شفقنا آینده ، سمانه جعفرزاده- یک کارشناس مسائل منطقه درباره سناریوهای پیش روی جنگ اوکراین می گوید: امروز زمینه های جنگ سردی بین آمریکا و روسیه ایجاد شده است آنها با هم جنگ گرم ندارند ولی این جنگ سرد شدید تر از جنگ سرد زمان شوروی است چون روسیه کنونی ظرفیت های پیمان ورشو را در اختیار ندراد و بدون حمایت کشور های پیرامونی وارد صحنه شده است.
جعفر قنادباشی در گفت وگو با خبرنگار شفقنا آینده در پاسخ به این سوال که دو هفته از حمله روسیه به اوکراین می گذرد نتیجه این بحران چیست؟ آیا این جنگ طولانی مدت خواهد بود؟ اظهار داشت: دو نوع نظریه وجود دارد که متفاوت از هم است و به عملکرد عقلانی طرف های درگیر مشروط است. اگر کشورهای درگیر و کشور های غربی منافع ملی خود را در نظر بگیرند طبیعتا باید جنگ به سمت آرامش پیش برود چون تا امروز ضرر و زیانی که زده و تلاطمی که در بازار اقتصادی ایجاد کرده است وضعیتی جدی است و می تواند آسیب های زیادی به اقشار ضعیف این جوامع بزند و حتی توان اقتصادی کشور های غربی را کاهش دهد.
وی افزود: ما می دانیم که فرانسه و انگلستان و اروپا و دیگر کشور های کوچک در شرایط اقتصادی نامطلوبی بودند لذا ادامه پیدا کردن این جنگ با توجه به آثار اقتصادی اش و با توجه به اخلالی که در مساله انرژی اروپا خواهد داشت می تواند مشکلات اقتصادی کشور ها را بیشتر کند. این مسائل می تواند یکی از انگیزه های اصلی در جهت صلح باشد و موجب شود قدرت ها و طرف های درگیر عقلانی بیاندیشد و براساس هزینه و فایده تصمیمی منطقی بگیرند. اما پیش بینی خطرناک دیگری وجود دارد که نگران کننده است. اینکه به جای اندیشیدن به منافع ملی و صلح نتایج دیگری از جمله امیال شخصی و فردی را دنبال کنند.
آمریکا از درون جنگ جهانی دوم به ابر قدرت تبدیل شد
ممکن است از جنگ اوکراین مواردی از جمله تسلط بر اقتصاد اروپا و تسلط نظامی و … حاصل شود
آمریکا برای رقابت با چین و روسیه ناگزیر از این آتش افروزی است
آمریکا هم نفت را در اختیار خواهد داشت و هم سلاح می فروشد
وی تصریح کرد: تئوری دیگری نیز وجود دارد که در مورد سرمایه داران بزرگ غربی است. این تئوری بعد از جنگ جهانی دوم شکل گرفت که سرمایه داران غربی بزرگترین تولید کنندگان سلاح و فعالین عرصه نفت و … قبل از جنگ به این نتیجه رسیدند که باید جنگی اتفاق بیافتد تا آمریکا پیشرفت کند و آنها بودند که هیتلر را تشویق کردند و تحریک کردند و به طور پنهانی در پیدایش انگیزه های سلطه طلبی هیتلر نقشی جدی داشتند. آمریکا از درون جنگ جهانی دوم به ابر قدرت تبدیل شد. لذا تحلیلگرانی عقیده دارند که امروز هم ممکن است این سناریو دنبال شود. و از این جنگ هم مواردی از جمله تسلط بر اقتصاد اروپا و تسلط نظامی و … حاصل شود. گویا آمریکا برای رقابت با چین و روسیه ناگزیر از این آتش افروزی است. این انگیزه دنیا را به سمت جنگ می برد یعنی منافع عده ای که فرسنگ ها دورتر از منطقه بحرانی نشسته اند ادامه دهنده این بحران خواهد بود. آمریکا هم نفت را در اختیار خواهد داشت و هم سلاح می فروشد.
جنگ سرد امروز شدید تر از جنگ سرد زمان شوروی است
قنادباشی تصریح کرد: پیش بینی من برای گسترش جنگ این دو عامل است یکی غرور و جاه طلبی و قدرت طلبی و عدم به کار گیری خرد در رهبران درگیر در این نزاع و یا اینکه تئوری برنامه ریزی شده ای برای قدرتمند تر شدن آمریکا به دنبال جبران مشکلاتش پشت این جنگ قرار دارد تا آمریکا به این وسیله زا رقبای خود جلو بزند.
امروز زمینه های جنگ سردی بین آمریکا و روسیه ایجاد شده است آنها با هم جنگ گرم ندارند ولی این جنگ سرد شدید تر از جنگ سرد زمان شوروی است چون روسیه کنونی ظرفیت های پیمان ورشو را در اختیار ندراد و بدون حمایت کشور های پیرامونی وارد صحنه شده است.
امروز امنیت در داخل مرزها تعریف نمی شود
موشک و هواپیما شرایط جنگ ها را تغییر داده است
این کارشناس منطقه در ادامه افزود: بوش در آمریکا از جنگ پیشگیرانه صحبت کرد، وقتی آمریکا به عراق حمله کرد عراق هیچ خطایی مرتکب نشده بود ولی این امکان را مطرح کردند که شاید عراق در آینده خطر ساز شود. تئوری و تز جدیدی در مورد جنگ پیشگیرانه مطرح شد. این نگاه جنگ پیشگیرانه تزی جا افتاده است و کشور های مختلف قبل از آغاز تهدید جنگ را آغاز می کنند. مثلا تعداد سلاح های ذخیره شده در اوکراین بیش از نیاز این کشور بود. مجموع ساختار های نظامی ایجاد شده در اوکراین بیش از نیاز این کشور است. غرب اوکراین را آماده می کرد و روس ها دو بار پیش از جنگ جهانی دوم شاهد تلاش غربی ها بودند و نبرد تا نزدیک مسکو پیش آمده بود، ایران هم در مورد دفع خطر داعش قبل از نزدیک شدن این گروه به مرز ها تلاش کرد. امروز امنیت در داخل مرز ها تعریف نمی شود. در گذشته جنگ ها در مرز ها صورت می گرفت و هواپیما ها و موشک ها نبود اما امروز موشک و هواپیما شرایط جنگ ها را تغییر داده است.
وی در خصوص اینکه آیا این تئوری به کشورها اجازه نمی دهد هر کشوری را که خلاف منافع آنها رفتار کرده حمله نظامی کنند؟ آیا این تز توجیهی بر رفتار های خلاف عرف و اخلاق بین الملل نیست؟ اظهار داشت: هفته ای نیست که اسرائیلی ها سوریه را نزنند. خاک لبنان در 1967 مورد تجاوز اسرائیل قرار گرفت و همه سکوت کردند طبق منشور سازمان ملل ده ها قطع نامه وجود دارد که خاک لبنان و سوریه اشغال شده است، در این مدت سوریه یک گلوله به سمت اسرائیل شلیک نکرده است اما همواره هواپیماهای اسرائیلی سوریه را بمباران می کنند و امروز در تهران تشیع جنازه دو مدافع حرم ایرانی است. اسرائیل می گوید اینجا برای من خط وجود دارد و من اجازه دارم این منطقه را بزنم. اگر خطر جدی باشید بهترین دفاع حمله است. این به معنی حمله به هر کسی نیست. چرا آمریکا در همه کشور ها پایگاه ایجاد می کند؟! رییس جمهور آمریکا می گوید امنیت خلیج فارس امنیت آمریکا است یعنی اگر احساس خطر بکنند در این منطقه درگیری ایجاد می کنند.
امروز کشور ها به دو دسته تقسیم می شوند؛ کشور هایی که نمی خواهند آمریکا پیروز شود و کشور هایی که نمی خواهند روسیه پیروز شود
روس ها سعی کردند با امارات وارد مذاکره شوند تا کشور های منطقه به سمت همکاری با آمریکا نروند
قناد باشی در مورد اینکه تاثیر بحران و جنگ اوکراین در منطقه چیست؟ آیا تقابل طرفداران روسیه و کسانی که از اوکراین حمایت می کنند می تواند موجب ایجاد درگیری هایی در این منطقه شود؟ گفت: هنوز هیچ نشانه ای مبنی بر شکل گیری چنین ائتلاف هایی وجود ندارد امروز کشور ها به دو دسته تقسیم می شوند کشور هایی که نمی خواهند آمریکا پیروز شود و کشور هایی که نمی خواهند روسیه پیروز شود؛ این بسیار مهم است. ما و چینی ها و برخی از کشور ها نمی خواهند آمریکایی ها پیروز شوند ولی این هنوز به موضع گیری عملی نرسیده است. اگر جنگ گسترش پیدا کند امروز بحث لهستان هم مطرح است و کمک های لهستان و هواپیماهایی که آمریکایی ها می خواهند از طریق لهستان به اوکراین ارسال کند و روسیه نیز تهدید کرده است که هیچ کشوری حق دخالت نظامی ندارد از این رو هنوز این جنگ به مرحله ائتلاف و همکاری کشور های مخالف روسیه نرسیده است اما روس ها سعی کردند با امارات وارد مذاکره شوند تا کشور های منطقه به سمت همکاری با آمریکا نروند.
وی در مورد اینکه آیا در این بین روسیه قصد گروکشی در برجام را دارد؟ گفت: اصل گروکشی نبود ولی می توان بحث گروکشی را مطرح کرد. روسیه اعلام می کند که ما با ایران معامله و داد و ستد داریم این مساله به نفع ایران هم هست در داخل کشور نمی دانند که ما می توانیم گندم را از روسیه بگیریم چون این کشور بزرگترین تولید کننده گندم دنیا است و ایران نیز خشکسالی دارد روسیه سه فصل زمستان و یک فصل بهار دارد و هیچ یک از درختانی که در ایران کشت می شوند در روسیه وجود ندارد و این کشور بازار محصولات باغی و کشاورزی ما است. روسیه نیازمند محصولات ایران است و به راحتی با حمل و نقل دریایی می توان به روسیه صادرات داشت.
اینکه روسیه در جریان برجام اعلام کرده در تحریم ایران پای روسیه را به میان نکشید در ذات حرف خوبی است
اگر آمریکا تحریم ها را بردارد مشکل برجام حل می شود
وی ادامه داد: اینکه روسیه در جریان برجام اعلام کرده در تحریم ایران پای روسیه را به میان نکشید در ذات حرف خوبی است و به نفع ما هم هست. وقتی واقع بینانه نگاه می کنیم می بینیم روسیه برای ما منفعت دارد. تحریم های ایران انحصاری است و آمریکا تحریم کرده و اعلام کرده هر کشوری به ایران کمک کند با او مقابله خواهیم کرد. چرا؟ چون تحریم های ما سازمان مللی نیستند. چرا؟ چون روسیه و چین قطعنامه های تحریم های ایران را وتو می کنند. آنها هزینه دادند و کار هایی بر سر پوتین آوردند تا تحریم های ایران بین المللی و سازمان مللی باشد. امروز برجام گیر این است که آمریکا تحریم ها را بردارد و بحث این است و روسیه مانع نیست بلکه مانع آمریکا است. مثل این که شما بخواهید در مورد روز صحبت کنید ولی ببینید در مورد شب صحبت می شود و کسی دیگر بحث روز را نمی بیند. کسانی که می گویند روسیه مانع است چرا می گویند روسیه مانع است؟ بر چه مبنایی می گویند؟ روسیه نمی گوید تحریم ها را بر ندارید بلکه اعلام کرده من را در معادله تحریم ها کنار بگذارید و نیاورید و این به نفع ایران است و در این صورت می تواند محصولات خود را بفروشد. روسیه چطور می تواند مانع باشد؟! اگر آمریکا تحریم ها را بردارد مشکل برجام حل می شود.
