امروز : پنج‌شنبه 9فروردینماه 1403 | ساعت : 22 : 43

آخرین اخبار

شمار مسافران خراسان رضوی به هشت میلیون نفر رسید

شفقنا- جانشین رییس ستاد اجرایی خدمات سفر خراسان رضوی...

5 نفر براثر واژگونی خودرو در مسیر سبزوار – خوشاب خراسان رضوی مصدوم شدند

شفقنا- مسوول روابط عمومی مرکز اورژانس دانشگاه علوم پزشکی...

آناتولی: بزرگترین محموله هروئین در مرز ترکیه و عراق کشف و ضبط شد+ تصاویر

شفقنا- وزارت بازرگانی ترکیه از موفقیت اداره گمرک این...

دادستان استان: درگیری مسلحانه برسر مسائل شخصی در یاسوج ۲ کشته برجاگذاشت

شفقنا- دادستان عمومی و انقلاب مرکز کهگیلویه وبویراحمد با...

دیدار امیرعبداللهیان با رئیس جمهور ترکمنستان

شفقنا- وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که به...

انستیتوت مطالعات استراتژیک استرالیا: طالبان در خصوص مبارزه با داعش و القاعده در افغانستان...

شفقناافغانستان- انستیتوت مطالعات استراتژیک آسترالیا می‌گوید که ادعای طالبان...

معاون استاندار خبر داد: ورود حدود 8 میلیون مسافر نوروزی به مشهد

شفقنا- جانشین رئیس ستاد اجرایی خدمات سفر خراسان رضوی...

نشست هیئت‌های ایران و ترکمنستان

شفقنا- نشست هیأت‌های ایران و ترکمنستان به ریاست وزرای...

برپایی مراسم احیای شب های قدر در بیت مرحوم آیت الله صانعی

شفقنا- مراسم سوگواری شهادت حضرت علی(ع) و احیای شب...

مراسم عزاداری شهادت حضرت علی(ع) در دفتر حضرت آیت الله وحید خراسانی برگزار می...

شفقنا- مراسم عزاداری شهادت امیرالمؤمنین علی علیه السلام در دفتر...

گزارش تصویری: مراسم بزرگداشت مرحومه زهرا شجاعی  

شفقنا- مراسم بزرگداشت و سومین روز درگذشت مرحومه سیده...

شب‌های احیای تلویزیون برای ایرانیان مقیم خارج از کشور

شفقنا- برنامه «شب‌های قدر» با آیتم‌های ویژه «شب روشنی»...

دورنمای چشم انداز روابط افغانستان و پاکستان در سایه ی ریاست جمهوری بایدن در گفت و گوی شفقنا با یک پژوهشگر افغان

شفقناافغانستان – پس از آغاز مذاکرات صلح در قطر میان هیئت مذاکره کننده جمهوری اسلامی افغانستان با نمایندگان طالبان در قطر، تلاشهای سیاسی مقامات افغانستان نیز در قالب سفرهای منطقه ای افزایش یافته است. پاکستان به عنوان یکی از کشورهای تأثیرگذار در صلح و مسائل سیاسی افغانستان، در این اواخر میزبان مقامات بلند پایه افغانستان بوده است. سفر عمران خان نخست وزیر پاکستان در یک فاصله کوتاه زمانی، تحلیل ها و اظهار نظرهای متفاوتی را در میان کارشناسان سیاسی به وجود آورده است؛ عده ای این سفر را مهم و مؤثر در قضیه صلح افغانستان ارزیابی کرده اند، عده ای هم بدین باورند که این سفر جزء اقدامات نمایشی پاکستان است و تأثیر خاصی روی پروسه صلح نخواهد داشت.

در این راستا غلام سخی احسانی، پژوهشگر،  استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه استقلال در گفتگوی اختصاصی با شفقنا افغانستان اظهار داشت: نقش پاکستان به دلیل پیچیدگی های بحران چندوجهی افغانستان کاهش یافته است. اختلافات و مداخلات سیاسی دو جانبه افغانستان و پاکستان مانع روابط دوستانه این دو کشور است. صلح در افغانستان در سایه ی یک اجماع وسیع منطقه ای و بین المللی ممکن و میسر است.

اختلافات و مداخلات سیاسی، مانع روابط دوستانه کابل و اسلام آباد

احسانی اظهار داشت که تا برخی موضوعات اختلاف برانگیز که ریشه هایی عمیق دارد، بین افغانستان و پاکستان حل نشود، روابط دوستانه و پایدار میان این دو کشور برقرار نخواهد شد. افغانستان از بدو تأسیس پاکستان در سال (۱۹۴۷) مخالف شکل گیری این کشور در همسایگی جنوبی خود بود؛ نماینده افغانستان در رأی گیری سازمان ملل درباره تجزیه پاکستان از هند، رأی مخالف داد و موجودیت کشوری به نام پاکستان را به رسمیت نشناخت. این اتفاق، سرآغاز کدورت و کشمکش سیاسی میان افغانستان و پاکستان بود. عدم رسمیت خط دیورند از سوی افغانستان، چالش برانگیزترین اختلاف سیاسی و سرزمینی میان افغانستان و پاکستان است. افزون بر این، حمایت های مالی و معنوی افغانستان از جدایی طلبان بلوچ و پشتونهای ماورای خط دیورند، همیشه باعث حساسیت و نگرانی پاکستان بوده است. مجموع این اختلافات و مداخلات سبب تیرگی روابط و کدورت فزاینده سیاسی میان دو کشور بوده است.

ماهیت چند وجهی بحران افغانستان

این عضو هیئت علمی دانشگاه استقلال در ادامه افزود: «بحران کنونی افغانستان ماهیت چند وجهی دارد؛ از گروه‌های تروریستی تا مافیای بین المللی تجارت موادمخدر و مافیای اقتصاد غارتی. شبکه های مافیایی بین المللی در سایه ناامنی های موجود، درآمدهای سرشاری از تجارت مواد مخدر و غارت منابع و معادن افغانستان برای خود ایجاد کرده اند. رقابت های قدرتهای بین المللی و منطقه ای بر سر گسترش نفوذ سیاسی، از عوامل تشدید کننده بحران افغانستان است. این عوامل، راه رسیدن به صلح و امنیت پایدار را در افغانستان بسیار پیچیده و مشکل ساخته است.»

پیچیدگی بحران، عامل فروکاست نقش پاکستان

احسانی در ادامه گفت: «با توجه به پیچیدگی های بحران کنونی افغانستان، باید گفت که اوضاع تا حدودی از کنترل پاکستانی ها نیز خارج شده و دولت پاکستان، دیگر آن کنترل سابق را بر گروه طالبان ندارد. در حال حاظر پای طرف های گوناگون بین المللی و منطقه ای در بحران افغانستان کشیده شده است. پس، زمانی در افغانستان صلح برقرار می‌شود که یک اجماعی با قاعده وسیع بر سر حل مسأله افغانستان به وجود بیاید.»

اقدامات نمایشی پاکستان، تلاش برای انحراف افکار عمومی

این پژوهشگر سیاسی معتقد است که نشانه های عینی و مشخصی در سطح داخلی، منطقه ای و بین المللی که بر بهبود روابط افغانستان و پاکستان دلالت کند، دیده نمی شود. یک رابطه ی نه خوب و نه بد، همیشه بین دو کشور وجود داشته است. تا زمانی که موضوعات اختلافی به صورت ریشه ای حل نشود، بهبودی روابط این دو کشور بسیار بعید است.

به گفته احسانی؛ اگر فعلا، یک سلسله اقداماتی در صحنه سیاسی از سوی پاکستان در دستور کار سیاستمداران پاکستان قرار گرفته، یک نمایش و یک تاکتیک تبلیغاتی است؛ پاکستان برای فریب افکار عمومی و تطهیر چهره خود در صحنه بین الملل به این گونه اقدامات نمایشی نیاز دارد.

سفر عمران خان به افغانستان در همین راستا یک تاکتیک است تا اولا، پاکستان حضور و مؤثریت خود را در تحولات منطقه‌ای و بین المللی اثبات کند و از طرف دیگر وانمود می کند که در جبهه مبارزه با تروریسم قرار دارد.

تروریسم؛ منبع درآمد و ابزار فشار پاکستان

احسانی همچنین اظهار داشت که پاکستان تا کنون سالانه میلیون ها دالر از کشورهای غربی بابت مبارزه با تروریزم کمک دریافت کرده؛ در حالی که عملا در این راستا هیچ کار مثبتی انجام نداده است. از سوی دیگر، این کشور از گروه های تروریستی همواره به عنوان ابزار فشار در برابر همسایگان خود استفاده کرده است. از دیگر منافع اقتصادی که در سایه‌ی حمایت از گروه های تروریستی  و جنگ و ناامنی عاید پاکستان می شود، آب های فراوان بیش از پنج رودخانه مهم افغانستان است که به این کشور سرازیر می‌شود. بنا بر این، پاکستان تا زمانی که گروه‌های تروریستی چنین استفاده ای برای این کشور داشته باشند، از آنها حمایت خواهد کرد.

بحران افغانستان؛ مسأله ی آمریکا

احسانی تأکید کرد: «باید در نظر داشت که از نظر قواعد و عرف بین المللی، آمریکا نمی‌تواند نسبت به مسأله افغانستان بی‌تفاوت باشد. آمریکا در قبال افغانستان مسئولیت دارد؛ اکنون بحران افغانستان، مسأله آمریکاست. آمریکا به عنوان ابرقدرت جهان، در برابر نظم بین المللی مسئول است. بحران افغانستان، یک موضوع داخلی بین افغانها نیست؛ بلکه مبارزه با تروریسم بین المللی است که مردم افغاستان در خط مقدم این مبارزه قرار دارند. ازین رو، حکومت بایدن تلاش خواهد کرد تا بحران افغانستان را حل کند.»

روابط افغانستان و پاکستان در سایه ی حکومت بایدن

از نظر این پژوهشگر، پاکستان، متحد استراتژیک آمریکا است. در دوران جنگ سرد، پاکستان نقش بسیار مهمی برای منافع آمریکا و غرب داشته است. در سال ۲۰۱۱ زمانی که جوبایدن معاون رئیس جمهور اوباما بود، در جریان سفری به کابل، به رئیس جمهور کرزی گفت: پاکستان پنجاه برابر افغانستان برای آمریکا اهمیت دارد. در عین حال، آمریکا نمی تواند افغانستان را به خاطر پاکستان به حال خود رها کند. به همین دلیل، پاکستان نیز این موضوع را درک کرده و اقدامات اخیر این کشور در قبال افغانستان، تحت تأثیر سیاست های احتمالی آقای بایدن صورت گرفته است.

عمران خان با سفر به افغانستان در حقیقت پیامی را به بایدن و تیم سیاسی او ارسال می‌کند که پاکستان در حل بحران افغانستان در کنار آمریکا خواهد بود. با توجه به اینکه در تعهد و صداقت پاکستان در مبارزه با تروریسم شک و تردید وجود داشته است، عمران خان طوری وانمود می کند که گویا پاکستان در مبارزه با تروریسم جدی و صادق است. لذا، اگر بایدن در حل بحران افغانستان جدیت داشته باشد، پاکستان حداقل در کوتاه مدت چاره ای جز همراهی ندارد.

تلاش بایدن در صلح، قابل پیش بینی است

احسانی بدین باور است که بایدن از افغانستان و کشورهای منطقه که به طور مستقیم در بحران افغانستان دخالت دارند، نسسبت به ترامپ درک روشن تری دارد. گرچه بایدن هم طرفدار خروج سربازان آمریکایی از افغانستان است؛ ولی او در این خصوص مسئولانه تر عمل خواهد کرد. یکی از انتقادهای جدی جوبایدن در مناظرات انتخاباتی این بود که ترامپ به مشوره جنرالها و سازمان استخبارات آمریکا توجه نمی‌کند. دیدگاه های جنرالان آمریکایی در مورد افغانستان همیشه در تقابل با نظرات ترامپ قرار داشت. جنرالها طرفدار خارج کردن فوری سربازان آمریکا از افغانستان نیستند. علاوه بر اینکه تیم جدید به رهبری بایدن قطعا در رویکردها و پالیسی خود در قبال صلح و مبارزه با تروریسم در افغانستان متفاوت خواهد بود.

فعلا این احتمال وجود دارد که بایدن، رهبر تیم مسئول در مذاکرات صلح یعنی خلیلزاد را تغییر خواهد داد. برکناری خلیلزاد یک حرکت مثبت و تأثیرگزار بر روند صلح خواهد بود؛ چون خلیلزاد در دوره مسؤولیتش در پروسه صلح افغانستان، به گروه طالبان بیش از اندازه بها داد. در زمان وی، رهبران طالبان از لیست سیاه سازمان ملل خارج شد و یک دفعه در جایگاه مذاکره کننده و بازیگران سیاسی ارتقا یافتند.

موانع صلح طالبان با دولت افغانستان

احسانی در خصوص دلایل دشواری صلح با طالبان بدین باور است که طالبان فعلا تحت رهبری شخص واحد عمل نمی کنند و از انسجام و هماهنگی لازم برخوردار نیستند. بین اعضای ارشد گروه طالبان روی موضوعات گوناگون، اختلافات بسیار جدی وجود دارد. مانع دیگری که فراروی طالبان قرار دارد، وجود گروه های تروریستی دیگری مثل داعش و القاعده است که قطعا مانع پیوستن طالبان به صلح می شوند، چرا که این گروه در سایه و بستر بحران داخلی افغانستان می توانند به فعالیت های تروریستی خود ادامه بدهند. مانع بسیار خطرناک دیگر این است که کشورهای دخیل در بحران افغانستان، هر کدام به شکلی برای شان طالب سازی کرده اند و موافق اهداف سیاسی و امنیتی خود کنترل و مدیریت می کنند.

صلح فقط با اجماع بین المللی ممکن است

وی در بخش دیگر از صحبت خود چنین گفت: «با توجه به پیچیدگی های موجود و دخالت کشورهای ذی نفع در افغانستان، باید گفت که صلح در افغانستان زمانی تحقق پیدا خواهد کرد که یک اجماع وسیع منطقه ای و بین المللی به وجود آید. اگر چنین اجماعی پدید آید، قطعا طالبان در قضیه صلح، تمکین خواهند کرد. اما چنین تفاهم و توافق جمعی خیلی سخت و دشوار است. کشورهایی که به نحوی در بحران افغانستان تأثیرگذار هستند، کاملا در وضعیت تقابل و تضاد منافع قرار گرفته اند. فعلا، افغانستان تبدیل به میدان رقابت قدرت های منطقه ای و بین المللی شده است که متأسفانه قربانی اصلی این رقابتها، مردم مظلوم افغانستان هستند.»

 

اخبار مرتبط

پاسخ دیدگاه

لطفا نظر خود را وارد کنید
نام خود را بنویسید