شفقنا زندگی- مریم میرزاخانی ریاضیدان ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد بود. میرزاخانی در سال ۲۰۱۴ به خاطر کار بر «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آنها» برندهٔ مدال فیلدز شد، که بالاترین جایزه در ریاضیات است. وی تنها زن و تنها ایرانی برندهٔ مدال فیلدز است. مریم میرزاخانی در دوران تحصیل در دبیرستان فرزانگان تهران، برندهٔ مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی در سال‌های ۱۹۹۴ (هنگ‌کنگ) و ۱۹۹۵ (کانادا) شد و در این سال به‌عنوان نخستین دانش‌آموز ایرانی نمرهٔ کامل را به دست آورد. وی نخستین دختری بود که در المپیاد ریاضی ایران طلا گرفت و به تیم المپیاد ریاضی ایران راه یافت؛ و نخستین دانش آموز ایرانی بود که دو سال مدال طلا گرفت. او سپس در سال ۱۹۹۹ مدرک کارشناسی خود را در رشتهٔ ریاضی از دانشگاه شریف و دکتریِ خود را در سال ۲۰۰۴ ازدانشگاه هاروارد به سرپرستی کورتیس مک‌مولن، از برندگان مدال فیلدز، گرفت.از مریم میرزاخانی به‌عنوان یکی از ده ذهنِ جوان برگزیدهٔ سال ۲۰۰۵ از سوی نشریهٔ پاپیولار ساینس در آمریکا و ذهن برتر در رشتهٔ ریاضیات تجلیل شد.میرزاخانی برنده جوایزی چون جایزه ستر از انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳ و جایزهٔ کلی بود. وی از یازدهم شهریورماه ۱۳۸۷ (اول سپتامبر ۲۰۰۸) در دانشگاه استنفورد استاد دانشگاه و پژوهشگر رشتهٔ ریاضیات بود. پیش از این، او استاد دانشگاه پرینستون بود.
این نابغه برجسته ایرانی سرانجام پس از ۴ سال دست و پنجه نرم کردم با بیماری سرطان بدردود حیات گفت و جهانی را در غم از دست دادن این استاد برجسته ریاضیات متاثر کرد.
آخرین سخنرانی میرزاخانی در ایران
در همین راستا، دکتر سید عبادالله محمودیان استاد مریم میرزاخانی در دانشگاه شریف در گفت‌وگو با خبرنگار شفقنا زندگی با اشاره به علاقه او برای برقرار ارتباط علمی با دانشگاه صنعتی شریف، اظهار کرد: ایشان بعد از خروج از ایران ارتباط علمی خود را با دانشگاه قطع نکردند، مرتب به ایران می‌آمدند و در دانشگاه صنعتی شریف سخنرانی می‌کردند، بطوریکه در سال ۲۰۱۰ آخرین سخنرانی خود را در دانشگاه انجام دادند.
وی در ادامه تصریح کرد: دیداری که در سال ۲۰۱۴ یعنی دو ماه قبل از دریافت «جایزه فیلدز» با مریم میرزاخانی داشتم، به ایشان پیشنهاد کردم که با ایران ارتباط بیشتری داشته باشند تا میرزاخانی‌های بیشتری توسط او تربیت شوند که البته ایشان استقبال بیشتری کردند و گفتند که من بسیار خوشحال می‌شوم که شما از دانشگاه شریف دانشجویانی را به منظور تحقیق به مدت چند ماه نزد من بفرستید. بطوریکه دو ماه پیش نیز که به آمریکا سفر کردم شنیدم که او دانشجوی دوره دکتری ایرانی را برای فعالیت‌های پژوهشی پذیرفتند.
پژوهشی که به مدال فیلدز رسید
به گفته دکتر محمودیان، مریم میرزاخانی در سال ۲۰۱۴ به دلیل پژوهش در موضوع «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آنها» برنده مدال فیلدز شد که بالاترین جایزه در ریاضیات است. وی نخستین زن در جهان است که برنده مدال فیلدز شد.
استاد ریاضی «مریم میرزاخانی» در خصوص سابقه آشنایی خود با مریم میرزاخانی، خاطرنشان کرد: هر کدام از همکاران ما در آن دوره‌ها یکی دو جلسه سخنرانی و در ادامه مساله‌هایی را مطرح می‌کردند. من آنجا مساله‌ای را مطرح کرده بودم که «مریم میرزاخانی» با دوستش «رؤیا بهشتی» هر روز عصر به دانشگاه می‌آمدند و در ادامه حل آن مساله با هم همکاری می‌کردیم تا اینکه بعد از یک سال آن مساله را تا یک جایی حل کرده و نتیجه آن را در بیست و پنجمین کنفرانس ریاضی کشور ارائه و در مجموعه مقالات معتبر در خارج از کشور چاپ کردیم.
این استاد ریاض دانشگاه شریف گفت: وی طی دوبار شرکت در المپیاد جهانی هر دو بار مدال طلا گرفت. او بعد از دوبار گرفتن مدال طلا بدون کنکو وارد دانشگاه شد. زمانی که میرزاخانی در دبیرستان تحصیل می‌کرد، مقالاتی از وی به چاپ رسید. وی در یکی دو مقاله دیگر هم در دوره لیسانس کار کرده بود. ما هم سعی می‌کردیم به او کمک کنیم که در نهایت آنها هم چاپ شد.
نظریه جهانی ” مریم میرزاخانی”
دکتر محمودیان با بیان اینکه نظریه‌ای با عنوان «مریم میرزاخانی» در دانشگاه‌های جهان تدریس می‌شود، افزود: در حقیقت وی قبل ازخروج از ایران سه مقاله منتشر کرد که البته رفرنس‌های خوبی هم گرفت. بطوریکه یکی از این مقاله‌ها هم به کتاب‌درسی راه یافته است. این موضوع در یک کتاب درسی معروف «نظریه گراف» بیان شده و در اغلب دانشگاه‌های آمریکا و دیگر کشورهای جهان تدریس می‌شود که به نام «مریم میرزاخانی» بیان شده است. در دانشگاه هم در همان دوره لیسانس چند واحد درسی از مقطع فوق لیسانس را گذراند و خود را به زمینه خاصی محدود نکرد.
به گفته وی، «مریم میرزاخانی» جایگاه بسیار ارزنده‌ای در بین ریاضیدانان و انجمن‌های ریاضی دارد. بسیاری او را در عالم ریاضی با بزرگترین ریاضیدانان دنیا مانند «امی نوتر» مقایسه می‌کنند و از این نظر در تاریخ علم ایران ماندگار شد.
متاسفانه فعالیت قابل توجهی برای تجلیل از مقام علمی میرزاخانی در کشور انجام نشده
پژوهشکده ای برای نکوداشت مقام علمی این نابغه ایرانی
استاد ریاضی دانشگاه صنعتی شریف خاطرنشان کرد: متاسفانه فعالیت قابل توجهی برای تجلیل از مقام علمی او در کشور انجام نشده است و ازمسؤولان انتظار می‌رود برای کمک در این امر به انجمن ریاضی ایران و دانشگاه صنعتی شریف پیش‌قدم شوند و اقداماتی از قبیل نامگذاری یک بنا، یک مؤسسه پژوهشی یا ایجاد یک پژوهشکده و غیره برای نکوداشت فعالیت و مقام علمی وی داشته باشیم و شایسته است مسؤولان در این زمینه همکاری لازم را داشته باشند.
همچنین دکتر بیژن ظهوری زنگنه یکی دیگر از استاتید ریاضی مریم میرزاخانی در دانشگاه صنعتی شریف در گفت‌وگو با شفقنا زندگی اظهار کرد: اولین دوره‌های آشنایی من با پروفسور مریم میرزاخانی به زمان برگزاری دوره‌هایی با عنوان “آشنایی با ریاضیات ” برمی‌گردد که این دوره‌ها از سال‌های ۷۵ در دانشگاه صنعتی شریف برای دانش‌آموزان مستعد دبیرستان به منظور ایجاد علاقه‌مندی آنها برای ادامه تحصیل در رشته ریاضیات و تقویت ریاضی آنها برگزار می‌شد که خانم میرزاخانی نیز در کلاس‌های آموزشی من حضور داشتند.
نمره ۲۰ استاد به مریم
وی در ادامه پروفسور «مریم میرزاخانی» را فردی بسیار شاخص، با اخلاق، فعال و متواضع توصیف کرد و افزود: یکی از درس‌هایی که ایشان در دانشگاه شریف با من داشتند، مطالعه انفرادی درسی با عنوان «نظریه احتمال» بود که در این مطالعه انفرادی دانشجو بدون اینکه در کلاس درس حضور داشته باشد مباحث درسی را مطالعه می‌کند و استاد راهنما به او کمک می‌کند که میرزاخانی در این درس از من نمره ۲۰ گرفتند. البته ایشان واحدهای زیادی در دوره تحصیل با من داشتند و ارتباط علمی مداوم با یکدیگر داشتیم.
دکتر بیژن ظهوری زنگنه همچنین خاطرنشان کرد: ارتباط علمی من با مریم میرزاخانی بعد از فارغ‌التحصیلی ایشان از دانشگاه شریف ادامه داشت، به طوری که وقتی او دکترای خود را از دانشگاه هاروارد دریافت کردند و از دانشگاه پرینستون یک دوره بورس گرفتند، تقاضای ویزا برای اقامت در کشور آمریکا ارائه دادند که درخواست ایشان حدود هفت ماه طول کشید که در این مدت نیز در ایران به مطالعه علمی و پژوهشی پرداختند.
دوری از جنجال های رسانه ای
دکتر زنگنه با تاکید بر اینکه پروفسور میرزاخانی هیچ علاقه و تمایلی برای مطرح شدن در عرصه رسانه‌ها را نداشتند، گفت: متاسفانه ایشان حدود چهار سال پیش با بیماری سرطان درگیر بودند که البته در این مدت کاملا محکم و امیدوار و مقاوم بودند. بطوری که بسیاری از کارهای برجسته علمی او نظیر دریافت «جایزه فیلدز» و تربیت دانشجویان در دوره بیماری او اتفاق افتاد و تنها چیزی که از آن دوری می‌کردند، این بود که در عرصه عمومی و رسانه‌ای وارد نشوند. به طوری که حتی بعد از دریافت جوایز مختلف به دلیل روحیه خاصی که داشت، وارد جنجال و مطر ح‌شدن در عرصه رسانه‌ای نشد.
به گفته استاد مریم میرزاخانی، ایشان بعد از دریافت جایزه بزرگ ریاضی جهان؛ «فیلدز» همواره از مطرح شدن در عرصه رسانه‌ای می‌ترسید، به طوری‌که حتی بعد از دریافت جایزه و آمدن به ایران، سعی کردند فقط ارتباطشان را در حد ملاقات خانوادگی محدود کنند. وی همچنین در آمریکا نیز دنبال مطرح شدن نبود و تنها جوایز علمی و پست‌های علمی را می‌پذیرفتند و هر جایزه و تقدیری که غیر علمی بود را نمی‌پذیرفتند؛به طور کلی پروفسور میرزاخانی در هیچ محفلی، غیر از محفل علمی وارد نشد و آنچه که برای او مهم بود، داشتن آرامش و انجام فعالیت‌های علمی بود.
وی همچنین خاطرنشان کرد: مریم میرزاخانی هیچ مصاحبه‌ای با هیچ رسانه داخلی و خارجی انجام ندادند، به طوری که یکی از اساتید دانشگاه امیرکبیر مصاحبه‌ای با ایشان در زمینه علمی انجام داده بودند و قرار بود این مصاحبه در خبرنامه انجمن علمی کشور منتشر شود، با وجود اینکه متن مصاحبه از طرف او تایید شده بود، اما مجدد از انتشار آن در خبرنامه منصرف شدند و مایل نبودند وارد عرصه رسانه‌ای شوند.
دکتر زنگنه تصریح کرد: پروفسور مریم میرزاخانی فردی کاملا متواضع، با اخلاق و مؤدب بودند، خصوصیات اخلاقی او به گونه‌ای بود که با وجود نابغه بودن ارتباط خود را با دوستان دوره دانش‌آموزی و دانشجویی قطع نکردند و به گونه‌ای رفتار نمی‌کرد که دیگران احساس کنند که با فردی نابغه ارتباط دارند.
رییس دانشگاه صنعتی شریف: جهان شخصیت بزرگی را از دست داد
در ادامه دکتر محمود فتوحی، رییس دانشگاه صنعتی شریف در پی فوت «پروفسور مریم میرزاخانی»، نابغه ریاضی جهان اظهار کرد: وقتی من به دانشگاه صنعتی شریف پیوستم، خانم میرزاخانی در آمریکا تحصیل می‌کردند و من از نزدیک این شخصیت را ندیده بودم، ولی اطلاع دارم که وقتی خانم میرزاخانی در سال سوم دبیرستان بود و هنوز وارد دوره پیش‌دانشگاهی نشده بود، برای امتحانات المپیاد جهانی عازم خارج از کشور شد و درالمپیاد جهانی مدال طلا گرفت و سپس در دانشکده ریاضی دانشکاه صنعتی شریف پذیرفته شد.
وی ادامه با بیان اینکه دکتر مریم میرزاخانی از نوابغ ریاضی بود که یکی از بزرگترین جوایز علمی در علم ریاضی به نام «جایزه فیلدز» که هم‌تراز جایزه نوبل است را دریافت کرد، گفت: اگرچه من به شخصه وی را از نزدیک ندیدم، ولی از اساتیدش شنیدم که فردی بسیار متواضع و در عین حال از نظر علمی بسیار برجسته بود؛ یعنی خصوصیت اخلاقی بی‌نظیری هم داشتند که بدون شک در جامعه علمی و به خصوص در بین دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف زبانزد بود.
رییس دانشگاه صنعتی شریف تاکید کرد: مسلما جهان علم شخصیت بزرگی را از دست داد که قطعا می‌شد از ثمرات این فرد بیشتر استفاده کند، ولی متاسفانه اَجل مهلت نداد و من از طرف خود و جامعه علمی دانشگاه صنعتی شریف درگذشت ایشان را به جامعه علمی جهان، دانشگاهیان دانشگاه صنعتی شریف و خانواده محترم او تسلیت می‌گویم.
فتوحی ادامه داد: آنطور که من شنیدم، مریم میرزاخانی در طول تحصیل در آمریکا چندین بار به ایران مراجعه کردند و نتایج تحقیقات علمی خود را با دانشجویان و اساتید داخل کشور در میان گذاشتند. همچنین اکثر فارغ التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف با این دانشگاه در ارتباط هستند و ایشان نیز که به عنوان استاد دانشگاه “استنفورد” فعالیت می‌کردند، با تعدادی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف که در “استنفورد” مشغول فعالیت بودند، ارتباط خوبی داشت و همچنین خانم میرزاخانی با اساتید خود در دانشکده ریاضی دانشگاه شریف ارتباط خوبی داشت.
واکنش اساتید دانشگاه استنفورد: مریم تجسم هر آن چیزی بود که یک ریاضیدان و دانشمند باید باشد
علاوه بر اظهارنظرهای داخلی رسانه‌ها و شخصیت های خارجی نیز به خبر درگذشت پروفسور میرزاخانی واکنش نشان دادند. بطوریکه “مارک تسیر لاوین”، رییس دانشگاه “استنفورد” دانشگاهی که میرزاخانی به عنوان استاد در آن مشغول فعالیت علمی بود با انتشار بیانیه ای درگذشت مریم میرزاخانی را غم انگیز توصیف کرد و گفت: او یک ریاضیدان، نظریه‌پرداز درخشان و در عین حال متواضع بود که جوایز را فقط به این دلیل دریافت می‌کرد تا برای دیگر زنان الهام‌بخش باشد. تا مسیر وی را در پیش بگیرند. “مریم” خیلی زود از میان ما رفت اما تاثیر وی روی هزاران زنی که میرزاخانی منبع الهام‌شان برای در پیش گرفتن مسیر علم بوده، زنده خواهد بود.”
وی افزود: “سهم او به عنوان یک دانشمند و نقش اساسی وی مهم و پایدار است و جای او در این‌جا، دانشگاه استنفورد و در سراسر دنیا، عزیز و خالی خواهد بود.”
استیون کرشهف، یکی از اساتید ریاضی دانشگاه استنفورد و یکی از همکاران پروفسور میرزاخانی گفت: چیزی که میرزاخانی را خاص کرده و وی را از دیگر ریاضیدانان متمایز می‌ساخت، اصالت و ابتکاری بود که وی در کنار هم قرار دادن مسایل مختلف داشت.
در ادامه رالف ال کوهن و باربارا کیمبال براونینگ، اساتید ریاضی استنفورد و همکاران پروفسور میرزاخانی در واکنش به درگذشت میرزاخانی گفتند: مریم یک همکار فوق العاده بود. وی نه تنها یک پژوهشگر بی باک بود، بلکه یک مشاور دکتری بی‌نظیر نیز بود. مریم تجسم هر آن چیزی بود که یک ریاضیدان و دانشمند باید باشد؛ مجاهدت و حوصله در حل مسایلی که تا به حال حل نشده‌اند یا فهمیدن مسایلی که تا به حال غیر قابل درک بوده‌اند. این حاصل از کنجکاوی فکری و لذت و رضایتی بود که مریم از کوچکترین موفقیت خود داشت.
به گزارش شفقنا زندگی؛ دکتر مریم میرزاخانی نخستین زن ریاضیدان برجسته جهان به شمار می‌آید که موفق به دریافت مدال«فیلدز» شد؛ این مدال عالی‌ترین جایزه علمی رشته ریاضیات بوده و از آن به عنوان «نوبل ریاضیات» یاد می‌شود.
مدال «فیلدز» که هر چهار سال یکبار به برترین ریاضیدانان زیر ۴۰ سال جهان اعطا می‌شود، در سال ۲۰۱۴ به پروفسور میرزاخانی، برنده مدال طلای المپیاد دانش آموزی ریاضی جهان در سال‌های ۱۹۹۴ و ۱۹۹۵، دانش‌آموخته دانشگاه صنعتی شریف – در مقطع کارشناسی- و دانشگاه “هاروارد” –مقطع دکتری- و استاد دانشگاه “استنفورد” آمریکا اعطا شد
میرزاخانی می‌گفت: “به رغم گستردگی برنامه‌های کاری‌ام از ریاضیات لذت می‌برم، چرا که دارای ظرافت خاصی است .” او در سالیان اخیر با همکاری الکس اسکین از دانشگاه شیکاگو به دنبال حل آن دسته از چالش‌های ریاضی بود که قریب به یک قرن است که مورد بحث فیزیکدانان است؛ مساله مسیر یک توپ بیلیارد در یک میز چند ضلعی. متاسفانه سرنوشت و تقدیر امکان ادامه این مسیر را به بانوی نابغه و سد شکن ایرانی نداد.
انتهای پیام
