شفقنا- آیت الله محقق داماد تدبیر و تقدیر را لازمه مدیریت جامعه دانست و گفت: بد برنامه ریزی کردن عامل ویران شدن دولتها است. اولین وظیفه دولت برنامه ریزی برای آینده و وظیفه اصلی او برنامه ریزی برای معیشت مردم است.
به گزارش شفقنا آیت الله محقق داماد در همایش «روز جهانی آینده» در سخنانی با عنوان «تدبیر و تقدیر» تصریح کرد: تدبیر یا تقدیر دو عنوانی است که در ادبیات اسلامی در رابطه با کشورداری برای دولتمردان الزامی دانسته شده است. جالب این است که هر دو امر محور اصلی آینده نگری را تشکیل می دهد.
وی درباره تدبیر گفت: تدبیر یعنی آن سوی زمان حال را نگریستن و می تواند متصف به صفت حسن و یا زشتی گردد و لذا حسن تدبیر و یا سوء تدبیر گفته میشود. حسن تدبیر یعنی خوب برنامه ریزی کردن و سوء تدبیر یعنی بدبرنامه ریزی کردن.
این پژوهشگر دینی ادامه داد: روایتی از حضرت امیر علیه السلام وجود دارد که میفرماید آفةُ المَعاشِ سُوءُ التّدبيرِ. معیشت به معنای زندگانی است. آفت زندگانی سوء تدبیر است. بد برنامه ریزی کردن عامل ویران شدن دولتها است. اولین وظیفه دولت برنامه ریزی برای آینده و برنامه ریزی برای معیشت مردم است و اگر دولتی بد برنامه بریزد کشورش را ویران می کند.
اگر سوء تدبیر نباشد نگران فقر نباشید
آیت الله محقق داماد گفت: امروزه حجاج از مسجد الغزاله بازدید می کنند. این بیابان مرکز شکار آهو بوده است. مردم آن سرزمین مسجدی ساخته بودند. این مسجد مانند مسجد ضرار نبود. یکی از مساجدی که توسط غیر نبی ساخته شده بود مسجد ضرار بود و خدا دستور ویران شدن آن را داد. مساجد ضرار ساخته شده بود که مسجد مدینه خلوت شود. اما مساجدی که از روی اخلاص ساخته می شود توسط پیامبر تایید می شد. افتتاح مسجدالغزاله با بیماری منجر به فوت پیامبر همراه شد. حضرت بیمار بودند و حال جسمانی خوبی نداشتند و خواستند افتتاحیه برای بعد از بهبودی باشد. سرانجام با اقامه نماز مسجد را افتتاح کردند. معلوم است که پیامبر می داند چند روز دیگر بیشتر زنده نیست. لذا مهمترین مطالبی را که مدنظر داشتند بیان داشتند. او آینده را می بیند و سخن می گوید. در آن شرایط حضرت فرمودند: اِنّی لا اَخافُ عَلی اُمَّتِیَ الْفَقْرَ وَ لكِنْ اَخافُ عَلَیْهِمْ سوءَ التَّدْبیرِ. اگر سوء تدبیر باشد یقینا فقر است و اگر سوء تدبیر نباشد نگران فقر نباشید. قدرت موظف به حسن تدبیر است.
وی افزود: از بیان پیامبر لزوم برنامه ریزی استفاده می شود و برنامه هم باید برنامه خوب باشد. اگر این دو امر رعایت نشود ملتی فقیر و نیازمند و دست درازکن جلو دیگران خواهیم داشت. ملتی خواهیم داشت که فرزندانشان از فقر و نبود دارو خواهند مرد. همه این مصیبتها محصول سوء تدبیر است.
بهترین علوم بدون الهیات صحیح فدا میشوند
آیت الله محقق داماد درباره تقدیر گفت: کلمه تقدیر از قدر و به معنای اندازه گیری کردن است. این کلمه را می توان مهندسی کردن ترجمه کرد. تقدیر در روایات ما برای ملتها و دولتها و قدرتهای مدیر ملتها مورد تاکید است.
وی ادامه داد: در حدیثی که مرحوم کلینی در اصول کافی آورده، آمده است «الكمال كل الكمال التفقه في الدين و الصبر على النائبة و تقدير المعیشه»؛ دینی که قرار است با جهل باشد، نبودنش بهتر از بودنش است. تفقه یعنی دین را صحیح یاد گرفتن. تفقه در دین دینداری آگاهانه است.
این پژوهشگر دینی تصریح کرد: در میان علوم مختلفی که در ایران وجود دارد، مهمترین علم این است که مردم الهیات را آگاهانه داشته باشند و دین آگاهانه را بیاموزند. بهترین علوم بدون الهیات صحیح سرمایه های زیادی را به باد می دهد. اقتصاد، مهندسی ، فیزیک و علوم پایه همه به نام دین و در سایه کج اندیشی دینی فدا می شوند.
کشوری که دانش افزایش ثروت ندارد بدبخت است
آیت الله محقق داماد ادامه داد: دومین مورد را حضرت به آن اشاره می کند بردباری داشتن است. و سوم تقدیر معیشت است. باید دید کشور چقدر درآمد دارد و چگونه باید آن را افزایش داد. کشوری که دانش افزایش ثروت ندارد بدبخت است. تقدیر اندازه گیری برای آینده است. این ثروت کجا باید هزینه شود؟ تقدیر معیشت اندازه گیری برای زندگی است. اندازه گیری ثروت و هزینه مورد تاکید است.
وی افزود: حافظ شیرازی سه مطلب را برای دوام دولت پیشنهاد کرده است و می گوید باغبان گر پنج روزی صحبت گل بایدش/ بر جفای خار هجران صبر بلبل بایدش/ ای دل اندر بند زلفش از پریشانی منال/ مرغ زیرک چون به دام افتد تحمل بایدش/ رند عالم سوز را با مصلحت بینی چه کار/کار ملک است آن که تدبیر و تأمل بایدش.
آیت الله محقق داماد ادامه داد: حافظ مصلحت اندیشی و تدبیر و تامل را لازم می داند. مصلحت اندیشی یعنی منافع ملی. ما باید به مصلحت ملی اندیشیدن را به توده جامعه آموزش دهیم. باید برای این آموزش بسیج شد. در مملکت داری، اولین وظیفه مملکت دار مصالح ملی است. مصالح ملی مشخص می کند که به کجا تماس بگیرد و به که تبریک بگوید. مصالح ملی در راس امور برای آینده نگری است.
