شفقنا زندگی- میمنت گلشنی: حال و هوای این روزهای تهران با بابانوئل، شکلات رنگارنگ و درخت های کاج گره خورده است و بساط فروش سور و سات کریسمس داغ است. از محله های ارمنی نشین تا پاساژهای مدرن بالای شهر، جمعی از ایرانیان ارمنی و مسیحی در تب و تاب جشنی هستند که تصویرش در ذهن ما با سورتمه و پیرمردی با ریش های بلند و دنیایی از کادو تداعی می شود.
به گزارش خبرنگار شفقنا زندگی، مرکز شهر همیشه شلوغ است اما در این روزهای نزدیک به کریسمس شلوغی خیابان هایی مانند کریمخان، بهار و مجیدیه با روزهای قبل و بعد از آن تفاوت دارد. مجسمه بابانوئل، درخت کاج و ترئینات قرمز مغازه ها که عمدتا صاحبانش ارمنی تبار هستند به چشم می خورد و در کنار آن ها مشتریانی که به شوق این رنگ ها پا به مغازه می گذارند خودنمایی می کنند. بخش هایی از شهر منتظر کریسمس است و همین هم تا حدی چهره شهر را تغییر داده است.
کریسمس و بازاری بی رونقی که رونق می گیرد
خیابان بهار همان خیابان معروفی که پر است از مغازه های لباس بچه، مملو از جمعیت است. مردم حتی اگر خرید هم نکنند وارد مغازه های می شوند و به بهانه ای با مجسمه بابانوئل سلفی می گیرند. ساعت ۶ روز عصر در کنار ترافیک قفل خیابان، مغازه های شکلات فروشی و وسایل جانبی جشن کریسمس رونق خاصی دارند و به سختی می توان وارد یکی از آن ها شد. یکی آبنبات رنگی می خرد و دیگری عروسک بابانوئل. قیمت ها هم متنوع است؛ از ۵۰ هزار تومان تا ۶۰۰ هزار تومان می توانید صاحب یک عروسک یا مجسمه بابانوئل شوید. قیمت وسایل تزئین درخت کاج هم به سلیقه و البته به جیب خریدار بر می گردد. اما برای تزئین ساده ترین درخت حداقل باید ۱۰۰ هزار تومان کنار گذاشت.
فروشنده های این اقلام سرشان شلوغ است. صاحب یکی از مغازه های عروسک فروشی که این روزها بیشتر اجناسش را عروسک های بابانوئل تشکیل می دهد، در گفت و گو با شفقنا از روزهای قبل از کریسمس می گوید: برای ما مغازه دارها در این روزهای کساد بازار جشن هایی مثل کریسمس، سال نو میلادی یا عید نوروز غنیمت است. همین خریدها ما را به نوعی از ورشکستگی نجات می دهند.
محمدرضا می خندد و به عروسک های باربی اشاره می کند و ادامه می دهد: این عروسک ها تمام سال این جا خاک می خورند دست آخر برای این که ضرر نکنیم حراج می زنیم و می فروشیم اما عروسک بابانوئل را هر قیمتی هم که بدهیم در زمان خودش که همین روزهاست خریدار دارد. همین هم باعث می شود در این یک ماه فروش ما حداقل ۲ برابر قبل باشد.
او می گوید که بعضی از همکارانش تا چند سال پیش حاضر به فروش عروسک های بابانوئل نبودند اما فروش بالای این عروسک ها باعث شد که مقاومت آن ها شکسته شود: در این بازار خراب وقتی می بینید یک عروسک روی بورس است و مشتری بدون اینکه هزار تومان تخفیف بگیرد، راحت پول می دهد طبیعی است که شما هم به خواست بازار کار کنید.
این فروشنده در پاسخ به این سوال که مشتری های این روزهای مغازه بیش تر ارمنی اند یا مسلمان می گوید که از مردم دینشان را نمی پرسد اما بیش تر مشتری ها فارسی حرف می زنند: همشهریان ارمنی اغلب از مغازه های قدیمی و باسابقه که برای هم کیشان خودشان است خرید می کنند و امثال من و شما هم از هر مغازه ای که شد.
قیمت درخت کاج چند؟
انگار کسب و کار هر آن چه مربوط به جشن کریسمس است در این سال ها رونق گرفته و به محرکی برای صاحبان برخی از مشاغل تبدیل شده است. یکی از این مشاغل گل فروشان و نهال فروشانی هستند که از آذر تا دی درخت های کاج را چند برابر قبل می فروشند.
مدیر یکی از فروشگاه های فروش گل و گیاه در گفت و گوی تلفنی کوتاه با خبرنگار شفقنا از حال و روز درخت های کاج می گوید: در شرایط معمول قیمت درخت کاج از ۲۰ هزار تومان تا ۴۵۰ هزار تومان در نوسان است. بستگی به نوع کاج، سن و ارتفاع آن ها دارد و بعد هم سلیقه مشتری! این روزها البته وضعیت فرق می کند، درخت کاج مخصوص شب کریسمس که حداقل ارتفاعش ۶۰ سانت باشد از ۶۰ هزار تومان شروع می شود تا به بالا. حالا اگر مشتری پربرگ بخواهد قیمت بالاتر هم می رود.
او هم مانند بسیاری از فروشندگان وسایل مربوط به جشن کریسمس از اوضاع فروش راضی است: تا چند سال قبل مشتری های ما برای شب کریسمس محدود بود. معمولاً هموطنان ارمنی از ما خرید می کردند یا خانواده های مسلمانی که سال ها در خارج از کشور زندگی می کردند و دنبال این بودند تا رسوم آن جا را این جا پیاده کنند. الان اما تعدادی از مردم عادی هم که در طول سال اصلاً مشتری ما نیستند برای کریسمس کاج می خرند و معمولاً هم سر قیمت چانه نمی زنند.
بسیاری از رسومی که در گذشته برقرار بود، متاسفانه امروز دیگر در زندگی روزمره مردم دیده نمی شوند و به نوعی کم رنگ شدن روابط اجتماعی از همین مورد نشات می گیرد. در مقابل اما در سال های اخیر جشن ها و مناسبت هایی در تقویم غیررسمی ثبت شده اند و طرفدارانی پیدا کرده اند که باید البته نسبت به تاثیرات آن مطالعه و دقت داشت. جشن کریسمس یکی از همان رسم هایی است که تا یک دهه قبل تنها مختص هموطنان ارمنی بود، اما ظاهرا اخیرا طرفدارانی پیدا کرده تا به آن جا که در این خصوص استفتائی از آیت الله مکارم شیرازی گرفته شد. به گزارش ایسنا، این مرجع تقلید نیز اعلام کرد «تا ضرورتی نباشد برگزاری جشن و انجام کارهایی که مربوط به کریسمس میشود با توجه به این که باعث ترویج فرهنگ غیرمسلمانان میشود مجاز نیست. منظور از ضرورت در اینجا این است که مثلا اگر انجام ندهند روابط فامیلی و دوستی به هم میخورد.»
مرگ و زندگی رسوم در گرو انتخاب مردم
رواج جشن کریسمس در میان برخی مردم برای مراسمی که ربط چندانی به فرهنگ ما ندارد، از اتفاق های جدید این سال هاست؛ سال هایی که بسیاری از مردم در لاک خود هستند و ارتباط چندانی با هم ندارند.
در همین رابطه، محمد مراد بیات جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار شفقنا در توضیح دلایل کم رنگ شدن برخی از رسوم در میان مردم و جایگزینی رسومی که ریشه ای در کشور ندارند، می گوید: روند تحولات در دنیای امروز را نمی توان با هیچ عصر و دوره ای مقایسه کرد. مردم به واسطه وابستگی شدید به فضای مجازی گاه بیش تر از آن که برای خودشان زندگی کنند، برای دنیایی زندگی می کنند که وجود خارجی ندارد و در یک گوشی موبایل معنا پیدا می کند.
وی ادامه می دهد: در توضیح این موضوع باید بگویم که بسیاری از مردم در گذشته از جشنی به نام کریسمس خبر داشتند و می دانستند که مسیحی های جهان چنین آئینی دارند. اما در چند سال اخیر این رسم فقط در شنیده های مردم نیست. یعنی بعضی تلاش می کنند تا جشنی که ریشه ای در فرهنگ ما ندارد را تجربه کنند و اتفاقاً تصاویر چنین چیزی را به همه گروه مخاطب نشان دهند.
این جامعه شناس با بیان اینکه این اتفاق به نوعی با حس ارتقای طبقه اجتماعی فرد همراه است، تاکید می کند: اصولاً در کشور ما تقلید از فرهنگ غرب در میان برخی مردم برخلاف رسانه های رسمی امری پذیرفته شده است. مردم با انجام یک سری اقداماتی که ربطی به فرهنگ ما ندارد به راحتی تعلق خود را به طبقه اقتصادی و اجتماعی دیگری نشان می دهند. جشن کریسمس هم چون با فرهنگ غرب عجین شده است برای برخی مردم ما که ممکن است اصلاً تاریخچه آن را ندانند، فرصتی شده است تا خود را آن طور که دوست دارند نشان بدهند.
بیات می گوید: نمی توان به این موضوع صرفا با دید منفی نگاه کرد. باید پذیرفت جامعه امروز تغییر کرده است و مردم بسیار راحت تر از گذشته در جریان رسوم رایج در دنیا قرار می گیرند و به خود فرصت انتخاب و تجربه می دهند. تنها مسئله این است که ای کاش این روند دوجانبه باشد. یعنی به جای آن که تلاش کنیم تا رسوم خودمان را فراموش کنیم، در عین اجرای آئین سایر فرهنگ ها مقداری به فکر ریشه هایمان باشیم. در این صورت دیگر مقلد صرف نخواهیم بود و رفتارهایمان الزاماً به معنای اثبات طبقه اقتصادی و اجتماعی محسوب نمی شود.
به گزارش شفقنا زندگی در حالی که هر روزه شاهد رواج فرهنگ ها و رسوم تازه ای هستیم که عموما از دریچه فضای مجازی به فضای واقعی کشورمان وارد می شود، برخی کارشناسان نیز نگاه انتقادای به این رخداد دارند. آنها بر این باورند که نسبت به تاثیرات سنت ها و کالای فرهنگی دیگران بر فرهنگ ملی و مذهبی خودمان باید حساس باشیم و صرف خوشایند بودن برای پذیرش فرهنگی که تعلق بنیادین به این آب و خاک ندارد کافی نیست.
به کانال ایران شفقنا بپیوندید
@iranshafaqna
وقتی مسیر گم بشه بیشتر از این توقعی نمیره
ای کاش جامعه شناسای ما یه کمی تو این حوزه به داد جامعه میرسیدن
چقد قشنگه ولی خیلی بده ما انقد جو گیرهستیم