعت دربارۀ او را میپذیرم و آنچه میخواهد به او میبخشم. آنگاه ناامید از نزد من بازنمیگردد؛ او را بازمیگردانم در حالی که در اثر برآورده شدنِ حاجتش و رستگاری با [بهدست آوردن] بهشت و آزادی از آتش [جهنم]، چشمانش روشن و شادمان است؛ همچنین برای هرکس شفاعت کند، شفاعتش را میپذیرم؛ [سپس امام صادق علیهالسلام فرمود:] بهجز کسانی که با ما اهلبیت دشمنی میکنند. خداوند به این مطلب بر نفْسِ خویش قسم یاد کرده و ما را به آنچه (این مطلب) که فرشتگانِ ملکوتش گواهِ آن بودهاند، گواه قرار داده است.»
تبیین حدیث قدسیبودنِ زیارت عاشورا
زیارت عاشورا همانند سایر احادیث قدسی نیست که اینگونه نقل شده باشد: «قالَ اللّهُ تَعالی: اَلسّلامُ عَلَیْكَ یا أباعَبْدِاللهِ …»؛ اما از آنجا که در روایتِ معتبرِ صفوان، از امام محمد باقر علیهالسلام، نقل شده است که فرمودند: «وَجَدْتُ هذِهِ الزِّيَارَةَ مَضْمُونَةً بِهذَا الضَّمَانِ عَنْ أَبِي …»؛ یعنی: «این زیارت را با همین ضمانت از [ناحیۀ] پدرم یافتم …» و پدران بزرگوار ایشان علیهمالسلام نیز با همین ضمانت از ناحیۀ پدرانشان و سپس از رسول خدا علیهمالسلام یافتهاند، معلوم میشود الفاظِ این زیارت را امام باقر علیهالسلام انشاء نکرده است و پیش از آنحضرت، این الفاظ را پدران بزرگوارش از رسول خدا علیهمالسلام آموخته بودهاند.
اکنون این پرسش مطرح میشود که آیا زیارت عاشورا از ناحیۀ قدس ربوبی به پیامبر مکرّم صلیاللهعلیهوآله تعلیم شده یا اینکه رسول خدا صلیاللهعلیهوآله خود این زیارت را انشاء کرده و خداوند متعال برای آن آثاری قرار داده است؟
با دقت در کلمۀ «وَجَدْتُ» در روایت صفوان، چنین فهمیده میشود که زیارت عاشورا را پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله نزد جبرائیل علیهالسلام و او هم نزد خداوند متعال یافته است؛ ظهورِ این عبارت میفهماند که زیارت عاشورا از ساحت قدس ربوبی به رسول خدا صلیاللهعلیهوآله تعلیم شده است. (بنگرید به: شفاءالصدور في شرح زیارة العاشور، الطهراني، ج ۱، ص ۱۲۴ )
پاسخ به یک اشکال
اگر کسی اشـکال کند که برخی از عبـارتهـای زیـــارت عاشــورا مانند: «بِأبی أنْتَ وَ أُمّی» با حدیث قدسی بودنِ آن منافات دارد و معنی ندارد که خداوند متعال با چنین کلامی امام حسین علیهالسلام را خطاب فرماید؛ در پاسخ میگوییم: عبارتهای زیارت عاشـورا، تعلیـم به بندگان است؛ مانند آیۀ شریفۀ «إِیّا كَ نَعْبُدُ وَ إِیّاكَ نَسْتَعینُ» که تعلیم است و با کلام الله بودنِ آن منافات ندارد.
برکات دنیوی و اخروی زیارت عاشورا
زیارت عاشورا به دلیل اینکه «حدیث قدسی» است و چنین آثار مهمی در زیارتِ با آن، در حدیث معتبر از ناحیۀ خداوند متعال تضمین شده، یک زیارت بینظیر است و در میان دعاها و زیارتها مشابه ندارد؛ به همین دلیل است که شیعیان از زمان صدورِ این زیارت، به خواندنِ آن مداومت داشتهاند و بر اساس گزارشهای پرشمار تاریخی، در برآورده شدن حاجات، از این گنجِ گرانبهای آسمانی بهرههای فراوانی گرفتهاند.
میرزا ابوالفضل طهرانی رحمهالله (۱۳۱۷ _ ۱۲۷۳) در کتاب شفاءالصدور فی شرح زیارة العاشور مینویسد:
«از زیارت عاشوراء بركات اخرویه و منافع دنیویه و آثار غریبه و خواص عجیبه در قضاى حاجات و نیل مقاصد و حصول مطالب آنقدر دیده شده كه نمیتوان احصا كرد.» (شفاءالصدور في شرح زیارة العاشور، الطهراني، ج ۱، ص ۱۲۵)
به دلیل جایگاه ممتاز زیارت عاشورا و همچنین آثار و برکات فوقالعادۀ آن، شیعه در طول تاریخ، این زیارت را با کوشش و دقت فراوان و با بهرهمندی از تقیّه، از گزند حوادث و آسیبهای روزگار حفظ کرده است.
بخش اول را اینجا بخوانید.
ادامه دارد …