شفقنا آینده-امین فرج پور: ریاست جمهوری دونالد ترامپ و جو بایدن در دنیای امروز- که آمریکا در چهار گوشهاش مشغول ماجراجویی است، علاوه بر آمریکا برای کشورهای دیگر نیز اهمیت دارد. به خصوص خروج ترامپ از توافق هستهای با ایران دشمنان جمهوری اسلامی را امیدوار کرده تا با ادامه ریاست جمهوری دونالد ترامپ باز هم به حمایتهای او از خودشان دل خوش کنند. یکی از این کشورها اسرائیل است. در حقیقت بعد از عادی سازی روابط امارات متحده عربی و بحرین با اسرائیل، تصمیم سودان برای ایجاد رابطه با اسرائیل یکی از هدایایی است که دولت ترامپ برای بنیامین نتانیاهو به ارمغان آورده است. نتانیاهو دوست ندارد او را از دست بدهد.
به گزارش سرویس ترجمه شفقنا از فارین پالیسی؛ اگر همانگونه که نظرسنجیها پیشبینی میکنند، در انتخابات ماه آینده جو بایدن کلید ورود به کاخ سفید را به دست آورد، نتانیاهو چیزهای زیادی برای از دست دادن خواهد داشت. اما در عین حال پیروزی نامزد دموکراتها برای بنیامین نتانیاهو دستاوردهایی هم میتواند داشته باشد.
در میان رهبران جهان هیچ مقامی به اندازه بنیامین نتانیاهو از ریاست جمهوری دونالد ترامپ سود نبرده است. ترامپ با خروج از توافق هستهای باراک اوباما با جمهوری اسلامی ایران، انتقال سفارت آمریکا به بیتالمقدس و نیز کمک به عادیسازی روابط اسرائیل با دو کشور مهم عربی حاشیه خلیج فارس هدایای ارزشمندی به بنیامین نتانیاهو و جناح راست اسرائیل داد و این جناح را به شدت تقویت کرد. کاخ سفید جمعه گذشته اعلام کرد که سودان نیز به عنوان سومین کشور عرب پذیرفته با اسرائیل روابط سیاسی و دیپلماتیک برقرار کند- که این یکی دیگر از خدمات ترامپ به بیبی خواهد بود.
بایدن اما درست در نقطه مقابل ترامپ، به دنبال راههایی برای توافق و همکاری مجدد با جمهوری اسلامی ایران در مسائل هستهای؛ و البته برقراری روابط دو جانبه با سازمان آزادیبخش فلسطین است که ترامپ آن را از بین برده بود. در صورت پیروزی بایدن، دولت او به احتمال زیاد از سیاستمداران دوره اوباما تشکیل خواهد شد که هنوز هم مهمترین انتقادشان از ترامپ باز گذاشتن دست نتانیاهو برای تاخت و تاز در عرصه سیاست داخلی آمریکا است. در واقع نتیجه ریاست جمهوری بایدن میتواند ادامه تنش اسراییل و ایالات متحده باشد که از سالهای اوباما باقی مانده است.
دان روتهام، مشاور نخستوزیر سابق، شیمون پرز، در این مورد میگوید که «نتانیاهو سالهای ریاست جمهوری اوباما را سالهایی نامیده که اسرائیل مجبور بود از خودش دفاع کند. اما حالا در دولت ترامپ او دست بالا را داشت و در اختلافاتش با جمهوری اسلامی ایران و فلسطینیها توانست پارامترهای روابط و اختلافاتش را از نو تعریف کند و موضع تهاجمیتری بگیرد. در مقابل دولت جو بایدن، اما، او دوباره مجبور خواهد شد به موضع دفاعی بازگردد».
این تنشها اما الزاما به این زودی شعلهور نخواهند شد. روابط بایدن با اسراییل سوابق دیرینهای دارد و به دیدار و ملاقات او با گلدا مهیر در سال 1973 بازمیگردد- که بعد از آن نخستوزیر اسرائیل شد. از این گذشته، هر نوع مذاکرهای با جمهوری اسلامی ایران به احتمال زیاد چند ماه طول خواهد کشید و نیز به دلیل حوادثی که بعد از خروج ترامپ از توافق هستهای رخ دادند، پیچیده و دشوار خواهد بود.
در حقیقت بعد از خروج ترامپ از توافق، ایالات متحده تحریمهای اقتصادی سنگین و دردناکی به ایران تحمیل کرده و تهران هم با ادامه غنیسازی اورانیوم طبق مجوز برجام- توافقی که می گفت ایران را به مدت 15 سال از تولید تسلیحات هستهای بازمیدارد- واکنشهای تندی نشان داد. مواضعی که باعث عمیقتر شدن بیاعتمادی میان تهران و واشنگتن شد.
علاوه بر این باید توجه داشت که بیتردید بازگشت بایدن به توافق برجام قرار نیست با همان شرایط سابق باشد- که مورد انتقاد شدید جمهوریخواهان بود و اسرائیل هم از آن به عنوان یک توافق بد نام برده بود. یک کارشناس سابق روابط بینالملل آمریکا میگوید که بازگشت بایدن به توافق بیشک گام به گام و ایستگاه به ایستگاه خواهد بود و در نهایت منظور دولت او انعقاد قراردادی سفت و سختتر از برجام خواهد بود که موضوعات بیشتری را شامل است. در واقع بایدن تلاش خواهد کرد مسایل و موضوعاتی چون برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران و سیاستهای این کشور در سوریه و لبنان را در توافق جدید با این کشور دخیل کند. به همین دلیل هم هست که ادعا میشود بازگشت او به توافق برجام به این زودی نتیجه نخواهد داد، چرا که رسیدن به اهداف او در قبال ایران به ظرافتهای دیپلماتیک فراوانی نیاز دارد.
“راز زیمت” یکی از محققان انستیتوی امنیت ملی میگوید: «بایدن در صحبت درباره بازگشت به توافق هستهای درواقع دارد درباره آرزوهایش حرف میزند، اما معلوم نیست او چگونه میخواهد به این آرزوها دست یابد. چون موانع زیادی برای این بازگشت وجود دارد. فارغ از اینکه در این مدت مذاکراتی بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده وجود نداشته، این را هم باید مد نظر قرار داد که اسرائیل نیز مانع بلندی بر سر راه این توافق خواهد بود».
در حقیقت هر گونه مذاکرهای بین ایران و آمریکا، یا هر نوع رفع تحریم و بازگشت سر میز مذاکره باعث انزوای جهانی اسرائیل خواهد شد. این اعتراف یکی از کارشناسان دولتی اسرائیل است که عقیده دارد «هر دولت اسراییلی، چه دولت نتانیاهو و چه مخالفان پارلمانی او در صورت ریاست جمهوری بایدن منزوی خواهند شد. اسراییل میخواهد تحریمها علیه ایران ادامه داشته باشند، و اگر این اتفاق رخ ندهد اسرائیل در مقابل تهدیدهای ایران در سوریه و لبنان و البته برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران تنها خواهد ماند».
البته این سکه روی دیگری نیز دارد و تنشهای ایجاد شده بر اثر پیروزی جو بایدن، برای اسراییل و به خصوص برای نخستوزیر پرحاشیه این کشور مزایایی هم دارد؛ از جمله این که اذهان عمومی را از اتهامات فساد اداری و مشکلات سیاسی بنیامین نتانیاهو منحرف میکند. فراموش نکنیم که در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، نتانیاهو توانست با راهاندازی کمپین تبلیغاتی قدرتمندی، قدرت خود را در اسرائیل افزایش داده و پیروز انتخابات شود.
ایجاد و افزایش تنش با آمریکا همچنین به نتانیاهو فرصت میدهد تا به عنوان یک سیاستمدار تنها در واشنگتن تصویر شده و بتواند توجه جمهوریخواهان کنگره، کمیته روابط عمومی اسراییل و آمریکا و مسیحیان انجیلی طرفدار اسراییل را به خود با هدف ایجاد یک توافق جدید با جمهوری اسلامی ایران جلب کند.
اما ناظران عقیده دارند در شرایطی که احتمالا تحولات دیپلماتیک با جمهوری اسلامی ایران چندین و چند ماه طول بکشد، اسراییل و آمریکای بایدن اما باید خیلی زود در قبال فلسطینیها درگیر شوند. به عبارتی بهتر با این که بایدن بلافاصله برای دستیابی به توافقنامه صلح اوباما وارد عمل نخواهد شد، اما چیزهای کوچکی وجود دارد که میتواند تنش بزرگی ایجاد کند. به عنوان مثال اگر اسراییل برنامههای زیادی برای گسترش شهرکسازی اعلام کند یا ثبات تشکیلات خودگردان فلسطین را به خطر بیاندازد، دولت بایدن فشار خواهد آورد. از طرفی، الحاق کرانه باختری که به نظر میرسید با طرح صلح ترامپ در اوایل سال جاری به واقعیت تبدیل شود، بیتردید در دولت بایدن ادامهدار نخواهد بود.
با این اوصاف ظاهرا باید نتانیاهو از اعتیادش به دونالد ترامپ که بیبی را به سوپرمن تبدیل کرده بود دست بردارد. در حقیقت او بدون ترامپ مانند ورزشکاری است که دوپینگ را کنار گذاشته و مجبور است به قدرت خود اتکا کند. کاری که برایش آسان نخواهد بود، به خصوص که عادت کرده بود رئیس جمهور آمریکا تمامی خواستههایش را بپپذیرد و انجام دهد.