شفقنا- نگرانی های اروپا درباره مواضع ایران بیشتر از آن که اقتصادی یا سیاسی باشد امنیتی است. بروکسل از آن بیم دارد که لغو برجام زمینه ساز تقابل ایران و آمریکا در منطقه و گسترش ناامنی در آن و گسیل شدن آوارگان جنگی به سمت اروپایی باشد که هنوز از عواقب منفی ورود آوارگان سوری خلاص نشده است. اروپا بیشتر از آن که نگران لغو قراردادهای تجاری خود ایران باشد از پیامدهای امنیتی ناشی از تقابل ایران و آمریکا در خاورمیانه بیمناک است. حال آن که واشنگتن به خاطر بعد مسافت چندان نگرانی گسترش ناامنی در خاورمیانه به سرزمین خود نیست.
به گزارش شفقنا، رحمن قهرمانپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی نوشت: باید منتظر بود و دید اروپا در چهار ماه آینده چه ابتکار عملی را در پیش خواهد گرفت. در خوش بینانه ترین حالت هم نمی توان چندان در این باره امیدوار بود. با شبه اولتیماتم ترامپ به اروپا درباره برجام پس از تمدید آن در روز جمعه، حالا همه نگاه ها به اروپا دوخته شده است. اظهارات و موضع گیری های ترامپ و مقامات امریکایی نشان می دهد در پشت پرده، اروپایی ها نقش مهمی در متقاعد کردن ترامپ برای به تعویق دیگر باره تحریم ها تا چهار ماه آینده داشته اند. حال پرسش بسیار مهم این است که آیا اروپا می تواند در این فاصله چهار ماهه راهی برای نجات برجام از دست ترامپ پیدا کند؟
ترامپ از اروپا می خواهد ایران را متقاعد ( و در واقع وادار) کند با پذیرش محدودیت های داوطلبانه بر فعالیت های موشکی خود به مدت نامحدود از خیر غنی سازی صنعتی بگذرد و محدودیت های موجود بر غنی سازی خود را تا مدت نامعلوم ادامه دهد. معنای این خواسته برای تهران چیزی نیست جز از حیز انتفاع ساقط شدن توافق جامع هسته ای یا برجام. اگر یک توافق نفعی برا ی یک کشور نداشته باشد منطق و دلیل وجودی آن زیر سوال می رود و آن کشور مطابق قواعد حقوق بین الملل حق دارد از آن توافق خارج شود. ضمن اینکه هیچ معاهده الزام آور بین المللی وجود ندارد که کشور ها را ملزم کند فعالیت های موشکی خود را محدود کنند.
اتحادیه اروپا یک بار در ابتدای بروز بحران هسته ای ایران در سال ۱۳۸۲ در جلب رضایت تهران و و اشنگتن برای حل این بحران ناکام ماند آن هم در شرایطی که هنوز بحران مالی ۲۰۰۸ آغاز نشده بود. بحث خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا مطرح نبود، بحران آوارگان جنگی سوریه و خاورمیانه وجود نداشت و در کل قدرت اتحادیه اروپا در نظام بین المللی به مراتب بیشتر از امروز بود. اتحادیه اروپا ی امروز از جهات بسیاری گرفتار مشکلات و حتی بحران های داخلی است و انسجام لازم برای ایستادگی در برابر برخی تصمیم های واشنگتن از جمله موضوع برجام را ندارد.
مهمترین امتیاز کنونی اروپا در برابر واشنگتن این است که مواضع ترامپ فاقد اعتبار بین المللی و حتی داخلی است و تندروهای شخصی او باعث شده مخالفت با او مورد حمایت افکار عمومی در اروپا باشد. اما نظام ریاستی آمریکا قدرت زیادی را به رئیس جمهوری داده است و لذا اتحادیه اروپا نمی تواند ضمن مخالف با ترامپ با سایر نهادهای قدرت در آمریکا ارتباط موثری داشته باشد.
از طرف دیگر عمق و دامنه وسیع روابط فرا آتلانتیکی مانع از آن می شود که بروکسل بخواهد یا بتواند بخاطر برجام روابط خود را با واشنگتن مختل کند. خاصه اینکه اروپا هم چنان در بعد تکنولوژیک و اطلاعاتی سخت نیازمند همکاری واشنگتن است.
اروپا با شرایط بغرنجی مواجه است. تهران چندان نگران خروج آمریکا از برجام نیست زیرا با خروج یک جانبه آمریکا از این توافق بین المللی هزینه های این خروج در جامعه بین المللی بیشتر بر گردن واشنگتن خواهد بود تا تهران. در شرایطی که اتحادیه اروپا و مهم تر از آن اژانس بین المللی انرژی اتمی بارها پای بندی ایران به برجام را تایید کرده اند، تهران می تواند از این برگ برنده استفاده کند. لذا در حال حاضر تهران دلیل قانع کننده ای برای پذیرش محدودیت های فراتر از برجام ندارد، ضمن اینکه تضمینی برای سودمندی مذاکره مجدد با آمریکا و دولت ترامپ وجود ندارد. اروپا به سختی می تواند ایران را متقاعد به مذاکره مجدد درباره برجام کند. حال باید منتظر بود و دید اروپا در چهار ماه آینده چه ابتکار عملی را در پیش خواهد گرفت. در خوش بینانه ترین حالت هم نمی توان چندان در این باره امیدوار بود.
