شفقنا افغانستان- سقوط حکومت جمهوری و رویکارآمدن طالبان که با تأکید بر تبار پشتون و نادیدهگرفتن اقوام دیگر انجام شد بیانگر شکست و ناکامی جمهوری بیست ساله و حامیان بین المللیاش در پروژه ملتسازی در جامعه افغانستان است. اکنون پرسش است که چرا این پروژه به شکست رسید.
خبرگزاری شفقنا افغانستان در میزگردی تخصصی با حضور «غفران بدخشانی»، «عبدالمنان شیوای شرق»، «غلامسخی احسانی»، «معصومه صابری»، «مرتضی شاهترابی»، «رضا عطایی» و «مژگان نظری» دربارهی چرایی این شکست گفت و گو کردند.
«غلامسخی احسانی»، پژوهشگر سیاسی و مدرس دانشگاه، در این نشست از نقش دولتهای خارجی به خصوص همسایگان افغانستان در فرآیند ملتسازی افغانستان سخن گفت و تأکید کرد: پروسه ملتسازی بارها و بارها در افغانستان تجربه شده و در همهی تجربهها ناکام بوده است.
«معصومه صابری»، پژوهشگر و مدرس دانشگاه، نیز به بیان جایگاه زنان در پروژه ملتسازی و دستاوردها و ناکامیهایی آنان پرداخت. او تصریح کرد: حضور آگاهانه و اخلاقی زنان و نهاد خانواده در ایجاد مؤلفههای اتحاد ملی در افغانستان از نظر دور مانده و حتی نهادهایی مثل وزارت زنان و جمعیت زنان هرگز به نقش زن در خانواده و اتحاد ملی نپرداخت و بیشتر آنچه که مطرح شد بخشهای نمادین و تبلیغاتی بود.
«عبدالمنان شیوای شرق»، معین سابق نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ، در این نشست در موضوع نقش رسانهها برای تقویت و تضعیف ملتسازی طی ۲۰ سال اخیر سخن گفت و اعلان کرد: رسانههای افغانستان در ۲۰ سال پساطالبانی فاقد یک گفتمان مستولی شده بر سرنوشت افغانستان بودند. علاوه بر این، میرندگی رسانهها و پروژهای بودنشان سبب شد که بسیاری از چیزها در اوضاع پساطالبانی شکل نگیرد.
«مژگان نظری»، فعال حوزه آموزشی کودکان و نوجوانان، بر اهمیت آموزش کودکان و نوجوانان برای ملتسازی تأکید کرد و افزود: کودکان در جامعه افغانستان هیچگاه جایگاهی نداشتهاند و شاید بیتوجهترین، بیاهمیتترین و بیموردترین مسئله از نگاه دولتها همین بوده باشد. او از بیتوجهی به آموزش کودکان و نوجوانان در مناطق پشتون گلایه کرد و گفت: شاید اگر نگاه ما به آموزش قوم پشتون کمی دقیقتر، مطالعهشدهتر و دوراندیشانهتر بود جوانی که امروز اسلحه به دست گرفته به جای اسلحه قلم دستش بود.
«رضا عطایی»، کارشناس ارشد علوم سیاسی، تأثیر مهاجرتهای درونمرزی و برونمرزی مردم افغانستان در ملتسازی را بررسی کرد و مهاجرتهای برون مرزی را مثبت دانسته، گفت: اگر همین فضا و فرصت مهاجرتی نبود صدای اقوام غیرپشتون به خصوص مردم هزاره شنیده نمیشد.
«غفران بدخشانی»، نویسنده و فعال سیاسی، در این نشست به چرایی عدم اعتماد اقوام در سهمگیریهای سیاسی صحبت کرد و نقش زبان مشترک در فرآیند ملتسازی را بازگو نمود و افزود: هزارهها و تاجیکها باید با ارتباط بیشتر و اعتماد به یکدیگر به یک اتحاد برسند.
«مرتضی شاهترابی»، پژوهشگر و مدرس تاریخ، نیز با تأکید بربازخوانی انتقادی تاریخ افغانستان گفت: ملتسازی بر شانههای هویت مشترک سوار میشود و تا هویت مشترک نباشد و ایجاد نشود نمیتوانیم یک ملت شویم. اصلیترین و مهمترین شکل هویت مشترک نیز هویت تاریخی مشترک است که با بازخوانی انتقادی تاریخ و انصاف علمی ممکن میشود.
گزارش مشروح سخنان هرکدام از کارشناسان در میزگرد تخصصی خبرگزاری شفقناافغانستان در روزهای آتی منتشر خواهد شد.
