شفقنا- معاون پژوهشی حوزه های علمیه گفت: با توجه به اهمیت علوم انسانی اسلامی، درختواره رشته ها که مشتمل بر رشته های علوم انسانی اسلامی است در شورای گسترش به تصویب رسیده و هم اکنون در مرحله سرفصل نویسی و راه اندازی قرار دارد.
به گزارش خبرنگار شفقناقم، حجت الاسلام والمسلمین سیدحسین میرمعزی امروز در نشست علمی «اقتصاد اسلامی یا سکولار» طی سخنانی با موضوع «اقتصاد: علم، مذهب یا نظام» که به صورت مجازی برگزار شد، اظهار کرد: لزوم تولید علوم انسانی اسلامی اندیشه غالب در گفتمان علمی انقلاب اسلامی است و این اندیشه که علوم انسانی در غرب متولد شده علم جهانی است و اسلامی و غیر اسلامی ندارد در این گفتمان، اندیشه ای مردود است. بر اساس همین اندیشه هم حوزه علمیه حرکت کرده و میکند.
او افزود: امروز حوزویان متعدد و روحانیون کثیری با درک ضرورت تولید علوم انسانی اسلامی برای فراگیری علوم انسانی غربی به دانشگاهها رفتند و پس از مسلط شدن بر این علوم به نقد و بررسی آن از دیدگاه اسلامی پرداخته و در راستای تولید علوم انسانی اسلامی تلاش داشته و آثار زیادی را در این راستا تولید کرده اند.
معاون پژوهشی حوزه های علمیه ادامه داد: فلسفه شکلگیری انجمنهای علمی حوزوی در علوم انسانی اسلامی و نیز تأسیس مراکز آموزشی پژوهشی پیرامون حوزه علمیه همین اندیشه وجود علوم انسانی اسلامی بوده است که در نتیجه آن صدها طلبه اهل فکر و اندیشه در این هر یک از این رشته ها تربیت و آثار زیادی توسط آنها تولید شده است.
او خاطرنشان کرد: در طول چهل سال اول انقلاب تنها ۱۴ موسسه حدود ۴ هزار کتاب در ۱۷ رشته علوم انسانی اسلامی منتشر کرده اند که حدود ۱۵۰۰ کتاب در جشنوارههای ملی کشور رتبههای برتر را کسب کردند و کتابشناخت این مجموعه توسط دبیرخانه انجمنهای علمی حوزه تهیه و نمایشگاه دائمی آن نیز در فیضیه برپا شده است.
میرمعزی بیان داشت: درختوارۀ رشتهها که مشتمل بر رشته های مربوط به علوم انسانی اسلامی است نیز در شورای گسترش حوزه های علمیه به تصویب رسیده و در مرحله سرفصل نویسی و راه اندازی است.
او تاکید کرد: بر این اساس اندیشهای که میگوید ما علوم انسانی اسلامی نداریم یک اندیشه شاذ و نادر در حوزه ها است و حوزههای علمیه تاکنون مبتنی بر وجود علوم انسانی اسلامی حرکت کرده است.
معاون پژوهشی حوزه های علمیه در خصوص اقتصاد اسلامی هم گفت: سالها است که رشته اقتصاد اسلامی و بانکداری اسلامی در وزارت علوم به تصویب رسیده و دانشگاههای متعددی در سطح کشور آن را اجرا می کنند.
او با بیان اینکه شهید صدر اولین کسی است که پرسش درباره چیستی و هستی اقتصاد اسلامی را مطرح کرده و به آن جواب مشروح و مستدل داده، اظهار داشت: در زمان شهید صدر به دلیل مطرح شدن دو مکتب سوسیالیسم و سرمایه داری در جهان اسلام و رشد علم اقتصاد سرمایه داری و نفوذ آن در کشورهای اسلامی، در اذهان دانشمندان مسلمان این پرسش مطرح گشت و شهید صدر اولین فردی بود که به این پرسش پاسخی عالمانه داد.
میرمعزی گفت: ایشان در پاسخ به این پرسش که آیا اقتصاد اسلامی داریم یا خیر؟ می گوید: اسلام دارای مذهب (مکتب) اقتصادی است ولی تا زمانی که مذهب اقتصادی اسلام در خارج تحقق نیابد نمی توان از علم اقتصاد اسلامی سخن گفت. با توجه به تعابیر مختلفی که او در تعریف مذهب اقتصادی اسلام دارند در یک جمع بندی دیدگاه ایشان را می توان چنین بیان کرد:«مذهب اقتصادی عبارت است از: قواعد کلی روش تنظیم حیات اقتصادی در جهت حل مشکلات اقتصادی؛ قواعدی که با مفهوم معینی از عدالت اجتماعی در ارتباط اند.»
او بیان داشت: شهید صدر درباره علم اقتصاد نمی گوید که علم اقتصاد اسلامی نداریم، بلکه می گوید زمانی که مذهب اقتصادی اسلام در خارج تحقق پیدا کرد و مطالعات علمی منطبق بر آن در جامعه پدید آمد و به گزارههای علمی دست پیدا کردیم، بعد از آن میشود از علم اقتصاد اسلامی سخن گفت، گویا در ذهن او این بوده است که اگر موضوع مطالعه علم اقتصاد یک جامعه اسلامی شد، در این صورت علم اقتصادی را می توان متصف به اسلامیت کرد و اگر موضوع آن یک جامعه سرمایهداری یا غیر اینها باشد، علم اقتصاد متصف به سرمایهداری و … میشود.
استاد حوزه علمیه گفت: بر این اساس تفاوت بین مذهب و نظام اقتصادی در تفکر ایشان مشخص می شود؛ در مذهب «اصول روش حل مشکلات اقتصادی » بحث می شود؛ ولی در نظام اقتصادی«شکل تنظیم رفتارها و روابط اقتصادی بر اساس اصول مذهب» مورد بررسی قرار می گیرد.
او به نظرات و دیدگاه های بعد از شهید صدر اشاره کرد و افزود: بعد از شهید صدر هیچ کس از علمای اهل تسنن و شیعه این مطلب را که اسلام دارای مذهب اقتصادی است، نفی نکرده است یعنی در این مطلب اختلافی نیست که اسلام اصول و قواعد رفع و حل مشکلات اقتصادی را بیان کرده است. البته ایشان معتقدند که از فقه میتوان این اصول را به روشی که در کتاب اقتصادنا بیان کرده است با رجوع به آراء فقیهان کشف کرد و این روش مورد مناقشه است.
میرمعزی ادامه داد: در میان فقیهان معاصر شیعه شخصیت ها و بزرگانی نظیر آیت الله شهید مطهری(ره) و آیتالله العظمی مکارم شیرازی و آیتالله مظاهری و آیت الله حائری شیرازی (ره) و سایر کسانی که کتابی تحت عنوان اقتصاد اسلامی یا مکتب اقتصادی اسلام یا اصول اقتصاد اسلامی نوشتهاند، آن را پذیرفتهاند؛ دلیل آن نیز روشن است. اسلام از دیدگاه شیعه دارای نظام فقهی ثابت (جهانشمول و زمان شمول) و جامع است. بر اساس این دیدگاه هیچ رفتار یا رابطه ای نیست که حکم آن در شریعت به صورت خاص یا عام بیان نشده باشد. و در جای خود مبرهن است که هر مکتبی که دارای نظام فقهی ثابت باشد دارای مذهب به معنای پیش گفته است. گر چه در مورد وجود مکتب یا مذهب اقتصادی اختلافی نیست با این وجود در مورد چیستی و هستی نظام اقتصادی و علم اقتصاد اسلامی اختلاف است.
