شفقنا آینده – یک تحلیلگر اقتصادی معتقد است: «تخصیص اعتبار در کالا برگ‌های الکترونیکی اشتباه است و اصلا به اهداف خودش نمی رسد. ما تجربه خوب هدفمندی یارانه‌ها و پرداخت یارانه نقدی را داشتیم ولی این دولت هم دقیقا راه دولت تدبیر و امید را می رود و در سیاست‌های اقتصادی شکست خواهد خورد.»
علی سعدوندی تحلیلگر اقتصادی در گفت وگو با شفقنا، در پاسخ به این پرسش، با حذف ارز ترجیحی دولت دچار مشکلاتی می شود، چگونه دولت می تواند تبعات مشکلاتی که به وجود خواهد آمد را کاهش دهد؟ گفت: اینکه این مشکلات تا چه حد ممکن است جدی شود. به نظر من، روی این مشکلات بزرگ نمایی صورت می گیرد. یعنی با وجود ارز ترجیحی، تورم یا افزایش قیمت کالاهایی که مشمول ارز 4200 بودند را داشتیم و اینطور نبوده که این کالاها افزایش قیمت نداشته باشند.
وی ادامه داد: از طرف دیگر با اعمال ارز 4200 محدودیت‌هایی هم اعمال شده که این محدودیت‌ها اگر لغو شود در جریان عرضه این کالاها تسهیلاتی صورت خواهد گرفت و از این نظر به نفع بازار و مصرف کننده خواهد بود. بنابراین، اینکه ما بگوییم اگر ارز 4200 حذف شود همه چیز به ضرر است، اینطور نیست بلکه تخیل افرادی که موافق رانت پاشی گسترده هستند و سعی می کنند به هر نحوی وجود ارز 4200 را توجیه کنند از بین می رود.
سعدوندی تصریح کرد: قدرت خرید اقشار ضعیف و متوسط جامعه به شدت در سال‌های گذشته کاهش پیدا کرده و متاسفانه سیاست جبرانی مناسبی هم از سوی دولت در پیش گرفته نشده است. حتی سیاست‌های متعددی آزمایش شده که بسیاری از آنها در عمل شکست خورده‌اند و بهترین سیاستی که ما برای جبران داریم همان پرداخت سیاست یارانه نقدی مستقیم است که در دنیا هم تحت عنوان UBI شناخته می شود. همان سیاستی که یکبار در هدفمندی یارانه‌ها اجرا شده ولی متاسفانه در ادامه کار متوقف شد و ادامه پیدا نکرد چرا که این سیاست بی اعتبار شد.
این تحلیلگر براین باور است: در حال حاضر همان مبلغی پرداخت می شود که ۱۰ سال پیش پرداخت می شد؛ در حالی که بنا نبود چنین چیزی صورت بگیرد. اتفاقا در این زمینه قانون شکنی صورت گرفته است. بنابراین، اگر به همان سیاست برگردیم و اجازه دهیم مصرف کننده یا همه اقشار جامعه به طور یکسان یارانه خودشان را دریافت کنند بسیاری از مشکلات حل خواهد شد. حتی مصرف کنندگان بعد از حذف ارز 4200 قدرت خرید خود را حفظ خواهند کرد.
وی در خصوص اینکه، برخی براین باور هستند با حذف ارز دولتی بحث تورم بیشتر می شود. پاسخ داد: چنین چیزی نیست بلکه عکس آن اتفاق می افتد. یعنی ارز 4200 بود که موجب تورم شد. ما در ۴ سال گذشته که ارز 4200 داشتیم بالاترین سطح تورم در طول تاریخ کشور را شاهد بودیم. به صورت انباشته از سال ۱۳۹۷ تا انتهای ۱۴۰۰ قیمت‌ها ۴ برابر شده است. بنابراین، وجود ارز 4200 مخل تولید بوده و دامن بیشتری بر تورم زده است.
او در ادامه بیان کرد: از طرف دیگر، قیمت ارز در بازار آزاد بیش از حد افزایش پیدا کرد. ارز 4200 موجب رانت شده، رانت ریالی که در نهایت از کشور به صورت فرار سرمایه یا خروج سرمایه خارج شده و روی بازار ارز آزاد هم تاثیر گذاشته است. بنابراین، اینها فقط تخیلات افرادی است که آشنا نیستند یا به دنبال این هستند که رانت پاشی ادامه پیدا کند. به هر حال افرادی که این منابع عظیم را دریافت کردند خانواده‌هایشان در خارج از کشور زندگی خوبی دارند و در رفاه کامل به سر می برند. متاسفانه ۸۵ میلیون ایرانی هر روز فقیرتر می شوند تا این افراد زندگی‌های آنچنانی پیدا کنند و باز هم به عنوان حمایت از اقشار محروم جامعه سعی می کنند این رانت پاشی ادامه پیدا کند.
سعدوندی در پاسخ به این پرسش که با حذف ارز 4200 در تامین برخی از مواد از جمله دارو مشکل پیدا خواهیم کرد؟ گفت: خیر برعکس این موضوع است. ما در زمینه بسیاری از اقلام اساسی از جمله مواد اولیه دارو اصلا اقدام به تولید نکردیم و دلیل آن این بوده که واردات با ارز 4200 با تولید ملی رقابت می کند و سالیان، سال که با زنجیره تولید تکمیل نشده است. اگر در زمینه دارو هم زنجیره تولید تکمیل شود خیلی وضع ما بهتر خواهد شد. این احتیاج به ۶ ماه تا یک سال تحمل دارد و شما آثار مثبت رفاهی آن را خواهید دید. متاسفانه افرادی برعکس آن چیزی که واقعا در عمل اتفاق می افتد را عنوان می کنند.
این تحلیلگر در پایان در خصوص مزیت تخصیص اعتبار به جای کالا در کالا برگ‌های الکترونیکی خاطرنشان کرد: این کار غلطی است و اقتصاد کوپنی را در دهه ۶۰ داشتیم که بسیار مخرب بود و اصلا به اهداف خودش نمی رسد. حال با پیشرفت تکنولوژی به جای کوپن کاغذی می خواهند کوپن الکترونیک بیاورند که اتفاقا معایب بیشتری نسبت به کوپن کاغذی دارد چون همه اقشار جامعه با این مسائل الکترونیک آشنا نیستند. بنابراین، یک کار بیهوده‌ای که متاسفانه انجام می شود. ما تجربه خوب هدفمندی یارانه‌ها و پرداخت یارانه نقدی را داشتیم ولی این دولت هم دقیقا دارد راه دولت تدبیر و امید را می رود و در سیاست‌های اقتصادی شکست خواهد خورد.
