شفقنا زندگی- یک استاد اخلاق، تعادل و سازگاری با فطرت درونی را دو شاخصه اصلی زیست مسلمانی برشمرد و گفت: دوری از افراط و تفریط در خواسته ها و نیازهای دنیوی به مفهوم تعادل و حرکت در مسیر فطرت خداجو و پرستشگر درونی، دو شاخصه ای است که در زیست مسلمانی باید وجود داشته باشد متاسفانه به دلایلی نظیر دنیا پرستی، رابطه نادرست با دنیا و بی توجهی به کسب روزی حلال، وجه غالب رفتارهای فردی و اجتماعی در جامعه ما رنگ و بوی مسلمانی ندارد و زندگی اجتماعی و اقتصادی ما هیچ بویی از اخلاق و زیست اسلامی دیده نمی شود.
دکترسید حمید خوئی در گفت و گو با خبرنگار شفقنا زندگی، اشاره ای به مفهوم زیست مسلمانی کرد و اظهار کرد: بر اساس روایات قرآن کریم، روایات پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) دو نوع تعریف می شود از زیست مسلمانی ارائه کرد که در مفهوم اول زندگی هنر برقراری چهار رابطه صحیح و متعادل انسان با خود، با خدا، با مردم و با دنیا یا طبیعت است که منظور از دنیا همان مجموعه خواسته ها و داشته های مادی هر فرد است، اسلام نیز به عنوان کامل ترین و جامع ترین دین الهی کمک می کند این روابط بطور صحیح و متعادل برقرار شود هر انسانی که بتواند این چهار رابطه را بدون افراط و تفریط داشته باشد یقینا یک نوع زیست مسلمانی دارد و در زندگی دنیوی و اخروی خود سعادتمند خواهد شد چرا که زندگی اخروی ادامه همان زندگی دنیوی انسان است.
نگاه اقتصادی و تجاری قرآن به زندگی
وی در ادامه در تعریف دوم از زیست مسلمانی تصریح کرد: در تعریف دوم نگاه قرآن به زندگی نوعی نگاه اقتصادی و تجاری است. بر این اساس زندگی نوعی تجارت و کسب و کار است هر انسانی فرصت محدودی دارد که این سرمایه را در بازار زندگانی خرج کند افرادی که با علم اقتصاد زندگی آشنا هستند سود و افرادی هم که ناآشنا باشند هم در دنیا و هم در آخرت دچار خسران خواهند شد، امام علی(ع) در همین زمینه می فرمایند: ” دنیا بازار است و دراین بازار گروهی سود و گروهی دیگر زیان می کنند” . در قرآن کریم نیز بدترین زیان های زندگانی از دست دادن خویش یا خاندان خویش معرفی شده است. بنابراین اسلام شاخص های سود و زیان را در این بازار زندگانی به انسان می شناساند اگر زیست مسلمانی داشته باشیم دچار خسران نخواهیم شد.
تعادل و سازگاری با فطرت دو شاخصه اصلی زیست مسلمانی
این استاد اخلاق، تعادل و سازگاری با فطرت را دو شاخص مهم و اصلی زیست مسلمانی اسلامی برشمرد و گفت: یکی از شاخص های زیست مسلمانی این است که انسان در زندگانی خود تعادل را حفظ کند این تعادل در تمامی ابعاد و امورزندگانی اعم از توجه به خواسته ها و نیازهای مادی و معنوی، خوف و رجاء، نگاه به دنیا و آخرت و توجه به نیازهای فردی و اجتماعی باید رعایت شود. بطور کلی برای اینکه انسان از سلامت زندگانی بهره مند باشد باید تعادل را رعایت کند، در واقع اهمیت حفظ تعادل در زندگی از چنان اهمیتی برخوردار است که عدل( قرار دادن هر چیزی در جای خود) به عنوان یکی از اصول دین نام برده می شود.
بخشی از آسیب های زندگی ما از افراط و تفریط ریشه می گیرد
به گفته دکتر خوئی، یکی از ویژگی های مذهب ما رعایت اعتدال است امام علی(ع) در همین زمینه می فرمایند: ” جاهل را نمی بینی جز در حال افراط یا تفریط” نشانه اصلی انسان عاقل رعایت اعتدال و میانه روی در زندگانی است. بنابراین بخش از آسیب های زندگی فردی و اجتماعی ما از افراط و تفریط نشات می گیرد. این افراط و تفریط در بعد فکری و عاطفی انسان را از زندگانی شرافتمندانه محروم می سازد.
در زیست مسلمانی باید در راستای فطرت درونی حرکت کرد
این استاد دانشگاه، در خصوص همسویی و سازگاری با فطرت به عنوان دومین شاخص زیست مسلمانی نیز گفت: خالق انسان او را برای اهداف و وظایف مشخص و معینی آفریده و ساختار معینی نیز برای رسیدن به اهداف در آنها قرار داده است که قرآن آن را فطرت می نامد. کسانی که در راستای فطرت درونی خود حرکت کنند زندگی سالمی خواهند داشت اما افرادی که در تعارض و تناقض با فطرت خود حرکت کنند به تلخکامی در معیشت گرفتار خواهد شد، چرا که انسان ذاتا خدا جو و پرستشگر او است اگر به این فطرت درونی بی توجهی شود زندگی مطلوبی محقق نمی شود.
زندگی سعادتمندانه صرفا بر اساس اخلاق شدنی نیست
وی در پاسخ به این سوال که آیا می شود اخلاقی زندگی کرد اما دین نداشت اظهار کرد: اخلاق علم مدیریت رفتارها، ارزش گذاری به قراردادها و روابط انسانی است، بخش بسیار مهم آموزه های دینی ماهیت اخلاقی دارند، بطوریکه خداوند از میان تمامی خصوصیات مثبت پیامبر(ص) به خلق عظیم و نیکوی او تکیه می کند پیامبر(ص) نیز هدف از بعثت خویش را کامل کردن مکارم اخلاق می شناسد. بنابراین دست یابی به هدف حیات تنها با اخلاق محقق نمی شود لازمه تکمیل اخلاق وجود مجموعه قوانینی است که رفتار انسان هایی که خود را ملزم به رعایت چارچوب های اخلاقی نمی دانند مدیریت کند در هیچ جای دنیا جامعه بدون اصلاح ساختارهای فکری، وضع ضوابط قانونی و صرفا بر اساس اخلاق مدیریت نمی شود بنابراین این دین است که قوانین را مشخص، افراد را راهنمایی و کنترل می کند.
دین مداری و اخلاق مداری لازمه زیست مسلمانی است
این پژوهشگر حوزه دین و اخلاق ادامه داد: تفاوت اخلاق و قانون این است که اولی از درون و دومی از بیرون رفتارهای انسان و جامعه را کنترل می کنند در حالی که قانون از بیرون این نقش ایفا می کند. دین علاوه بر اخلاق که بخش عظیمی از معارف آن را تشکیل می دهد وجه تشریع و قانون گذاری داشته و یک نظام کامل اجتماعی را برای کنترل رفتارهای انسان تبیین می کند. بنابراین دین مداران انسان های اخلاقی هستند اما هر انسان اخلاقی لزوما انسانی متدین نیست و نسبت دین به اخلاق نسبت کل به جزء است جامعه صرفا با اخلاق اداره نمی شود برای زیست مسلمانی باید حتما دین مدار بود تا اخلاق هم حفظ شود.
رنگ و بوی زیست مسلمانی در جامعه ما کمتر دیده می شود
دکتر خوئی، با تاکید بر اینکه رنگ و بوی زیست مسلمانی در جامعه ما دیده نمی شود خاطر نشان کرد: متاسفانه غالب رفتارهای فردی، خانوادگی و اجتماعی در جامعه ما رنگ و بوی مسلمانی ندارد، البته این به این معنی نیست که افراد متدینی در جامعه وجود ندارد. هستند کسانی که زندگانی خود را بر اساس آموزه های دینی تطبیق می دهند و بر این اساس نیز تصمیم گیری می کنند اما وجه غالب و زندگی اجتماعی ما با اخلاق و زیست اسلامی متناسب نیست بطور مثال می توان به انباشت سرمایه در دست افراد خاص و دست و پنجه نرم کردن اقشار دیگر مردم با فقر تهیدستی اشاره کرد.
این استاد اخلاق در پایان خاطر نشان کرد: رابطه نادرست با دنیا، دنیا پرستی، بی توجهی به کسب روزی حلال از دلایل فردی دوری از زیست مسلمانی در جامعه ما است. در وجه اجتماعی نیز متاسفانه دچار نوعی پارادوکس و دوگانگی تعیین معیارها شده ایم بسیاری از مردم می خواهند در عین حفظ ارزش های دینی خود به سبک زندگی غربی و بر اساس ارزش های جوامع غربی زندگی خود را سامان دهی کنند و این یک امر ناشدنی است. در حالی که این پارادوکس ها و بلاتکلیفی در نظم زندگی ایجاد اختلال می کند چرا که نمی شود هم سنت ها و ارزش های دینی را حفظ کرد و هم به قواعد زیست دنیای غرب تن داد. در برخی از موارد سبک زندگی غربی با ارزشهای دینی ما در تعارض است بنابراین باید ملزومات زیست مسلمانی در جامعه تعیین و تعریف شود.
انتهای پیام
