شفقنا-در حاشیه حوزه وقایع و حوادث مربوط به حوزه های علمیه را بدون هیچگونه و قضاوت صرفا جهت اطلاع خوانندگان از منابع مختلف انتخاب و گزارش می کند.
ضعف انگیزه تحصیلی طلاب با حضور آیت الله وحید خراسانی بررسی می شود
جلسه عمومی نشست دورهای اساتید با موضوع علل ضعف انگیزه تحصیلی و کم توجهی برخی از طلاب به کتب درسی روز چهارشنبه با سخنرانی حضرت آیت الله وحید خراسانی در فاطمیه این مرجع تقلید برگزار می شود
«صنعتانگاری دین» و بودجههای میلیاردی موسسات حوزوی
«صنعتانگاری دین» در حوزه علمیه یکی از موضوعات مهم و مغفول در آسیبشناسی روحانیت معاصر است که نقد و بررسی آن میتواند پاسخگوی بسیاری از نارساییها و مشکلات امروز ما باشد. اجمالاً، در این انگاره «معارف دین» و «الگوهای دینی» همانند یک «ایده صنعتی» قابل تولید، تکثیر و توزیعِ «انبوه»، «یکسان» و «متمرکز» انگاشته میشود و بازخوردگیری و موفقیتسنجی در «اقامه دین» نیز با آمار و ارقام صورت میگیرد. بهطور مثال وقتی با شخصیت موفقی همچون «مطهریِ شهید» مواجه میشویم، اولین سؤال طرحشده آن است که ما چگونه میتوانیم ده هزار مطهری در حوزه علمیه داشته باشیم؟! از این منظر برای رسیدن به چنین اهداف به ظاهر متعالی، مؤسساتی دایر میکنیم تا طی یک برنامه آموزشی فراگیر و یکنواخت، به تولید دهها و بلکه صدها «مطهریواره» دست یازیم. در پایان هر سال نیز برای دفاع از برنامه پیشرو آمار و ارقامی از میزان پذیرش دانشآموخته، ساعات آموزشی، تألیفات پژوهشی و فارغالتحصیلان مؤسسه و… ارائه میدهیم.
اما آنچه در خارج اتفاق میافتد، نهتنها شباهتی با مطهری یا همان «الگوی تولید» نداشته، بلکه استعداد منحصر به فرد دانشآموختگان نیز تحت محیط کارخانهوار آموزشی دچار آفتها و آسیبهای جدی شده است. حال این فرآیند از ایده تا تولید و توزیع را نهتنها نسبت به «مطهری عزیز» بلکه درباره هر الگوی موفقی در حوزه علمیه توسعه دهید. فراتر آن که تصور کنید بزرگان دین بر اساس قرائتهای متفاوتشان از دین و ضرورتها و اولویتهای اجتهادیشان، قصد طی چنین فرآیندی را داشته باشند و الگوی ذهنی خود را به تولید انبوه برسانند. چه اتفاقی خواهد افتاد؟ پاسخ، وضعیت فعلی قم و حوزههای علمیه است که پس از گذشت چهار دهه از پیروزی انقلاب به یک کلانشهر صنعتی در زمینه معارف دین تبدیل شده که خروجی آن جز آمار تألیفات، پژوهشگاهها، کرسیها و… که ارائه شده تأثیر شگرفی در فضای عمومی جامعه نگذاشته است.
از آنجا که ضرورت راهاندازی این مؤسسات، ناشی از نیازسنجیهای ذهن آکادمیک و انتزاعی است و خاستگاه اجتماعی لازم را ندارد، نمیتواند بودجه خود را بهطور مستقیم از منابع مردمی تأمین کند. لذا برای تأمین هزینههای بعضاً میلیاردی چنین پروژههایی یا باید از مراجع تقلید استمداد طلبید و یا از دولت و یا از هر دو! به بیان دیگر، وقتی نظام «تفقه» فارغ از محیط اجتماعی، در یک محیط ایزوله آکادمیک تعریف میشود و واقعیتهای بیرونی خود را نمیبیند دچار سیاستگذاریهای انتزاعی شده و پروژههایی را طراحی میکند که مردم دلیلی بر تأمین آن نمییابند. لذا بودجههای میلیاردی در این مراکز تزریق میشود تا دردی را درمان کنند؛ اما از آنجا که سازوکار نظارت بر مصرف بودجه نیز آلوده به نظم صنعتی است، این مراکز با گزارشی از آمار و ارقام فعالیت خود، علاوه بر توجیه تلاشهای صورت گرفته، زمینه را برای افزایش بودجه نیز فراهم میآورند.
بهنظر میرسد تنها راه برونرفت از این صنعتانگاری، بازتعریف نهاد روحانیت در یک گفتمان تربیتی است که هرچند گستره کمتری را پوشش میدهد و ظاهری چشمگیر ندارد، اما بدون هزینههای میلیاردی میتواند در نقاط مختلف اجتماعی مطهریهای لازم خود را به جامعه عرضه کند. در رویکرد تربیتی، «پرورش فاضل حوزوی» یک ایده تکثرپذیر آموزشی نیست که تحت یک برنامه فراگیر به دست آید. این نگاه، نیازمند کاهش نگاه سازمانی به حوزات علمیه و احیای روابط انسانی در سازوکار نخبهپروری نهاد روحانیت است. چه بسا اگر حوزه علمیه در طی این سالها به جای توسعه سازمانی بر تقویت روابط استاد و شاگرد متمرکز میشد و تربیت طلاب را نه در قم، که در نقاط بومی خودشان پی میگرفت و خود را با مسائل عینی جامعه وفق میداد، امروز نهتنها نیازی به بودجههای نفتی و غیرنفتی پیدا نمیکرد، بلکه تأمین نیازهای مادی آن مورد استقبال مردم نیز واقع میشد./مباحثات
نمایش دستاوردهای مراکز حوزوی در هفته پژوهش
هفته پژوهش فرصتی برای نمایش فعالیتهای پژوهشی مراکز و موسسات حوزوی است. درحالیکه انتظار می رفت در این هفته شاهد یک نمایشگاه جامع و به دور از موازی کاری باشیم اما سه مجموعه مهم پژوهشی یعنی دفتر تبلیغات اسلامی، جامعه المصطفی و مرکز مدیریت حوزه های علمیه در یک روز و در یک ساعت اقدام به برپایی و مراسم افتتاحیه نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی کردند.
این نمایشگاهها با حضور آیت الله اعرافی مدیر حوزه های علمیه، حجت الاسلام والمسلمین واعظی رئیس دفتر تبلیغات اسلامی و حجت الاسلام والمسلمین مهدوی مهر جانشین رئیس جامعه المصطفی العالمیه بازگشایی شد.
تاکید بر توجه پژوهشهای حوزوی به تامین نیازهای مردم و جامعه
حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی در سخنانی که در افتتاح نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی دفتر تبلیغات ایراد کرد، ابراز داشت: اساس سیستم آموزشی و تربیتی حوزه های علمیه ما در گذشته، نخبه گرا بوده است و متون درسی و مراحل آموزشی حوزه نخبه پرور بوده است یعنی نظام آموزش حوزه نظامی نیست که کارویژه های روحانیت در جامعه را فهرست کند و متن آموزش های حوزه به سمت تامین آن کارویژه ها برود بلکه همه در هر سطح و استعدادی وارد یک سیستم آموزشی می شوند و خروجی آن به سمت نخبه پروری است.
او عنوان کرد: در شرایط کنونی هجمه ها به دین، تخریب فرهنگ عمومی و تخریب فرهنگ ایمانی بالا رفته و به طور طبیعی انتظار از حوزه و روحانیت می رود که از این ظرفیت و فضا بتوانند استفاده کنند.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ادامه داد: اگر راهبرد نخبه گرایی در گذشته کفایت می کرد امروز راهبرد نخبه گرایی بر کلان حوزه های علمیه در عین آنکه لازم است اما کافی نیست.
واعظی، یادآور شد: در کنار راهبرد نخبه گرایی می توان راهبرد توسعه ای هم داشت به این معنا که تولیدات فرهنگی را توسعه و گسترش دهیم تا در سایه توسعه فرهنگی، توسعه اقتصادی و سیاسی و توسعه در همه ابعاد ایجاد شود.
او گفت: نقش حوزه های علمیه در ایجاد نظام اسلامی تنها نقش حدوثی نیست، بنابراین حوزه های علمیه باید راهبرد تأمین نیازهای جامعه و نظام را در کنار راهبرد نخبه گرایی، نصب العین قرار دهند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: حوزه های علمیه باید کارویژه های روحانیت در شرایط حاضر را احصاء کنند، آنگاه آموزش حوزه باید به سمت تأمین این مهارت ها و دانش های لازم برای انجام این کارویژه ها حرکت کند.
تصویب نظام جامع پژوهش کافی نیست
آیت الله اعرافی نیز در مراسم گشایش نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی مراکز حوزوی با اذعان به برخی کاستی ها و نقص ها در حوزههای علمیه اضافه کرد: در روش شناسی اجتهادی حوزه دچار ضعف بوده و باید تحقیقات حوزوی همه محققان به مرتبهای از حجیت و اتقان برسد که بین فرد محقق و خدا دارای حجیت شود همچنین باید متن حوزه آزاد به محتوای تمام علوم پیرامونی نیز بپردازد.
او تصریح کرد: نظام جامع پژوهش که در قالب نظامهای دیگر حوزوی تصویبشده باآنکه بسیار ارزشمند بوده اما کافی نیست بلکه باید نقشه جامع علمی حوزه در این زمینه پیگیری شود همچنین جای خالی مطالعات راهبردی پیرامون حوزه و روحانیت نیز در حوزه کاملاً احساس میشود، فقدان نقشه راهبری علم به سمت تولیدات علم در عرصههای مختلف نیز در حوزههای علمیه کاملاً ملموس است که باید این نگاه راهبری کلان در حوزه ایجاد شود.
توضیحات یک روحانی شیعه پیرامون دست بوسی روحانی اهل سنت
چندی قبل و همزمان با ایام هفته وحدت، قطعه فیلمی از یک روحانی شیعه در فضای مجازی منتشر شد که با واکنشهای کاربران مواجه گردید. در این کلیپ مشاهده میشود فرد روحانی دست مولوی گرگیج امام جمعه اهل سنت آزادشهر گلستان را میبوسد و آن را وظیفه خود میداند و قرآنهایی از آستانقدس رضوی به وی هدیه میدهد.
حجتالاسلام مرتضی بذرافشان از فعالان فرهنگی و مدیر موسسه مصباحالهدی استان گلستان طی یادداشتی توضیحاتی در این باره داشته است که میخوانید:
با سلام خدمت همه عزیزان. اخیرا کلیپی از بنده در فضای مجازی پخش شده که بیان موارد ذیل ضروری است:
۱- این کلیپ مربوط به روز تاسوعای امام حسین علیهالسلام است، یعنی حدود ۳ ماه پیش و ربطی به هفته وحدت ندارد.
۲- بنده به مناسبت ایام محرم اکثر مساجد منطقه جهت سخنرانی و بیان فضائل امام حسین علیهالسلام رفتم ازجمله مصلی نماز جمعه اهل سنت آزادشهر.
۳- قبل ازخطبه به بنده ۱۵ دقیقه وقت داده شد سخنرانی کنم. سخنرانی انجام شد و این سخنرانی غیر از آن کلیپ است که بعد از سخنرانی مولوی گرگیچ انجام شد.
۴- بنده باتوجه به سخنرانی یک ساعته مولوی در معرفی امام حسین علیهالسلام از منابع اهل سنت بشدت تحت تاثیر قرار گرفتم. و به جهت تشکر از این دیدگاه مثبت ایشان دوباره اجازه گرفتم و به جایگاه رفتم و مراتب تشکر و ارادت خود را از بیانات ایشان با موضوع امام حسین(ع) بیان کردم و این کلیپ تحت آن فضا بود که بنده به جهت تالیف قلوب و تشویق ایشان و حضار که حدود سه هزار جمعیت بود آن مطالب را بیان کردم.
۵- هدایا قرآنی بود که متعلق به آستان قدس در اختیار بنده بود و به علما هدیه میکردم. از جمله ایشان؛ لذا نه صراحتا و نه تلویحا خودم را از طرف آستان قدس معرفی نکردم. و اگر چنین برداشتی شده معذرت میخواهم.
۶- تالیف قلوب و دوستی و برادری بین همه اقوام همیشه مورد تاکید معصومین علیهالسلام و سفارش امام راحل و مقام معظم رهبری بوده و هست، تا زمینه برای رشد افراطیگری و تکفیریگری فراهم نگردد تا جایی که میتوان زکات و صدقات به آنها داد حتی به کفار تا از دشمنیها کاسته شود و دلها به هم نزدیک شود. و این همان چیزی است که بدخواهان را ناراحت و دوستان را خوشحال میکند.
۷- در باب دستبوسی اگر از باب تالیف قلوب و تواضع فردی چنین اقدامی انجام دهد آیا درخور تشویق است یا سرزنش؟
۸- از دوستان خیرخواه که ممکن است اطلاع نداشتند این کلیپ کوتاه درچه شرایط و باچه شأن نزولی ضبط شده خواهش میکنم بیجهت آن را منتشر نکنند چون ممکن است سوء استفاده شود.
۹- بنده اظهارات مولوی گرگیچ را که شائبه تفرقه انگیزی دارد قبول نداشته و آن را رد میکنم./اجتهاد