امروز : جمعه 10فروردینماه 1403 | ساعت : 16 : 12

آخرین اخبار

نزول قرآن در شب قدر؛ نوشتاری از حجت‌الاسلام علیرضا سبحانی

شفقنا- حجت‌الاسلام علیرضا سبحانی در نوشتاری با عنوان«نزول قرآن...

آرتی: اقامه نماز مسلمانان روسیه در مقابل مجتمع «کروکوس»

شفقنا- اداره دینی مسلمانان روسیه در مقابل مجتمع «کروکوس»...

اعلام برنامه شب های قدر در مسجد جمکران

شفقناقم- مراسم احیای شب های قدر در مسجد جمکران...

القدس: قانون منع تبعیض بر اساس مدل مو در پارلمان فرانسه تصویب شد

شفقنا- پارلمان فرانسه پیش نویس قانونی را تصویب کرد...

خطیب نماز جمعه تهران: همه می‌دانند مشکل کشور «اقتصادی» است

شفقنا- خطیب نماز جمعه تهران گفت: جهش تولید بسیار...

سخنگوی وزارت خارجه حملات رژیم صهیونیستی به سوریه را محکوم کرد

شفقنا- سخنگوی وزارت خارجه حملات هوایی شب گذشته رژیم...

«نهج البلاغه و امام علی (ع)»؛ قدرت در سیره و سخن امام علی (ع)...

شفقنا- استادیار دپارتمان الهیات دانشگاه مفید گفت: نهج البلاغه...

«آمریکا و اسرائیل: چه کسی تسلیم چه کسی است؟» سرمقاله القدس العربی

شفقنا- «دانیل کورتزر» سفیر اسبق آمریکا در اسرائیل (بین...

«قواعد مناظره با استناد به قرآن»؛ نیت یکدیگر را زیر سوال نبرید/ حق توهین به سوژه مورد احترام طرف مقابل را ندارید/ روی نقاط ضعف طرف مقابل انگشت گذاری نکنید/ به مناظره های انتخاباتی نمره زیر ۱۰ می دهم / کاندیداها پیش از مناظره تعهدنامه های اخلاقی امضا کنند / پیروز میدان مناظره کسی است که با ادب خود بر جامعه اثر مثبت بگذارد؛ دکتر فیض در گفت وگو با شفقنا

شفقنا- سمانه معارف وند؛ دکتر مهدی فیض، پژوهشگر قرآنی با استناد به قرآن و روایات به چندین قاعده یا آداب مهم مناظره اشاره کرد و گفت: آنچه همه کاندیدای ریاست جمهوری طبق تأکید و سفارش قرآن باید در مناظره ها رعایت کنند این است که: در بحث، شنوندۀ خوبی باشید. به نیت طرف مقابل احترام بگذارید و آن را زیر سوال نبرید. به سوژه ای که مورد احترام طرف مقابل است، توهین نمی کنیم. خود را در جایگاه مساوی با طرف مقابل احساس کنید. طرف مقابل را در نزد خداوند از خودتان برتر و مقرّب تر احساس کنید. آنچه در جایگاه فراتر هست را برای خود تصاحب نکنید. با کاربرد کلماتی شخصیت طرف مقابل را تحقیر نکنید. در موضع بحث روی برخی نقاط ضعف طرف مقابل انگشت گذاری نکنید و روی داشته ها و باورهای طرف مقابل مانور دهید.

وی گفت: اگر جدال ما بدون رعایت قواعد و آداب مناظره باشد، قطعاً یک جدالی است که جزء نزاع، درگیری، بدبینی، القای یأس و نا امیدی در جامعه خودمان و در مخاطبان رسانه ها و امثالهم منجر نخواهد شد. پیروز میدان مناظره کسی است که به گونه ای سخن می گوید که مردم از این مناظره اثر مثبتی دریافت کنند.

باید قبل از فرایند مناظره در عرصه عمومی، نکات اخلاقی را به کاندیدا یادآوری کنیم و نسبت به بی اخلاقی ها به آنان هشدار دهیم و حتی تعهدات اخلاقی را از آنان به صورت کتبی دریافت کنیم، پس از آن، ارزیابی با مردم خواهد بود که آیا کسی که وارد این عرصه مناظره شد، آداب مناظره را رعایت کرد یا جملاتش خلاف آداب بود و باید زیر سوال برود.

دکتر فیض بیان کرد: اگر مناظره های رایج انتخاباتی و همچنین مناظره هایی که در دوره انتخابات، بعدازظهر روزهای جمعه از صدا و سیما پخش می شود را مبنا قرار دهیم، با شرمندگی به کسانی که وارد این مناظره ها شدند، نمره زیر 10 می دهم.

باید به وسیله قرآن و به سبک قرآن با دیگران جدال کرد

دکتر مهدی فیض در گفت وگو با شفقنا، درباره گفت وگو و آداب گفت وگو با استناد به قرآن و روایات، اظهار کرد: گفت وگو می تواند با مخاطبان و نیت های مختلف صورت گیرد، قرآن به موارد متعددی از گفت وگو اشاره و نکاتی پیرامون آن بیان کرده مانند گفت وگو میان والدین و فرزند، گفت وگو میان زوجین و…، اما با توجه به اقتضائات زمانی امروز کشور که در آستانه سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری هستیم، به آداب مناظره به عنوان یکی از انواع گفت وگو اشاره و با استناد به قرآن و روایات، نکاتی درخصوص آن مطرح می کنم.

وی ادامه داد: اگر قرآن را به عنوان مبنا قرار دهیم، قرآن در بحث مربوط به مناظره با کسانی که ممکن است با دیدگاه ما همراه نباشند، یک قاعده کلی دارد و می فرماید: «جَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ» این توصیه کلی به این معناست که وقتی انسان می خواهد با کسی جدال کند باید به بهترین شیوه ممکن جدال نماید. در روایتی از امام صادق(ع) آمده که حضرت فرمودند: اینکه قرآن می فرماید؛ «ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ» بدین معناست که باید به وسیله قرآن و به سبک قرآن با دیگران جدال کرد.

وی گفت: علامه طباطبایی در جلد 12 تفسیر المیزان صفحه 541 می فرمایند که «جدال احسن را باید از قرآن آموخت که ادب خداوند در آن نشان داده شده است» بنابراین بهتر از هر منبعی می توان شیوه مناظره و جدال احسن را از قرآن بیاموزیم و در مناظره ها از آنها استفاده کنیم. ای کاش در مناظره های انتخاباتی این قواعد به عنوان مبنا قرار داده می شد. صدا و سیما وقتی کاندیداها، تشکل یا نهاد و حزبی را برای مناظره دعوت می کند از جمله مهم ترین مسایلی که باید به آنها تذکر دهد و بعداً توسط مردم مورد ارزیابی قرار گیرد، این است که طرفین، آداب مذاکره را طبق آنچه قرآن آموخته، رعایت کردند یا خیر.

دکتر فیض ادب مناظره را جدای از ادعای افراد دانست و افزود: ادب مناظره فارغ از این است ادعایی که شخصی مطرح می کند درست یا اشتباه است. من می توانم از یک ادعای درست با بی ادبی دفاع کنم یا از یک ادعای اشتباه با رعایت ادب دفاع کنم به گونه ای که مخاطب احساس کند چون ادب را رعایت کردم حتماً حرف درستی می زنم. این فراتر از بحث درست یا اشتباه بودن ادعاست. ما باید یاد بگیریم که حتی از یک حقیقت هم که می خواهیم دفاع کنیم، با ادب قرآنی دفاع کنیم و خارج از ادب قرآنی از حقیقت دفاعی نکنیم. البته هر کسی ادعای خود را حقیقت می داند و قاعده ای است که قرآن به ما آموخته «كُلُّ حِزْبٍ بِما لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ؛ هر کسی ادعای خود و آنچه در نزد خود دارد را حق می پندارد و بدان دلخوش است» بنابراین طرفین مناظره باید این آداب و قواعد را رعایت کنند.

وی با استناد به قرآن و روایات به چندین قاعده مهم در مناظره اشاره و بیان کرد:

قاعده اول: در بحث، شنوندۀ خوبی باشید

قاعده یا ادب اول در مناظره: در بحث، شنوندۀ خوبی باشید؛ به گونه ای که گویی مطلب طرف مقابل را صد در صد قبول دارید. قرآن این سفارش را در تعبیری در توصیف پیامبر(ص) آورده «وَ يَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ خَيْرٍ لَکُمْ؛ برخی به پیامبر(ص) نقد می کردند که وقتی ما حرف می زنیم، سراپا گوش است و قرآن تأیید می کند که این گوش بودن به نفع شماست. در حقیقت اینکه پیامبر(ص) با تمام وجود به سخن شما گوش می دهد گویی تمام حرف شما را قبول دارد و اینطور نیست که در لابه لای کلام با شما تقابل و مچ گیری کند، نشان دهنده ادب پیامبر(ص) و به نفع شماست.» بنابراین سعی کنیم در بحث، شنونده خوبی باشیم و به گونه ای عمل کنیم که گویی طرف مقابل را قبول داریم و بعداً سر فرصت می توانیم پاسخ مناسب را عرضه کنیم.

قاعده دوم: به نیت طرف مقابل احترام بگذارید و آن را زیر سوال نبرید

قاعده یا ادب دوم: به نیت طرف مقابل که خودش ادعای آن را دارد، احترام بگذارید و آن نیت را زیر سؤال نبرید. قضاوت درباره نیتِ طرف مقابل، بر عهدۀ خداست و نه شما.

یکی از بدترین اتفاقاتی که در مناظره صورت می گیرد، این است که انسان به نیت طرف مقابل تهمت بزند یا به عبارتی نیت طرف مقابل را زیر سوال ببرد، مثلاً وقتی طرف مقابل از یک حقوق ملت دفاع می کند، بگوییم که تو می خواهی به انقلاب خیانت کنی و ارزش های اسلام را نابود کنی. این بدترین رخدادی است که متأسفانه هم در فضای رسانه ای، هم در صدا و سیما و هم در مطبوعات دیده می شود که نیت طرف مقابل را که قبول نداریم، زیر سوال می بریم. اگر طرف مقابل هم رفتار و سلیقه اش مورد تأیید ما نیست، لزومی ندارد که ما نیت او را زیر سوال ببریم. ما باید فرض را بر این ببریم که نیت او نیت درستی است، اما شیوه عمل و راهی که اتخاذ کرده راه خوبی نیست.

قرآن درباره بت پرستان این تعبیر را دارد و در آیه 3 سوره زمر می فرماید: «وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إِلاَّ لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى؛ کسانی که غیر از خدا را می پرستند، ادعا می کنند که ما آن بتان را نمی‌پرستیم مگر برای اینکه ما را به

خدا نزدیک کند. قرآن نمی گوید که هرگز چنین نیست و شما این کار را نمی کنید بلکه پاسخ می دهد: إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ؛ خدا خود داوری خواهد کرد، شما لزومی ندارد درباره نیت آنها داوری کنید، شاید راست می گویند. شاید بت پرستی آنها، بت پرستی به نیت خداپرستی و نزدیک شدن به خدا باشد و اجازه دهید که درباره این موضوع تنها خداوند قضاوت کند.»

قاعده سوم: به سوژه ای که مورد احترام طرف مقابل است، توهین نکنید

قاعده یا ادب سوم: به مقدسات طرف مقابل، احترام گذارید و به آنها اهانت نکنید. خداوند در آیه 108 سوره انعام می فرماید: «وَ لاَ تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَيْرِ عِلْمٍ؛ به آنچه دیگران و غیر مسلمانان به جزء خداوند می شناسند و محور مقدساتشان هست، توهین نکنید. وقتی به مقدسات طرف مقابل توهین کنید او هم به خود اجازه می دهد که به مقدسات شما توهین کند که اصلی ترین مقدسات شما خداوند است.» بنابراین شما احترام مقدسات طرف مقابل را نگاه دارید که او هم به مقدسات شما توهین نکند. اگر این اصل را مبنای بحث مناظره قرار دهیم به سوژه ای که مورد احترام طرف مقابل است، توهین نمی کنیم چرا که اگر به سوژه های مورد احترام او توهین کنیم، در واقع به او اجازه می دهیم که به سوژه های مورد احترام ما توهین کند و آن را بی دلیل زیر سوال ببرد و تخریب نماید.

قاعده چهارم: خود را در جایگاه مساوی با طرف مقابل احساس کنید

قاعده یا ادب چهارم: در موضع بحث، خود را در جایگاه مساوی با طرف مقابل احساس کنید، هر چند در خارج از آن، به هدایت شدگی خود به دست خداوند، ایمان داشته باشیم و طبیعی است که هر کسی براساس قاعده كُلُّ حِزْبٍ بِما لَدَيْهِمْ فَرِحُ؛ در نزد خودش اطمینان دارد که به حقیقت دست پیدا کرده، اما باز هم در ادب باید این را رعایت کنیم که خودمان را در جایگاه مساوی ببینیم. خداوند در آیه 24 سوره سبأ می فرماید: وَ إِنَّا أَوْ إِيَّاکُمْ لَعَلَى هُدًى أَوْ فِي ضَلاَلٍ مُبِينٍ‌؛ این تساوی جایگاه بسیار شفاف است. ما یا شما، یا بر سبیل هدایت یا بر سبیل گمراهی آشکار هستیم. یعنی نمی شود که هر دو ما هدایت شده یا گمراه باشیم.

وی بیان کرد: باید این تساوی جایگاه را از قرآن بیاموزیم و در بحث ها سعی کنیم که خود را در موضع تساوی قرار دهیم. قرآن در موضوعی این مطالب را به ما می آموزد که این موضوعات خود جنبه حق و باطل دارد یعنی مطلق حق و باطل است چه برسد به اینکه ما در مناظره های انتخاباتی نباید ادعا کنیم که ما حق و طرف مقابل باطل است. نباید این را بپذیریم که هر دو ما در جبهه حق قرار داریم و باطل، دشمن ماست و در آن سوی عرصه سیاست نشسته که ما را نابود کند بنابراین هر دو ما در سمت و جبهه حق هستیم و در جبهه حق نباید این چنین با هم سرشاخ شویم و طرف مقابل را در اوج گمراهی و خودمان را اوج هدایت شدگی ببینیم؛ اینها هشدارهایی هست که قرآن به ما آموخته است.

قاعده پنجم: طرف مقابل را در نزد خداوند از خودتان برتر و مقرّب تر احساس کنید

قاعده یا ادب پنجم: در مقابل انسانیت و در قیاس با شرایط کلی و پیشینۀ طرف مقابل، او را از خودتان، برتر و در نزد خدا، مقرّب تر احساس کنید.

بنیانگذار مسابقات مناظره دانشجویی به یک سند قرآنی و یک روایت درخصوص قاعده پنجم اشاره و تصریح کرد: قرآن در آیه 84 سوره اسراء می فرماید: «کُلٌّ يَعْمَلُ عَلَى شَاکِلَتِهِ؛ هر کسی بر مبنای شاکله خویش عمل می کند، فَرَبُّکُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدَى سَبِيلاً؛ پس بدانید که پروردگار شما بهتر از هر کسی می داند که چه کسی در مسیر هدایت بیشتر جلو رفته است. بنابراین هیچ کسی نمی تواند قضاوت کند که من از دیگری هدایت شده تر هستم چون شاید دیگری از من هدایت شده تر باشد.» خداوند در آیه 11 سوره حجرات نیز می فرماید: «لاَ يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَکُونُوا خَيْراً مِنْهُمْ؛ هیچ گروهی حق ندارد گروه دیگر را مسخره کند شاید آن گروه دوم که مسخره می کنید از شما بهتر باشند، شما چطور با این اطمینان درباره دیگران قضاوت می کنید و آنها را از خود پایین تر به حساب می آورید.»

همچنین از امام رضا در کتاب تحف العقول روایت است که حضرت برای مومن ده ویژگی را مطرح می کنند و می فرمایند: «لا یَتِمُّ عَقلُ امرِءٍ مُسلِمٍ حَتّی تَکُونَ فیهِ عَشرُ خِصالٍ: . . . . . ثُمَّ قال علیه­السلام: العاشِرَۀُ ، قیلَ لَهُ : ما هِیَ؟  قال علیه­السلام: لا یَری أحَداً إِلاّ قالَ : هُوَ خَیرٌ مِنّی وَ أتقی، إِنَّمَا النَّاسُ رَجُلانِ : رَجُلٌ خَیرٌ مِنهُ وَ أتقی، وَ رَجُلٌ شَرٌ مِنهُ وَ أدنی، فَإذا لَقِیَ الَّذی شَرٌّ مِنهُ وَ إدنی، قالَ: لَعَلَّ خَیرَ هذا باطِنٌ وَ هُوَ خَیرٌ لَهُ، وَ خَیری ظاهِرٌ وَ هُوَ شَرٌّ لی؛ وَ إذا رَأی الَّذی هُوَ خَیرٌ مِنهُ وَ أتقی تَواضَعَ لَهُ لِیَلحَقَ بِهِ، فَإذا فَعَلَ ذلِکَ فَقَد عَلا مَجدُهُ، وَطابَ خَیرُهُ ، وَ حَسُنَ ذِکرُهُ، وَ حَسُنَ ذِکرُهُ وَ سادَ أهلَ زَمانِهِ؛ خرد مرد مسلمان کامل نشود تا آنکه ده ویژگی در او باشد. سپس امام فرمود: دهمی و چه دهمی: از امام علیه­السلام پرسیده شد: آن چیست؟ امام علیه السلام فرمود: کسی را نبیند مگر آنکه گوید: او از من بهتر و با تقواتر و پارساتر است. برای اینکه مردم دو گونه­اند: مردی بهتر و پارساتر از او و مردی بدتر و فرومایه­تر از او. پس آن هنگام که بدتر و فرومایه­تر از خویش را ببیند بگوید: شاید نیکی و خوبی او در درون و باطن اوست و این نیک باطنی برایش بهتر است و نیکی من آشکار است و نیک ظاهری برای من بدتر است و چون بهتر و پارساتر از خویش را ببیند در برابرش فروتنی کند تا همپای او گردد؛ پس چنانچه اینگونه کند بی­گمان بزرگمندی­اش فراز گیرد و نیکی­اش پاکیزه شود و یاد او نیک گردد و سرور مردم دوران خویش باشد.»

دکتر فیض بیان کرد: بنابراین هرگز نباید دیگری را از خود پایین تر و فرومایه تر به حساب بیاوریم حتی اگر در ظاهر یکسری از صفاتی که از طرف مقابل انتظار داریم را در او نمی بینیم. باید در مناظره طرف مقابل را در مقام انسانیت، نزدیکی به خدا و تقوا از خود بالاتر بدانیم که امام رضا(ع) می فرماید: «اگر کسی چنین نباشد، عقل او کامل نیست.»

قاعده ششم: آنچه در جایگاه فراتر هست را برای خود تصاحب نکنید

این پژوهشگر قرآنی ششمین قاعده یا ادب مناظره اشاره و عنوان کرد: سطح این قاعده مقداری از مناظره های سیاسی فراتر است و با یک قیاس مع الفارق از آن استفاده سیاسی می کنم. قرآن به ما توصیه کرده که خدا را متعلق به خود نکنید یا خدا را برای خود تصاحب نکنید، او خدای همگان است؛ خدای شما و طرف مقابل شما. به ما یاد داده که گاهی بگوییم «الهنا و الاهکم؛ ربنا و ربکم»؛ دائماً این را تأکید می کند که خدا و ربِ شما و طرف مقابل یکی است و این امر را به طرف مقابل هم بفهمانید. در مباحث سیاسی گاهی جناح های سیاسی این خطا را مرتکب می شوند، یک جناح رهبری را تصاحب برای خود می کند و به گونه ای سخن می گویند که گویی رهبری برای ماست و دیگران زیر چتر رهبری نیستند. این حمایت از رهبری نیست، این توهین به رهبری و شأن رهبری را پایین آوردن است، باید از قرآن بیاموزیم آنچه در جایگاه فراتر هست را مخلوط با بحث های اختلافی خود نکنیم.

قاعده هفتم: با کاربرد کلماتی شخصیت طرف مقابل را تحقیر نکنید

بنیانگذار مسابقات مناظره دانشجویی ادامه داد: قاعده یا ادب هفتم مناظره این است که ما عادت کردیم در بحث مناظره شخصیت طرف مقابل را تحقیر کنیم؛ کلماتی مثل کم سواد، ساده لوح و مغرض، شایسته یک بحث اخلاق مدار نیست. به ما در روایات و توصیه های اسلامی بسیار تأکید شده که شخصیت طرف مقابل را تخریب نکنید، می توانید رفتار او را زیر سوال ببرید، اما حق ندارید شخصیت و تمامیت وجود او را تخریب کنید و زیر سوال ببرید. اینکه به کسی مغرض، ساده لوح و بی سواد بگوییم با ادب اسلامی سازگار نیست و باید این کلمات را از کلام و ادبیات خود دور کنیم.

قاعده هشتم: در موضع بحث روی برخی نقاط ضعف طرف مقابل انگشت گذاری نکنید

قاعده یا ادب هشتم: در موضع بحث روی برخی نقاط ضعف طرف مقابل که هیچ نسبتی با موضوع بحث ندارد، انگشت گذاری نکنید. مثلاً در بحث سیاسی حق نداریم به اختلافات خانوادگی طرف مقابل اشاره کنیم. ممکن است که به طرف مقابل از موضع سیاست نقد داشته باشیم، اما حق نداریم بگوییم که فلانی شما در خانواده ات، با همسر و فرزندانت مشکل دارید و نمی توانید آنان را کنترل و مدیریت کنید، چطور می خواهید مملکت را اداره کنید. قرآن به ما یاد می دهد که شخصی مثل حضرت لوت نیز نتوانست همسر خود را مدیریت کند، كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا؛ همسر نوح و لوت تحت مدیریت و حاکمیت پیامبر(ص) بودند، اما هرگز مسیر پیامبر(ص) را نپذیرفتند و دنبال نکردند. ما حق نداریم مسایل خانوادگی که ربطی به عرصه سیاست ندارد را وارد بحث های سیاسی و مناظره های انتخاباتی کنیم، اما متأسفانه در دوره های گذشته مکرر شاهد این موضوعات بوده ایم. قرآن به ما یاده داده که کسی می تواند مثل حضرت نوح پیامبر اولوالعزم باشد، اما همسر و پسر او از جمله بدترین کفار و حتی نماد کفر باشند. «ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَامْرَأَتَ لُوطٍ». وقتی کسی نماد کفر بود یعنی در اوج و نهایت بدبختی است، اما این امر ربطی به این ندارد که ما شخصیت نوح یا حضرت لوت را زیر سوال ببریم.

قاعده نهم: روی داشته ها و باورهای طرف مقابل مانور دهید

وی به نهمین قاعده یا ادب مناظره اشاره و خاطرنشان کرد: در فرایند بحث، روی داشته ها و باورهای طرف مقابل مانور دهید و از همان ها، سرنخ هایی را بیابید که طرف را در موضع انفعال قرار دهد؛ به گونه ای که گویی از خودش، بر علیه خودش استفاده می کنید.

وی گفت: اگر جدال ما با رعایت این آداب و قواعد باشد، جدال احسن خواهد بود و اگر جدال ما بدون رعایت اینها باشد، قطعاً یک جدالی است که جزء نزاع، درگیری، بدبینی، القای یأس و نا امیدی در جامعه خودمان و در مخاطبان رسانه ها و امثالهم منجر نخواهد شد. ما باید به این بیاندیشیم که وقتی وارد مناظره و گفت وگو با کسی می شویم بیش از هر چیزی باید به اثر دراز مدت آن بر جامعه و بر کسانی که مخاطب این برنامه هستند، فکر کنیم نه اینکه اثر کوتاه مدت را اولویت قرار دهیم و گمان کنیم او را زمین زدیم و احساس افتخار و پیروزی کنم. پیروز میدان مناظره کسی است که به گونه ای سخن می گوید که مردم از این مناظره اثر مثبتی دریافت کنند و اثر منفی بر جامعه گذاشته نشود و لازمه آن این است که آدابی که بیان کردم و آداب مشابه آن رعایت شود.

این پژوهشگر قرآنی در پاسخ به این پرسش که با استناد به قرآن با چه کسانی می توانیم گفت وگو کنیم و با چه کسانی نباید گفت وگو نکنیم؟ گفت: تا جایی که بنده بررسی کردم در هیچ جای قرآن بحث عدم گفت وگو مطرح نیست بلکه بحث عدم ولایت است. در سوره ممتحنه که از سیاسی ترین سوره های قرآن به حساب می آید، بحث خروج از ولایت و نپذیرفتن ولایت کفار است و قرآن می فرماید: «خداوند به شما اجازه نداد ولایت کفار را بپذیرید» بنده در اندازه معلومات خودم ادعا می کنم که در آیه ای نیافتم که قرآن به ما اجازه گفت وگو با کسی را نداده باشد، اما طبیعتاً انسان وقتی می خواهد با کسی گفت وگو کند، هر چقدر طرف مقابل طبق آنچه قرآن به آن اشاره کرده بیشتر در زمره کفار به حساب بیاید، باید دقت، حساسیت و ظرافت بیشتری در گفت وگو داشته باشیم تا از گفت وگو ضرری برای جامعه اسلامی حاصل نشود.

دکتر فیض در پاسخ به این پرسش که با استناد به قرآن و قواعد و آداب مناظره مطرح شده، چه میزان در گفت وگوهای سیاسی دچار ضعف هستیم و از توصیه های قرآن فاصله داریم؟ اظهار کرد: اگر مناظره های رایج انتخاباتی و همچنین مناظره هایی که در دوره انتخابات، بعدازظهر روزهای جمعه از صدا و سیما پخش می شود را مبنا قرار دهیم، با شرمندگی من به کسانی که وارد این مناظره ها شدند، نمره زیر 10 می دهم. به اعتقاد من یکی از مسایلی که ما باید در مورد آن تجدیدنظر اساسی کنیم و همین امروز زمان آن می باشد این است که آداب و اخلاق مناظره را بیش از هر چیزی مورد تأکید قرار دهیم. کسی که وارد عرصه مناظره می شود باید یک مرام نامه را مطالعه و حتی امضا کرده باشد و تعهد داده باشد که وقتی می خواهم در برابر مردم سخن بگویم تمام تلاشم را خواهم کرد که این قواعد را رعایت کنم؛ همان گونه که در نظام پزشکی داریم که کسی که می خواهد مسئولیت پزشکی را قبول کند باید حتماً عهدنامه و اخلاق نامه ای را امضا کند. وقتی می خواهد فعالیت مهندسی کند باید یک سند اخلاق مهندسی را امضا کند، برای اینکه دیگران از این فعالیت او متضرر نشوند. به نظر من اگر می خواهیم مناظره ها برای جامعه ما اثر مثبت داشته باشد باید قبل از فرایند مناظره در عرصه عمومی نکات اخلاقی را به افراد یادآوری کنیم و نسبت به بی اخلاقی ها به آنان هشدار دهیم و حتی تعهدات اخلاقی را از آنان به صورت کتبی دریافت کنیم، پس از آن، ارزیابی با مردم خواهد بود که آیا کسی که وارد این عرصه مناظره شد، آداب مناظره را رعایت کرد یا جملاتش خلاف آداب بود و باید زیر سوال برود.

اخبار مرتبط

پاسخ دیدگاه

لطفا نظر خود را وارد کنید
نام خود را بنویسید